Farklı Tane İriliği ve Ekim Derinliklerinin Buğday (Triticum aestivum L.)’ın Kök ve Toprak Üstü Organlarının İlk Gelişmesine Etkisi

Yıl 2007, Cilt: 20 Sayı: 2, 193 - 202, 01.12.2007

B. Kara Z. Akman

Öz

Çalışma, farklı tane iriliği ve ekim derinliklerinin buğdayın fide gelişimi üzerine etkilerini belirleyebilmek amacıyla, SDÜ Ziraat Fakültesi Kampüs alanındaki seralarda yürütülmüştür. Araştırma Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuş ve materyal olarak Kutluk-94, Gerek-79 ve Gün-91 ekmeklik buğday çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada incelenen özelliklere, çeşitlerin tepkisi farklı olmuştur. Çıkış oranı ve fide boyu bakımından Gün91 çeşidi en yüksek değerlere sahip olurken, kardeşlenme sayısı bakımından Gerek-79 çeşidi, toprak üstü kuru madde ağırlığı bakımından ise Kutluk-94 çeşidi daha iyi sonuç vermiştir. Çıkış oranı, fide boyu, toprak üstü ve kök kuru madde ağırlıkları değerleri büyük tohumlarda daha yüksek olurken, kardeşlenme ve toprak üstü/kök kuru madde ağırlığı oranı tane iriliğinden etkilenmemiştir. Çıkış oranı, toprak üstü ve kök kuru madde ağırlığı yüzlek ekimlerde daha yüksek olurken, fide boyu ve kardeşlenme sayısı derin ekimlerde daha yüksek olmuştur

Anahtar Kelimeler

Çeşit, Buğday, Tane Büyüklüğü, Ekim Derinliği

The Effect of Different Grain Size and Sowing Depth of Wheat’s (Triticum aestivum L.) Root and Shoot Organs on the First Development Stages

Öz

The study was carried out with aim to determine the effects of different grain sizes and sowing depths on seedling growth of wheat in the Campus Research Greenhouses of Suleyman Demirel University. The research was set up as randomized block design with split-split plot arrangement with three replications and three bread wheat cultivars Kutluk-94, Gerek-79 and Gün-91 were used as experimental materials.
There were different responses between the wheat cultivars on characters studied in the research. While the highest emergence rate and seedling length was obtained from Gün-91 cultivars, the better results were obtained in respect of tiller number from Gerek-79 cultivar and dry weight of above-soil surface organs from Kutluk-94 cultivar. While emergence rate, seedling length, dry weight of above-soil surface organs and root dry weight were higher in large seeds than small and medium seeds, tillering and root/dry weight ratio of above-soil surface organs were not effected from grain size. Emergence rate, dry weight of above-soil surface organs and root dry weight were higher in shallow sowing, while seedling length and tillering number were higher in deep sowing.

Anahtar Kelimeler

Cultivar, wheat, grain size, sowing deep

Kaynakça

• Anonim, 1979. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Web Sitesi.
• Bulisani E. A. and Warner, R. L., 1980. Seed Protein and Nitrogen Effects upon Vigor in Wheat. Agronomy J., 72:657-661.
• Chastain, T. G. and Wysocki, K. J., 1995. Stand Establishment Responses of Soft White Winter Wheat to Seedbed Residue and Seed Size. Crop Sci., 35: 214-218.
• Das Gupta, P. R. and Austenson, H. M., 1973. Analysis of Interrelationships among Seedling Vigor, Field Emergence and Yield in Wheat. Agronomy J., 65:417-422.
• Douglas, C. L. and Wilkins, D. E., 1992. Influence of Tillage and Seeds on Wheat Emergence and Development. P. 323. In Agronomy Abstracts, ASA, Medison, WI.
• Gençtan, T., Başer, O. ve Baharözü, E., 1994. Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Fide Döneminde Kök ve Sürgün Gelişmesi Üzerine Araştırmalar. T.Ü. Tekirdağ Zir. Fak. Derg., 3 (1-2):131-138.
• Geçit, H. H., Emeklier, H. Y., Çiftçi, C. Y., Ünver, S. ve Şenay, A., 1987. Ekmeklik Buğdayda İlk Gelişme Devresinde Kök ve Toprak Üstü Organlarının Durumu. Türkiye Tahıl Simpozyumu, Bursa, 91-99, 6- 9 Ekim 1987.
• Harmanşah, F. ve Tanin, Y., 1987. Tigem Hububat Tohumluğu Üretim Teknikleri ve Sözleşmeli Tohumluk Üretiminin Genel Esasları. Türkiye Tahıl Simpozyumu, Bursa, 19-28, 6- 9 Ekim 1987.
• Kahari, J. and Elonen, P., 1970. Effect of Placement of Fertilizer and Sprinkler Irrigation on the Development of The Spring Cereals on the Basis of Root İnvestigations. Field Crop Abst., Vol. 23, 430.
• Kün, E.,1988. Serin İklim Tahılları. A.Ü.Z.F Yayınları No:1032, Ders Kitabı No: 299, Ankara
• Lafen, G. P. and Baker, R. J., 1986. Effects of Genotype and Seed Size on Speed of Emergence and Seedling Vigor in Nine Spring Wheat Cultivars. Crop Sci.,26:341-345.
• Lowe, L. B. and Ries, S. K., 1972. Effects of Environment on the Relation Between Seed Protein and Seedling Vigor in Wheat. Canadian J. Plant Sci., 52:157-164..
• Mian, A. R. and Nafzigier, E. D., 1992. Seed Size Effects on Emergence, Head Number, Grain Yield of Winter Wheat. J. Prod. Agric., 5:265- 268.
• Pinthus, M. J. and Eshel, Y., 1963. Observation on the Development of Root System of Some Wheat Varieties. Israel J. Agric. Res.12:13-20.
• Ries, S. K. and Everson, E. H., 1970. Protein Content and Seed Size Relationships with Seedling Vigor of Wheat Cultivars. Agronomy J., 65:884-886.
• Sade, B. ve Soylu, S., 1994. Üç Buğday Çeşidinde Farklı Dane İriliklerinin Çıkış ve Kardeşlenme Öncesi Bazı Morfolojik Özellikler Üzerine Etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 5, 7, 40 – 49, Konya.
• Schweizer, C. J. and Ries, S. K., 1969. Protein Content of Seed: Increases Improves Growth and Yield. Science, 165:73-75.
• Sönmez, F., 2000. Tohum İriliği ve Azotun Arpanın İlk Gelişme Devresinde Kök ve Toprak Üstü Organlara Etkisi. Turkish J. Agric. For 24 (2000) 669-675.
• Tosun, O., Akbay, G. ve Yutman, N., 1973. Çeşitli Sıcaklık Derecelerinin Buğday ve Arpanın Çim Kökü ve Çim Kını Uzunluğu ve Ağırlığına Etkisi. A.Ü. Ziraat Fak. Yıllığı, 25 (4) 829-840, Ankara.
• Zadoks, J. C., Chang, T. T. and Konzak, C. F., 1974. A Decimal Code for the Growth Stages of Cereals. Weed Res., 14:415-421.