Quantum Arpa Çeşidinin Kontrol ve Mutant Populasyonlarında Fak­tör Analizi Uygulaması

Yıl 1990, Cilt: 3 Sayı: 1-2, 125 - 138, 01.12.1990

M. İlhan Çağırgan B. Metin Yıldırım

Öz

Quantum arpa çeşidinin kontrol ve mikro mutant populasyonlarından seçilen bitkilerin M3 döllerinde ölçülen 22 tarımsal, morfolojik ve fizyolojik özellik faktör analizi yoluyla gruplanarak daha az sayıda değişkenle (faktör) ifade edilmiştir. Kontrol populasyonunda 7 faktör, mikro mutant populasyonunda 6 faktör ayrıştırılmıştır. Faktörler populasyonlardaki toplam varyasyonun sırasıyla % 86,3 ve % 90,2'sini oluşturmaktadır. Her iki populasyonda toplam varyasyona katkısı % 10'un üzerinde olan ilk beş faktör aynı isimlerle tanımlanmıştır. Bunlar verim faktörü, bayrak yaprağı faktörü, bitki sayısı faktörü, dane ağırlığı ue dane sayısı faktörleridir. Araştırıcı bu faktörlerde yer alan ue ölçülmesi kolay olan bir özelliği ölçerek diğerlerini temsil etme şansına sahiptir. Faktör sayılarında ve kompozisyonlarında görülen farklılık çevresel etkilerden çok populasyonların beklenildiği gibi genetik yapılarının farklı olmasına dayandırılmıştır. Faktör analizi bir ıslah programında değerlendirilebilecek özelliklerin belirlenmesinde başarıyla kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Arpa, Fak­tör Analizi, micromutant population

An Application of Factor Analysis To Data From Control And Mutant Population Of "Quantum" Barley

Öz

In this study, factor analysis mas applied to various agronomic and morpho-physiologic traits, totaly 22, measured in M2 progenies of the control and micromutant population of "Quantum" barley grown in 1987 at Tokat. The objective of the study was to ascertain whether a smaller set of common factors could be isolated from original set of characters by means of factor analysis and to compare the factor structures of two populations. The results obtained have shown that 7 and 6 common factors could be enough to explain to, the total variance caused by 22 original set of characters, for control and micromutant population, respectively. These factors extracted have explained 86.3 % and 90.2 % of the total variance in the control and micromutant populatiion, respectively.
Then the first five factors, each has share of more than 10 % in total variance, in both populations were named under the same titles. These were the yield factor, flag leaf factor, number of plant factor, kernel weight factor and number of kernels factor. Practically factor analysis can be used to select a set of fewer characters in factors based on the usefulness of the characters and/or easiness of the measurement. The differencies of number of the factors extracted and the factor components between the two population have attributed to be genetically different of the populations.
It mas finally concluded that the factor analysis could be used succesfully to extract the important common factors and to determine a set of fewer characters as well as differencies among the populations in plant breeding programs.

Anahtar Kelimeler

Barley, Factor Analysis, micromutant population

Kaynakça

• Bek.Y., 1976. Faktör Analizi ile ilgili Bazi Problemler ve Psikiyatride Bir Uygulama. Ata.Ü.Zir.Fak. Doktora Tezi, Erzurum (Yayınlanmamış).
• Cattell.R.B., 1965 (a). Factor Analysis: An Introduction to Essentials. Biometrics. 21: 405-435.
• Cattell.R.B., 1965 (b). Factor Analysis: An Introduction to Essentials II. The Role of Factor Analysis in Research. Biometrics. 21: 405-435.
• Çağırgan.M.İ., 1989. Arpa Mutant Populasyonlarındaki Genotipik Varyasyonun Belirlenmesi ve Seleksiyon Yoluyla Değerlendirilmesi üzerinde Araştırmalar. E.Ü.Fen Bil.Enst. Doktora Tezi, İzmir (Yayınlanmamış).
• Çağırgan.M.İ. ve M.B.Yıldırım, 1987. Bitki Islahında özellikler Arasındaki ilişkilerin Belirlenmesinde Kullanılan istatistik Yöntemler. C.Ü.Tokat Zir.Fak. Derg., 3: 393-404.
• Damania.A.B. and M.T.Jackson, 1986. An Application of Factor Analysis to Morphological Date of Wheat and Barley Londraces from the Bheri River Vailey, Nepal. Rachis, 2: 25-30.
• İbrahim,A.F. and A.N.Sharaan, 1974. Studies on Certain Early Barley Mutants in M3 and M4 Generations After Seed Irradiation Weight Gamma Rays. Z. PflanzenzUchtg., 73: 44-57.
• Kırtok.Y., 1984. Tahıllarda Biyolojik Verim, Hasat indeksi ve Tane Verimi II. Birbiriyle Olan ilişkiler ve Bunların Seçim Kriteri Olarak Kullanımları. Doğa, D2 , 8(3): 375-386.
• Lee,J. and P.J.Kaltsikes, 1973. Multivariate Statistical Analysis of Grain Yield and Agronomic Characters in Durum Wheat. TAG, 43: 226-231,
• Öztürk.A., M.C.Okur ve A.G.Yanbasti, 1979. Faktör Analizi ve Bunun Psikiyatrideki Bir Uygulaması. Uygulamalı İstatistik, 2: 223-235.
• Reiher.W. und H.J.Röstel, 1962. Die Anuendung der Factor Analyse in der Pflanzenzüchtung. Z. Pflanzenzüchtg., 48: 14-28.
• Simpson,G.M., 1968. Association Between Grain Yield Per Plant and Photosynthetic Area above the Flap-Leaf Node in Wheat. Can. J. Plant Sci. 48: 253-260.
• Walton,P.D., 1971. The Use of Factor Analysis in Determining Characters for Yield Selection in Wheat. Euphytica, 20: 416-421.
• Yıldırım,M.B., 1975. ftelezleme Islahında Seçmeye Esas Olacak Verim Komponentleri. Bitki, 2: 301-311.
• Yıldırım,M.B. ye N.İ.Çagırgan, 1986. Buğday Mutant Populasyonlarında Çeşitli özellikler Arasındaki İlişkiler. Bitki Islahı Sempozyumu, 15-17 Ekim 1986, İzmir, TÜBİTAK, Bildiriler (Baskıda).
• Yıldırım,M.B., C.F.Çalışkan and M.İ.Çağırgan, 1989. Patateste Çeşitli Özelliklerin Faktör Analizi. C.Ü.Tokat Zir.Fak.Derg., 5; 93-106.