Görece'de Nazar Boncuğu

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 11, 0 - 0, 22.12.2013

Elçin Akçora

Öz

Geleneksel nazar boncuğunun hammaddesi camdır. Camın tarihi çok eski devirlere uzanır. Sümer yerleşimlerinde ele geçen M.Ö. 3000-2500 yıllara tarihlenen nazar boncukları tarih içindeki camın en eski örneklerini oluşturmaktadır. Tarih boyunca günlük kullanım eşyaları ve süslenme amaçlı olarak üretilen bu sanat/zanaat objeleri, binlerce yıllık süreç içerisinde kullanılan yöntemlerden, yapılan üretimlere kadar çeşitli değişimlere uğramıştır. Bununla birlikte insanların kötü düşünce veya etkilerden sakınmak, korunmak amacıyla bir takı veya tılsım olarak kullandıkları nazarlıklar çeşitli organik maddelerden ve camdan üretilmiştir. Günümüzde nazarlık olarak adlandırılan cam boncuklar ülkemizde ve orta doğu ülkelerinde halen daha eski kültürel inanışların bir devamı olarak çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Günümüzde bu geleneği yaşatan boncuk ustalarının kökeni, 19. Yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmaya başlamasıyla, İzmir ve çevresine yerleşen Arap asıllı Cam ustalarına dayanmaktadır. İzmir'de geleneksel yöntemlerle nazar boncuğu yapımı Boncuk köy olarak da bilinen Görece'de sürdürülmektedir. Üretimde çam odunu ile ısıtılan fırınlarda, fırın içi sıcaklığın 800-900 dereceyi bulduğu ocaklarda fabrikaların hurda camlarından, çöpe atılan çeşitli cam eşyalarının kırıklarından nazar boncuğu yapımı devam etmektedir. Boncuk ustaları boncukları yaparken sıklıkla camların orijinal renklerini kullanmaktadırlar. Yeşil şarap şişeleri yeşil boncukların, koyu kahverengi bira şişeleri koyu kahverengi boncukların içine eritilmektedir.

Kullanılan aletler boncuk ustalarının kendisi tarafından yapılmaktadır.Bu bildiride İzmir Görece'de yapılan nazar boncuğu üretimi ve bu üretimde kullanılan malzemeler ile Göreceli boncuk ustası Rasim Altmışkara'nın boncuk yapım atölyesi hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Görece, cam sanatı, nazar inancı, nazar boncuğu