Biçimci Sinema Anlayışı: Rus Hazine Sandığı; Alexander Nikolayevich Sokurov

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 20, 31 - 43, 15.06.2017

Serap Duman İnce

Öz

Rus Tarihinde Biçimcilik anlayışının oldukça önemli olduğu görülmekle birlikte imparatorluğun Rus Uygarlığı’nın uzantısı olabilecek tüm sanat eserlerin yapısında biçimcilik anlayışının öne çıktığı bilinmektedir. Rus Hazine Sandığı, bütün filmin tek bir seferde çekildiği, kurgusunun yapıldığı, tek bir kareden oluşan film olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda ele alınması gereken Rus Hazine Sandığı adlı film, tamamı tek seferde çekilmesi ile dikkat çektiği gibi aynı zamanda tek bir kareden oluşan film olarak da önem taşımakta, Rus Biçimciliğinin güncel örneği olarak da kurgusu ile de dünya sineması içerisinde farklı bir yerde durmaktadır. Uzun süreli plan-sekanslar, tek planlı çekimlerinin hem genel anlamda hem de kendi özellerinde izleyicisine, kavramsal düşüncenin ötesinde daha güçlü imgesel aktarımların-yaratımların oluşturabilindiği göstermektedir. Bu anlamda, kendine has bir anlatım tarzı geliştiren Sokurov, günümüz sinema dünyasında biçimsel üslubuyla, içerik anlatısını (öyküsünü) ön plan çıkaran nadir filmlerden birini alana kazandırdığını kanıtlamaktadır.

Alexsandre Sokurov, Anne Oğul (1997), Moloch (1999), Taurus (2001) filmlerinde yaptığı tek plan denemelerinin ardından hiç kesinti yapmadan 99 dakika boyunca devam eden 2002 yapımı Rus Hazine Sandığı filmi, sinema tarihinin tek plan-sekans çekilen ilk filmi olarak karşımıza çıkmaktadır. Rus Hazine Sandığı biçimsel üslubu ve anlatısını insan üzerine kurması ve bunu akıcı şekilde kurgu yöntemleriyle yapıyor olmasıyla sinema tarihinde de önemlidir. Filmin, 2002 Toronto Film Festivali İzleyici Ödülü, 2004 Nika En İyi Film Ödülü gibi pek çok festivalden çeşitli kategorilerde ödül aldığı görülmektedir. Aynı zamanda filmin yönetmeni Sokurov, Rus Sinemasında Tarkovksy’nin mirasçısı olarak gösterilmesi noktasında da önemlidir.

Bu çalışma, sinema alanında özellikle Rus Sinemasında önemli bir isim olan Alexander Sokurov’un Rus Hazine Sandığı filminde kazandığı teknik ve anlatısal başarıyı nasıl yakaladığı sorusu çerçevesinde, yönetmenin filminde benimsediği biçimci anlayışını örnek sahne ve sekanslarla sinema bakışının çözümlenmeyi amaçlamaktadır. Bu noktada sinemanın biçimsel ve içeriksel tüm öğelerinin birbiri ile nasıl ilişkilendirildiği de ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca filmin analizi dünden bugüne biçimci sinemanın geldiği noktanın anlaşılmasında da önem taşımaktadır. Çalışma ayrıca biçimci sinema ile rus tarihi arasında kurulan bağı da ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Biçimci Sinema, Rus Sineması, Rus Hazine Sandığı

Kaynakça

• ANDREW, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları, Çev, Zahit Atam, Doruk Yayınları: İstanbul.
• ALEXANDRA S. (2008). Sinemaya Giden Yol Mutlaka Edebiyattan Geçiyor, Mithat Alam Film Merkezi Söyleşi, Panel ve Sunum Yıllığı 2008, İstanbul Boğaziçi Üniversitesi
• ARMES, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik Tarihsel Bir İnceleme, Çev, Zeynep Özen Barkot, Doruk Yayımcılık: İstanbul.
• BAZİN, A. (2003). Sinema Nedir? Çev, İbrahim Şener, Doruk Yayımcılık: İstanbul.
• ÇOŞKUN, Esin, Dünya Sinemasında Akımlar, Ankara, Phoenix Yayınevi, Şubat 2009.
• EİSENSTEİN, S. (1938). Bir Sinemacının Düşünceleri, Çev, Azmi Arna, Yol Yayınları, Ekim 1975.
• EKİNCİ, B.T. (2013). Visitors, Filminin Mizansen Analizi ve Çağdaş Sinemada Uzun Çekim, Akademik Bakış Dergisi, Mart-Nisan 2015, Sayı:48
• MASCELLİ, J. V. (2007). Sinemanın 5 Temel Öğesi, Çev, Hakan Gür, İmge Kitapevi, 2. Baskı.
• MÜKERREM, Z. (2012). Sinematografi Üzerine Düşünceler: Kuram ve Uygulamalar, Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• YILDIZ, S. (2014). Sinema Dili Beyazperdeyi Yaratanlar, Editör, Selahattin Yıldız, Su Yayınları: İstanbul.
• YON, B. (2000). Eisenstein Yaşam Öyküsü ve Yapıtları, Çev, İbrahim Şener, İzdüşüm Yayınları: İstanbul.
• 17. Türkiye Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler Konferansı: Sinema ve Zaman, 5-7 Mayıs 2016 – Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi http://www.khas.edu.tr/w243/files/documents/kitapcik.pdf (02.01.2017) (konferans kitapçığı)
• İnternet Kaynakları
• http://filmhafizasi.com/rus-hazine-sandigindaki-hayaletler/ (28.16.2016)
• https://gzmoncl.wordpress.com/tag/tartimli-ritmik-kurgu/ (02.01.2017)
• http://web.archive.org/web/20131029035324/http://sokurov.info/?id=1225965671(02.01.201)
• https://sinefilinseyirdefteri.wordpress.com/2015/03/06/bastan-sona-plan-sekans-cekilenfilmler// (28.12.2016)