City Square as a Memory Space and Its Transformation: The Case of Otto Herbert Hajek’s Ankara Hergelen Square Project

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 24, 47 - 62, 19.07.2019

Mustafa Sevinç

Öz

Our memory has a temporal as well as spatial implication. Events based on our past experiences leave traces in the space and these traces are sources of our memories. Space is an important element for the survival and protection of memory. The interaction of space with memory reveals the reproduction of past in the present time within a mutual relationship by prioritizing the experience. Space is both a product of our experience and a production phenomenon that constitutes our experiences. In this respect, the city produced by people exists as a memory model by opening memory dialogue with its physical environment and social setting. The change in the physical environment of the city is also a social change. This article attempts to explain the dialogue of memory with space through the object of art in urban, square and public environment. The article first examines temporal, spatial, individual and collective implications of memory in line with the purpose considered and then, questions Otto Herbert Hajek’s Hergelen Square Project and its transformation within the framework drawn.

Anahtar Kelimeler

Memory, space, art, hergelen square, Otto herbert hajek

Bir Hafıza Mekanı Olarak Kent Meydanı ve Dönüşümü: Otto Herbert Hajek’in Ankara Hergelen Meydan Projesi Örneği

Öz

Belleğimiz zamansal olduğu kadar mekânsal bir içerime sahiptir. Geçmiş
deneyimlerimize bağlı olaylar, mekanda izler bırakır ve bu izler
anılarımıza, hatıralarımıza köken olur. Mekan, hafızanın yaşatılması ve
korunması için önemli bir unsurdur. Mekanın hafızayla etkileşimi,
deneyimi önceleyerek yaşanılan zaman içinde geçmişin yeniden üretimini
karşılıklı bir ilişki çerçevesinde ortaya koyar. Mekân hem
deneyimlerimizin bir ürünü, hem de deneyimlerimizi oluşturan bir üretim
olgusudur. Bu açıdan insan tarafından üretilen kent, fiziksel çevresiyle
ve toplumsal yapısıyla hafıza diyaloğu açarak, bir hafıza modeli olarak
var olur. Kentin fiziksel çevresindeki değişim, aynı zamanda toplumsal
değişimdir. Bu makale hafızanın mekanla kurduğu diyaloğu; kent, meydan
ve kamusal çevrede yer alan sanat nesnesi üzerinden açıklamaya
çalışmaktadır. Makalede belirlenen amaç doğrultusunda, ilk olarak
hafızanın zaman, mekân, bireysel, kolektif içerimleri araştırılmakta;
daha sonra da bu anlam alanı çerçevesinde Otto Herbert Hajek’in Hergelen
Meydan projesi ve dönüşümü sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hafıza, mekan, sanat, hergelen meydanı, Otto herbert hajek

Kaynakça

• Açıkgöz, E. K., (2019). Keeping the pulse of heritage awareness in ankara: two historic sites, two ınterventions, Contemporary Urban Affairs, Volume 3 Number 2, 63-72. Akarsu, B., (1975). Felsefe terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. Artun, A., (1994). Çevre sanat. Ankara: Ünal Offset.
• Assman, J., (2015). Kültürel bellek eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atay, O., (2010). Tutunamayanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bachelard, G., (1996). Mekânın poetikası. (A. Derman, Çev.). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Bademli, R. R., (1993). Hergelen meydanı. Bayar Çimen (Haz.), Ankara Söyleşileri, (s. 7-11) içinde. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayınları.
• Bergson, H., (2011). Metafiziğe giriş (A.Altınörs, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Bourriaud, N., (2005). İlişkisel estetik. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Çimen, B., (1992). Ankara’nın yeni meydanaları, Mimarlık Dergisi, 250, 13.
• Çimen, B., (1994). Kentsel ve mimari mekânda sanat hergelen meydanı Otto Herbert Hajek, Mimarlık Dergisi, 256, 64-65.
• Eisenman, P., (2002). Hafıza evleri: analoji metinleri. Aldo Rossi (Yaz.), Şehrin Mimarisi, (s. 166-177) içinde. İstanbul: Kanat Kitap.
• Erdoğdu, Ş., (1999). Ankara’nın tarihi semt isimleri ve öyküleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hajek, O. H., (1992). Signs and symbols. Zeynep Aktüre, Benoid Junod (Ed.), Identity Marjinality Space, (s. 24-29) içinde. Ankara: SANART Yayınları.
• Halbwachs, M., (2018). Kolektif bellek (Z. Karagöz, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Kahvecioğlu, H., (2008). Mekânın üreticisi veya tüketicisi olarak zaman. Ayşe Şentürer, Şafak Ural, Özlem Berber, Funda uz Sönmez (Haz.), Zaman-Mekân, (s. 142-149) içinde. İstanbul: Yem Yayınları.
• Kılınç, K., (2009). Öncü halk sağlığı projelerinin kamusal mekanı olarak sıhhiye. Güven Arif Sargın (Der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler Ankara’nın Kamusal Yüzleri, (s. 119-156) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Korkmaz, S. A., (2017). Değiş/mey/en “fabrikada barınma” söylemi: petkim-aliağa konut yerleşkesi örneği. Tahire Erman, Serpil Özaloğlu (Der.), Bir Varmış Bir Yokmuş Toplumsal Bellek, Mekân ve Kimlik Üzerine Araştırmalar, (s.77-83) içinde. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Lefebvre, H., (2014). Mekânın üretimi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Leger, F., (1958). On monumentality and color. S.Giedon(Ed.), Architecture You and me-The Diary of a Development, (s. 40-47) içinde. London: Harvard University Press.
• Mumford, L., (1971). The death of the monument. J.L.Martin, B.Nicholson, N.Gabo (Ed.), Circle International Survey of Constructive Art. (s. 263-270) içinde. New York: Praeger Publishers.
• Mumford, L., (2013). Tarih boyunca kent (G.Koca-T.Tosun, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nora, P., (2006). Hafıza mekanları. (M.E.Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Özaloğlu, S., (2017). Hatırlamanın yapıtaşı mekânın bellek ile ilişkisi üzerine. Tahire Erman, Serpil Özaloğlu (Der.), Bir Varmış Bir Yokmuş Toplumsal Bellek, Mekan ve Kimlik Üzerine Araştırmalar, (s. 13-19) içinde. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Rossi, A., (2002). Şehrin mimarisi. (N. Gürbilek, Çev.). İstanbul: Kanat Kitap.
• Sert, J. L., Leger, F., Giedon, S., (2015). Anıtsallığın dokuz esası, Arredamento, 296, 86-87
• Taşçı, H., (2014). Bir hayat tarzı olarak şehir, mekân, meydan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Yalım, İ., (2009). Ulus devletin kamusal alanda meşruiyet aracı: toplumsal belleğin ulus meydanı üzerinden kurgulanma çabası. Güven Arif Sargın (Der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler Ankara’nın Kamusal Yüzleri, (s. 157-214) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.