Samples Of Wooden Nail-Free Mosques Detected At Ordu Region in 2017

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 17 - 35, 01.10.2019

Ahmet Ali Bayhan

Öz

It is a well-known fact that wood, of which the usage in architecture is as old as the
humanity, plays a crucial role and is an indispensable material.Wood has been widely used inBlack
Sea Region in Anatolia, especially Eastern Black Sea Region at Ordu in architecture. Buildings and
serender (chamber standing on four legs) which can be seen even today in the country of the
region constitute the best examples of this type. Within this context, wooden nail-free mosques
are the cultural values in the region that should be focused on. The wooden nail-free mosques,
which have emerged in accordance with the conditions and needs of the region, are, in a sense, the
continuity of a former tradition.

In the present study, new samples of these wooden nail-free mosques, which contain
their own characteristics in Akkuş which is an area having their own peculiarities from different
perspectives are handled. Our objective in this study is to certify these buildings which decrease
in number day by day and which are nearly extinct and save the new ones to those samples.
These mosques which have not been published before have been introduced by means of their
and Eastern Black Sea Region have been evaluated and their importance in Anatolian Turkish
architecture has been stressed.

Anahtar Kelimeler

Black Sea Region, Ordu, Wooden Mosques, Turkish Architecture

Ordu Yöresinde 2017 ’De Belirlenen Ahşap Çanti Cami Örnekleri

Öz

Mimaride kullanımı insanlık tarihi kadar eski olan ahşabın, çok önemli ve vazgeçilmez
bir malzeme olduğu bilinmektedir. Anadolu’da Karadeniz Bölgesi ve özellikle Ordu’nun içerisinde
bulunduğu Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ahşap, mimaride ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Bölgenin
kırsal kesimlerinde hala rastlayabileceğimiz serenderler ve konutlar bunların en güzel örneklerini
vermektedir. Bu bağlamda ahşap çantı camiler de üzerinde durulması gereken kültür varlığı
niteliğindeki yapılar olarak dikkati çekmektedir. Tamamen yörenin şartları ve ihtiyaçları ile
ortaya çıkan ahşap çantı camiler aslında eski bir geleneğin de devamı niteliğindedir.
Bu çalışmada, çok farklı yönleriyle ehemmiyet kazanmış bir yöre olan Akkuş’ta, kendine
has karakteristik özellikleriyle geleneksel ahşap çantı camilerin yeni tespit edilen örnekleri
ele alınmaktadır. Amacımız, sayıları her gün biraz daha azalan, yok olma durumundaki bu
yapıları belgelendirmek ve bilinen örneklere yenilerini kazandırmaktır. Daha önce hiçbir yerde
yayımlanmamış olan bu yapılar öncelikle mimari özellikleri açısından tanıtılmış ve akabinde yakın
çevre örneklerinden hareketle Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki yerleri değerlendirilmek
suretiyle Anadolu Türk mimarisindeki önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Bölgesi, Ordu, ahşap çantı camiler, Türk mimarisi

Kaynakça

• Aslanapa, O. (1984). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Aytekin, O. (1999). Ortaçağ’dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Mimari Eserler. Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı.
• Ayverdi, E. H. (1989). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri. I, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Bayhan, A. A. (1997). Mısır’da Osmanlı Devri Mimarisi (Basılmamış Doktora Tezi). Van: Y.Y.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayhan, A. A. (2005). Ordu/İkizce’den Bir Ahşap Cami: Laleli (Eski) Camii. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi içerisinde (Sayı: 14, s. 1–22). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayını.
• Bayhan, A. A. (2006). Ordu’da Yeni Tespit Edilen Ahşap Camiler. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi içerisinde (Sayı: 16, s. 33–48). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayını.
• Bayhan, A. A. (2009a). Ordu’dan Bazı Tarihi Ahşap (Çantı) Camiler. The Journal Of International Social Research / Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi içerisinde (VOLUME: 2, ISSUE: 7, SPRING, s. 55-84).
• Bayhan, A. A. (2009b). Ordu’nun İkizce ve Çaybaşı İlçelerindeki Ahşap Camiler. X. Ortaçağ - Türk Dönemi Kazı Sonuçları Ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (3–6 Mayıs 2006, Ankara) Bildirileri “Prof.Dr. H. Örcün Barışta’ya Armağan” içerisinde (s. 59-90). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Bayhan, A. A. (2015). Ordu / Perşembe’den İki Ahşap Çantı Cami Örneği. TÜBA-KED (Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi) içerisinde (S. 12/2014, s. 99-107). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Bayraktar, M. S. (2005). Samsun ve İlçelerinde Türk Mimari Eserleri (Basılmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Can, Y. (2004). Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler. İstanbul: Etüd.
• Çam, N. (1997). İslam’da Sanat Sanatta İslam. Ankara: Akçağ Basım Yayım A.Ş.
• Demir, N. (2005). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Tarihi Alt Yapısı (Tarih – Etnik Yapı – Dil – Kültür). Ankara: Genelkurmay ATESE ve Genelkurmay Denetleme Başkanlığı Yayınları. Hasol, D. (1997). Ahşap Maddesi, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi içerisinde (Cilt: 1). (s. 34). İstanbul: Yem Yayın.
• Karpuz, H. (1992) Rize, Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı.
• Nefes, E. (2009). Samsun Yöresinde Son Dönem Ahşap Camiler. İstanbul: Etüd. Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler. (C. I). Ankara, 1983: T. C. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Yavuz, M. (2009). Çaykara ve Dernekpazarı’nda Geleneksel Köy Camileri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.