A Newly Found Drawing For The Janissary Museum

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 265 - 276, 01.10.2019

Elif Kök

Öz

The Janissary Museum was founded in the second half of 19th century on the right wing of the former School of Arts and Crafts building located on the southern end of Sultanahmer Square. There is no clear information about the construction processes of this area before 19th century. The earliest documented construction activity is the School of Arts and Crafts building, which was built between 1866 and 1868. Following the destruction of the 1894 earthquake, it was
rebuilt by architect Raimondo D’Aronco. The construction was completed in 1899, and the School of Arts and Crafts building was reopened with a renewed architectural vocabulary. The Janissary Museum was also integrated to the building at this time. However, the building has undergone
many changes throughout the 20th century. These changes, which are mostly uncertain, have led
to significant differences in some details of the facade composition.
In a Russian architectural encyclopedia published in the same years as the opening of the
new building designed by D’Aronco, there is a detailed facade drawing of the Janissary Museum. It
seems that some architectural details in this unexamined drawing differ from the present facade
composition. The drawing clearly shows the decorations on the eaves that disappeared in the first
half of the 20th century. The details of this drawing, which shows either the first version or the
proposal for the facade design by D’Aronco, presents some new information about the building. In
this context, this drawing is also thought to contribute to future restorations.

Anahtar Kelimeler

D’Aronco, Istanbul, Sultanahmet, Museum, Janissary

Yeniçeri Müzesi’ne Ait Yeni Bulunan Bir Çizim

Öz

19. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’da kurulan Yeniçeri Müzesi, Sultanahmet Meydanı’nın
güney ucunda konumlanan eski Mekteb-i Sanayi binasının sağ kanadında yer almıştır. Bu grubun
yer aldığı alanın 19. yüzyıldan önceki yapılaşması hakkında net bilgiler yoktur. Belgelerle izi
sürülebilen en eski inşaat faaliyeti, 1866-1868 yılları arasında yapılan Mekteb-i Sanayi binasıdır.
1894 depreminde uğradığı ağır tahribatın ardından, mimar Raimondo D’Aronco tarafından
projelendirilen bir onarım ve yeniden inşa süreci başlar. 1899 yılında çalışmalar tamamlandığında,
Mekteb-i Sanayi binası başkalaşan bir mimari dille yeniden açılır ve bu aşamada Yeniçeri Müzesi de
binaya eklenir. Fakat, açılışından itibaren günümüze ulaşan süreçte, bina pek çok kez değişikliğe
ve tahribata uğramıştır. Çoğunlukla tarihi ve mahiyeti belirsiz olan bu değişiklikler, özellikle
cephe kompozisyonunun bazı detaylarında önemli değişikliklere yol açmıştır.
D’Aronco’nun tasarladığı yeni binanın açılışıyla aynı yıllarda Rusya’da yayınlanan bir
mimarlık ansiklopedisinde, Yeniçeri Müzesi’nin detaylı bir cephe çizimi mevcuttur. Konuyla ilgili
çalışmalarda daha önce yayınlanmamış olan bu çizimdeki bazı mimari detayların, günümüzdeki
cephe kompozisyonundan farklılaştığı görülmektedir. Söz konusu cephe çizimi, 1940’larda
yapılan onarımda değiştirildiği için günümüze ulaşmayan ve dönem fotoğraflarında da detaylı
olarak görülemeyen saçak altı bezemelerinin mahiyetini açıkça göstermektedir. Yapının cephe
tasarımının ilk halini veya D’Aronco’nun bu müze binası için cephe tasarımı önerisini gösteren
bu çizimde beliren cephe detayları, yapının özgün görünümü hakkında yeni veriler sunmaktadır.
Bu bağlamda sunduğumuz çizimin, gelecekteki restorasyon çalışmalarına da katkı sağlayacağı
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

D’Aronco, İstanbul, Sultanahmet, Müze, Yeniçeri

Kaynakça

• Ahunbay, Z. “Sultan Ahmet Meydanı’nda Bulunan Marmara Üniversitesi Rektörlük Binaları’nın Tarihi Kimliği ve Restorasyon Sorunları”, Prof. Dr. Doğan Kuban’a Armağan, (yay. haz. Z. Ahunbay, D. Mazlum, K. Eyüpgiller), İstanbul, 1996, 195-215.
• Arık, R. O. Türk Müzeciliğine Bir Bakış, İstanbul, 1953.
• Ayverdi, E.H. 19. Asırda İstanbul Haritası, İstanbul, 1958.
• Baranovski, G. V. Arhitekturnaya Entsiklopediya Vtoroy Polovinıy XIX. Veka, T.II, S.-Peterburg, 1908.
• Barillari, D., Godoli, E. İstanbul 1900, (Çev. Aslı Ataöv), İstanbul, 1997.
• Batur, A. “Sanayi Mektebi Binaları”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul, 1994, 444-446.
• De Amicis, E. İstanbul (1874), (Çev. Beynun Akyavaş), Ankara, 2006.
• Ergin, O. Türkiye Maarif Tarihi, Cilt 2: Tanzimat Devri Mektepleri, İstanbul, 1940.
• Flaubert, G. Doğu’ya Yolculuk (1849-1851), (Çev. Yaşar Avunç), İstanbul, 2016.
• Gautier, T. The Works of Théophile Gautier Volume Ten: Constantinople, New York, 1901.
• Grosvenor, E.A. Constantinople, V.1, Boston, 1900.
• “Kılıçhane”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul, 1994, 559.
• Koşay, H.Z., Orgun, M.E.Z., Bayram, S., Tan, E., Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti Çağlarında Türk Kazı Tarihi, C. I/1, Ankara, 2013.
• ‘OsmanlıMimarı’ D’Aronco.İstanbulProjeleri1893-1909.Restorasyonlar,Projeler, Kitaplar,İstanbul, 2, 2010.
• Öz, T. “Ahmet Fethi Paşa ve Müzeler”, Türk Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 5, 1949, 1-15.
• Özendes, E. Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğrafçılık 1839-1923, 2, İstanbul, 2017.
• Öztuncay, B. Dersaadet’in Fotoğrafçıları, İstanbul, 2003.
• Panvinio, O. De Ludis Circensibus, Framboltus, 1681.
• Shaw, W.M.K. Osmanlı Müzeciliği. Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi, (Çev. Esin Soğancılar), İstanbul, 2, 2015.