Önleyici Koruma Yöntemi Olarak Müze Tasarımı: Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 327 - 338, 01.10.2019

Fatma Sezin Doğruer

Öz

Müzelerdeki önleyici korumanın amacı, koleksiyona zarar veren etkenlerin engellenmesi
ve sınırlandırılmasıdır. Önleyici koruma teknikleri kullanılarak zaman içerisinde birikerek çoğalan bozulmalar ile ani olarak gelişen büyük hasarlar önlenebilmekte veya sınırlandırılabilmektedir. Müze koleksiyonlarının maruz kaldığı bozulma etkenleri ve bunların sonucunda oluşan bozulmalar tespit edilmeli ve bunların düzenli denetimleri yapılmalıdır. Müzeler, farklı amaçlarla
inşa edilip sonradan müzeye dönüştürülen veya doğrudan müze olarak tasarlanmış yapılardan
oluşmaktadır. Yeni müzelerin tasarımında önleyici korumanın etkin bir rolünün olması; tarihi
binaların müzeye dönüştürülmesinde ise restorasyon ve teşhir-tanzim projelerinin önleyici koruma ilkelerine dikkat edilerek hazırlanması gerekmektedir. Müze binalarının konumlandırması,
yapısal durumu, sergi ve depo mekânlarının tasarımı ile kullanılan malzemelerin korumaya uygun özellikte olup olmadığı mimar, tasarımcı ve koruma uzmanları tarafından belirlenip tasarlanmalıdır. Müze binası olarak tasarlanıp 2015 yılında açılışı yapılan Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi ve
Haleplibahçe Mozaik Müzesi, mimar olan yazar tarafından tasarım ve önleyici koruma açısından
incelenmiş; müzenin iç ve dış mekânları ile yapı malzemelerinin tasarımları bozulma etkenlerine
yönelik olarak değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Müzecilik, Önleyici Koruma, Müzelerde Koruma Planlaması, Bozulma Etkenleri, Müze Tasarımı

Museum Design as a Means of Preventive Conservation: Example of Şanlıurfa Archaeological Museum

Öz

The aim of the preventive conservation in the museums is to avoid and block the
agents of deterioration for the collection. Deterioration that is accumulated and increased in
time is avoided or blocked by using the techniques of preventive conservation. The agents of
deterioration, to which museum collection are exposed, and their results should be detected and
controlled periodically. Museums are established by converting buildings with different functions
to museums or directly designing museum buildings. Preventive conservation should have an
affective role while designing new museums; and restoration projects and exhibition design
projects should be prepared in regard to preventive conservation principles while transforming
historical buildings to museums. Museum buildings’ location, structural condition, design of the
exhibition and storage areas and the suitability of the materials in terms of conservation should
be determined by architects, designers and conservators. Şanlıurfa Archaeological Museum and
Haleplibahçe Mosaic Museum, which are opened in 2015, are examined by the writer who is an
architect, in terms of design and preventive conservation. The museum building, interior and
exterior design, construction materials are evaluated according to the agents of deterioration

Anahtar Kelimeler

Museology, Preventive conservation, Conservation Planning in Museums, Agents of Deterioration, Museum Design

Kaynakça

• BEŞKONAKLI, J. (2010). Dolmabahçe Sarayı’nda Endirekt Koruma Yöntemleri. Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• CANADA CONSERVATION INSTITUTE (1994). “Framework For Prevention of Collections” Poster. Canada.
• CANADA CONSERVATION INSTITUTE (2015). “Framework For Preserving Heritage Collections” Poster. Canada.
• DOĞRUER, F. S. (26 Mayıs 2017). Şef Aysel Sevim GÖRGÜN ile Müze Üzerine Söyleşi, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Şanlıurfa.
• KOCAELİ, F. (2017). Karakteristik Örnekleriyle İç Anadolu Bölgesi Müzelerinde Önleyici Koruma Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme. Kültür Varlıklarını Koruma Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• KOCAELİ, F. ve ESKİCİ, B. (2017). İç Anadolu Bölgesi Müzelerinde Önleyici Koruma Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme. Restorasyon–Konservasyon Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı KUDEB Yayınları. sayı: 20-2017/1, 52-64.
• KÖKTEN, H. (2007). Müzede Koruma. Müzelerde Önleyici Koruma Uzaktan Eğitim Programı. Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları.
• KUZUCUOĞLU, A. H. (2014). Müze, Kütüphane ve Arşiv Binalarında İzleme Çalışmalarının Önleyici Konservasyon Açısından Önemi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi. ISSN:2148- 8142, 02(01):120-138 Doi: 10.17365/TMD.201429192
• KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi Klasörü. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Arşivi.
• KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Fotoğraf Arşivi. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi. http://www.arkitera.com/proje/4698/ sanliurfa-muze-kompleksi-. [Erişim Tarihi: 11.05.2017]
• ULUSLARARASI MÜZELER KONSEYİ. (2006). Müzecilik Etik Yasası. http://icomturkey.org/tr/ icom-m%C3%BCzecilik-etik-yasas%C4%B1. [Erişim Tarihi: 02.12.2016]