Byzantine Period Illustrated Manuscript: Allegorical Elements In The Paintings Of Topkapı Palace G.i.8

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 615 - 626, 01.10.2019

Necla Kaplan

Öz

The Byzantine-Period illustrated Octateuch Manuscript registered as no. G.I.8 of Topkapi
Palace Museum today is dated to the 12th century. The work prepared by Porphrogennetos Isaakios
Komnenos, the son of the Byzantine Emperor Alexius Komnenos I (1081-1118), is an illustrated
manuscript consisting of 569 pages and 301 illustrations and including the first eight books of the

Old Testament written in miniscule in Greek. The stories in the work are illustrated. It is noted that
allegorical elements were used in the illustration of some of the stories. The allegorical figures in

the manuscript in question are the subject matter of this paper.
Representing an expanded metaphor, transformation of an abstract concept into an
illustration or saying something else, allegory, when used in a religious context, can also be defined
as the interpretation or visualization of the symbol of theological values of a story or a work
of art. Allegory was also preferred in texts, theater plays and paintings of antique age, medieval
age and renaissance. It was used in medieval books, wall paintings and church ornamentations in
order to simplify abstract concepts or phenomena to make them more understandable.
Octateuch Manuscript registered as no. G.I.8 of Topkapi Palace contains illustrations; an
Eagle in the scene of “Adam Names Animals”, a Pigeon in the scene of “The Finding of Moses in the
River and God Showing Moses the Promised Land”, and a Snake in the scene of “The Death of the
Firstborn”. This paper will search for answers to the question: “What do the Eagle, Pigeon, Swan
and Snake figures in the illustrations which visualize the stories in the Byzantine manuscript
about the Old Testament refer to?” Considering the text and illustration relation, the iconographic
and allegoric meanings of the figures are examined and the picture analysis is done in terms of
symbolic expressions.
One of the aims of the paper is to discuss, from an iconographic aspect, the allegorical
elements in the illustrations of the manuscript which represents the Byzantine art of painting.
Another important aim of the paper is to address the symbolic meanings of these allegorical
elements in the manuscript.

Anahtar Kelimeler

Byzantine, illustrated manuscript, Topkapi Sarayi G.I.8, Illustration, Allegorical elements

Bizans Dönemi El Yazması: Topkapı Sarayı G.i.8 Nüshası Resimlerindeki Alegorik Unsurlar

Öz

Bugün Topkapı Sarayı Müzesi’nde G.İ.8 numarada kayıtlı bulunan Bizans Dönemi Resimli
Oktateukh el yazması 12. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos’un
(1081-1118) oğlu Porfirogennetos İsaakios Komnenos tarafından hazırlanan eser, Yunanca küçük
harflerle yazılmış Eski Ahit’in ilk sekiz kitabını içeren 569 sayfalı ve 301 resimli bir el yazmasıdır.
Eserde geçen hikâyeler resimlerle görselleştirilmiştir. Bazı hikâyelerin resimlenmesinde alegorik
unsurların kullanıldığı dikkat çekmiştir. Söz konusu nüshada görülen alegorik figürler bildiri
konusu olarak seçilmiştir.
Genişletilmiş bir metafor, soyut kavramın resim diline dönüştürülmesi, başka bir şey
söylemek anlamına gelen alegori, dini bağlamda kullanıldığında bir hikâyenin ya da sanat
eserinin teolojik değerlerinin sembolü olarak yorumlanması, görsel olarak anlatılması şeklinde
tanımlanabilir. Alegori; antikçağ, ortaçağ, rönesans metinlerinde, tiyatroda ve resimde de tercih
edilmiştir. Ortaçağ kitap ve duvar resimlerinde, kilise süslemelerinde soyut kavramın veya
olgunun anlaşılmasını sağlamak için basitleştirilerek kullanılmıştır.
Topkapı Sarayı G.İ.8 Oktateukh el yazmasında; “Âdem’in Hayvanlara İsim Vermesi”
sahnesinde Kartal, “Musa’nın Nehirde Bulunması ve Rab’bin Musa’ya Vadedilen Toprakları
Göstermesi” sahnelerinde Güvercin ve “İlk Doğanların Ölümü Belası” sahnesinde Yılan figürleri
görülmektedir. Çalışmada, Eski Ahit konulu Bizans el yazmasında geçen hikâyeleri görselleştiren
resimlerde görülen Kartal, Güvercin, Kuğu ve Yılan figürleri neyi ifade ediyor? sorusuna yanıt
aranacaktır. Metin resim ilişkisi göz önünde bulundurularak figürlerin ikonografik ve alegorik
anlamları irdelenmiş, sembolik ifadeleri açısından resmin çözümlemesi yapılmıştır.
Bildirinin amaçlarından biri Bizans resim sanatını temsil eder nitelikteki söz konusu el yazmasının
resimlerinde görülen alegorik unsurlara dikkat çekmek ve ikonografik açıdan irdelemektir. Diğer
önemli amacı ise el yazmasındaki bu alegorik unsurların sembolik anlamlarına değinmektir.

Anahtar Kelimeler

Bizans, El Yazması, Topkapı Sarayı G.İ.8, Resim, Alegorik Unsurlar.

Kaynakça

• Anderson, J. C. “The Seraglio Octateuch and the Kokkinobaphos”. Dumbarton Oaks Papers, Vol. 36, Dumbarton Oaks, Trusteesfor Harvard University Stable, 1982, s. 83-114.
• Anonim, Kitabı Mukaddes: Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve Incil), Kitabı Mukaddes Sirketi Yayınları, Istanbul, 1972.
• Bernabo, M. "Mecenatismo imperiale a traduzione dei Settanta: I'illustrazione della lettera di Aristea a Bisanzio”, Miniature, Vol. 3-4, 1990-91, s. 11-20.
• Beydiz, M. G. Mitolojiden Sanata Hayvan Imgesi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Istanbul, 2016.
• Carr-Gomm, S. Sanat: Sanatın Gizli Dili, Inklap Kitabevi, Istanbul, 2014.
• Cömert, B. Mitoloji ve Ikonografi, De Ki Basım Yayım, Ankara, 2008.
• Çoruhlu, Y. Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınları, Istanbul, 2011.
• Gibson, C. Semboller Nasıl okunur, YEM Yayın, 2. Baskı, Istanbul, 2013.
• Gardin, N. vd. Larouse Semboller Sözlügü, Bilgi Kültür Sanat, Istanbul, 2014.
• Gültekin-Giderer, BH. Resimde Allegori (Sanatta Yeterlilik Eseri Raporu), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1993.
• Harrington, L., “Allegory”, New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Detroit: Thomson & Gale, 2003, c. 1, s. 291-292.
• Indirkas, Z. Mitolojiden Alegoriye, Tekhne Yayınları, Istanbul, 2015.
• Kaplan, N. Bizans Dönemi Resimli Oktateukh El Yazması: Seraglio (Topkapı Sarayı Gi.8), (Yayımlanmamıs Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskisehir, 2017.
• Lowden, J.H. “Octateuch”, The Oxford Dictionary of Byzantium (Ed. A. Kazhdan), Oxford Univercity Press, Oxford, 1991, s. 1510-1511.
• Tarakçı, M. “Origen ve Alegorik Kitab-ı Mukaddes Yorumu”, Uludag Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi BİZANS DÖNEMİ EL YAZMASI: TOPKAPI SARAYI G.I.8 NÜSHASI RESİMLERINDEKİ ALEGORİK UNSURLAR - NECLA KAPLAN Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, Bursa, 2010, s. 183-213.
• Sümer, N. “Dinsel ve Mitolojik Bir Sembol Olarak Yılan”, The Journal of Academic Social Science
• Studies, Doi:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3229, Sayı: 43, Spring I, 2016, , p. 275-288.
• Uspenskii, F. I . Konstantinopolskii Seral’skii Kodeks Vos’mikniziia (L’Octateuque de la Bibliothéque du Sérail’a Constantinople,) (IRAIK 12), Sofia, 1907, Albüm, Munich.
• Yöndemli, F. Tarih Öncesinden Günümüze Yılan, Piramit Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Weitzmann, K. and Bernabo, M. The Illustration in the manuscripts of the Septuagint: Oktateuch, Vol. 2, Department of Art and Archaeology, Princeton University in Associaton with Princeton University Press, 1999.
• Kuehn, C. A. (2011). Allegorical Art in the Early Byzantine Era: Icons, http://www.byzantineegypt.com/uploads/2/1/4/8/2148650/poem_icons_figures_1-5.pdf (Erişim Tarihi: 10. 05. 2017).
• http://www.signology.org/bird-symbol/swan-symbol.htm (Erişim Tarihi: 20.11.2017).
• http: / /www.tdk. gov.t r/ index. php?opt ion=com_g ts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a31265602a727.74000318 (Erişim Tarihi: 20.12.2017).