GÜNCEL YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA REKABET İHLALİNDEN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI SORUNU

Yıl 2024, , 301 - 335, 01.07.2024

Gökmen Gündoğdu

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1425091

Öz

Mal veya hizmet piyasalarında rekabeti ihlal eden bazı eylemler 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (RKHK) m.4, 6 ve 7 hükümleri çerçevesinde yasaklanmıştır. RKHK m.57 hükmü ise m.4 ve 6’da düzenlenen rekabet ihlallerini sayarak bu ihlallerin hukuki sorumluluk doğurduğunu belirtmektedir. RKHK m.58 hükmünde tazminat davası düzenlenmiş ancak bu davaların tabi olacağı zamanaşımı konusuna yer verilmemiştir. Öğretide hâkim görüş ve Yargıtay, isabetli olarak bunun haksız fiil sorumluluğu olduğunu savunmaktadır. Bu durumda zamanaşımı konusunda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.72 hükmünün uygulanması gerekir. Bu ise zararı ve faili öğrenme tarihinden itibaren iki yıllık normal ve rekabet ihlali tarihinden itibaren on yıllık azami zamanaşımı süresinin uygulanması demektir. TBK m.72/1 son cümlede, eylemin ceza kanunlarına göre cezayı gerektiren bir fiil olması ve bu fiil için ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmesi halinde, bu sürenin hukuk davası için de uygulanacağı belirtilmektedir.
RKHK m.4 ve 6’nın ihlali, RKHK m.16/3 uyarınca esasa ilişkin idari para cezasını gerektirmektedir. RKHK uyarınca verilecek idari para cezaları ise 5326 sayılı Kabahatler Kanunu (KK) m.2 ve m.16/1’de “kabahat” olarak nitelendirilmiş ve KK m.20/3’te sekiz yıllık zamanaşımına tabi tutulmuştur. Sekiz yıllık bu zamanaşımı süresinin TBK m.72/1 son cümle atfı sebebiyle RKHK m.57’ye dayalı açılan tazminat davalarında da uygulanması gerekir. Bu sürenin başlangıç anı ise, hâkim öğretinin savunduğu ve Yargıtay’ın uyguladığının aksine, zararın ve failin öğrenildiği tarih değil rekabet ihlalinin gerçekleştiği veya devam eden eylemlerin son bulduğu tarihtir.
Bununla birlikte, rekabet ihlaline dayalı tazminat davalarında zamanaşımı konusunda mutlaka özel bir düzenleme getirilmeli ve 2014/104EU sayılı Direktif m.10 hükmü esas alınarak en az beş yıllık bir zamanaşımı süresi tanınmalıdır. Zararın ve tazminat sorumlusunu öğrenildiği tarihte başlayacak olan bu zamanaşımı süresinin, Rekabet Kurulu’nun bu eylem için bir soruşturma açması halinde duracağı düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Rekabet İhlali, Hukuki Sorumluluk, Tazminat Davası, Zamanaşımı, Yargıtay Uygulaması

THE STATUTE OF LIMITATIONS IN ACTIONS FOR DAMAGES FOR BREACH OF COMPETITION LAW IN THE LIGHT OF RECENT DECISIONS OF THE COURT OF CASSATION

Öz

Violations of Articles 4 and 6 of the Law on the Protection of Competition no: 4054 (LPC) require administrative fines pursuant to Article 16/3 of the LPC. Such fines are defined as “misdemeanours” in Article 2 and Article 16/1 of the Law on Administrative Offences No. 5326 and are subject to an eight-year-long statute of limitations in Article 20/3 of the Law. Due to the reference to the last sentence of Article 72/1 of the Turkish Code of Obligations (TCO), this eight-year-long statute of limitations should also be applied to actions for damages based on Article 57 of the LPC. Contrary to the prevailing doctrine and the practice of the Court of Cassation, the starting point of this period is not the date on which the damage and the perpetrator are known, but the date on which the competition infringement occurs or, in the case of ongoing acts, ends.
A special provision should be introduced regarding the limitation period for damages based on a competition infringement, and a limitation period of at least five years should be recognised on the basis of Article 10 of Directive 2014/104EU. It should be provided that this limitation period, which should start to run from the date of knowledge of the damage and the person responsible for compensation, should be suspended in the event that the Turkish Competition Authority launches an investigation for this action.

Anahtar Kelimeler

Breach of Competition, Civil Liability, Action for Damages, Statute of Limitations, Judgments of the Court of Cassation

Kaynakça

• Akipek, Öcal Şebnem, Kırkbeşoğlu, Nagehan ve Tokbaş, Hakan. Sorularla 12 Bankaya Karşı Üç Kat Tazminat (Kartel Tazminatı) Davası Rehberi. İstanbul: Aristo Yayınevi, 2016.
• Altın, Hayrunnisa. “Haksız Fiillere Ceza Kanunlarındaki Zamanaşımının Uygulanması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 69, S 1 (2020): 1-32.
• Altop, Atilla. “Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4., 6. ve 7. Maddelerinde Yasaklanmış Olan Eylemler Sonucunda Zarara Uğramış Olan Kişilerin Türk Borçlar Kanunu’nun Haksız Fiillere İlişkin Hükümleri Uyarınca İleri Sürdükleri Tazminat Taleplerine Uygulanacak Zamanaşımı Süresi”, Fasikül Hukuk Dergisi 10, S. 100 (2018): 47-55.
• Antalya, O. Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Ardıyok, Şahin ve Ilıcak, Ali. “Yakın Dönem Rekabet Kurulu Kararlarının Ampirik Analizi: İdarenin Tazminat Davalarına Katkı Düzeyi”, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un Özel Hukuk Alanındaki Sonuçları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sempozyumu. İstanbul: On İki Levha Yayınevi, 2013.
• Arı, Zekeriyya. Rekabet Hukukunda Danışıklılık Kavramı ve Hukuki Sonuçları. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2004.
• Ashton, David. Competition Damages Actions in the EU and the UK. Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited, 2023.
• Aslan, İ. Yılmaz. Rekabet Hukuku - Teori, Uygulama ve Mevzuat. Bursa: Ekin Yayınevi, 2017.
• Ateş, Mustafa. “Rekabet Hukukunun Özel Hukukla İlişkisi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 29, S. 3 (2013): 85-107.
• İnceoğlu, M. Murat, Baş Süzel Ece ve Aytekin İnceoğlu, Asuman. “Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlişkisi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, S. 145-146 (2016): 149-209.
• Bağcı, Kadir. “Haksız Fiilde Ceza Zamanaşımı Süresi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7, S. 28 (2016): 287-312.
• Başpınar, Veysel ve Altunkaya, Mehmet. “Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 57, S. 1 (2008): 95-131.
• Başpınar, Veysel. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Haksız Fiilden Doğan Tazminat Taleplerinde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi”, Türkiye-İsviçre Karşılaştırmalı Hukuk Sempozyumu - I Borçlar Hukuku, Turkey-Swiss Comparative Law Symposium - I Law of Obligation. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2015: 77- 110.
• Bilgen, Mahmut. Özel Hukukta Zamanaşımı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2010.
• Cengiz, Dilek. Türk Rekabet Hukukunda Uyumlu Eylem ve Bu Eylemin Hukuki Sonuçları. İstanbul: Beta Yayınevi, 2006.
• Cengiz, Dilek. “Avrupa Birliği ve Türk Rekabet Hukukunda Rekabet İhlallerinden Zarar Görenlerin Tazminat Talep Haklarına İlişkin Sorunlar ve Çözümleri”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, S. 2 (2018): 53-131.
• Demirtaş, İlkin. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlardan Doğan Sorumluluk. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2023.
• Develioğlu, Hüseyin Murat. “Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Rekabete Aykırı Davranışlar Sebebiyle İleri Sürülen Taleplerle İlgili Zamanaşımı Süresinin Başlangıç Anı”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, S. 151-152, (2017): 47-67.
• Doğan, Cihan. “Rekabet Hukuku İhlalinden Doğan Sorumluluğun Hukuki Temeli ve Buna Bağlı Sorunlara İlişkin Kısa Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 33, S. 4 (2017): 271-313.
• Ersoy, Bahar. Rekabet Hukukunda Devam Eden Tek Bir İhlal Yaklaşımı, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Yayın No: 314. Ankara: Rekabet Kurumu Yayını, 2015.
• Gündüz, Harun ve Koyuncu, Tuğçe. “ABD, AB ve Türk Rekabet Hukukunda Tazminat Davalarının Önündeki Usuli Engeller”, Rekabet Dergisi 12, S. 3 (2011): 85-178.
• Günergök, Özcan. “Rekabet İhlallerinden Kaynaklanan Tazminat Davalarında Zamanaşımı”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9, S. 3 (2022): 1751-1775.
• Gürzumar, Osman Berat. “Özel Hukuk Açısından 4054 Sayılı Kanun”, 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ve Bu Kanun’da Değişiklik Yapılmasına İlişkin Taslak, Sempozyum, 7-8 Ekim 2005, Yayın No 426. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2005: 117-184.
• Güven, Pelin. Türk Rekabet Hukuku ve Avrupa Birliği Rekabet Hukukunda Birleşme ve Devralmaların Denetlenmesi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2002.
• Heinemann, Andreas. “Kartellrecht auf Arbeitsmärkten”, Wirtschaft und Wettbewerb 7-8 (2020): 371-382.
• Heinemann, Andreas. Die zivilrechtliche Verantwortlichkeit von Unternehmen für Kartellverstösse, Verantwortlichkeit im UnternehmensrechtVII. Zürich: Schulthess Verlag, 2014.
• Hovenkamp, Herbert. “A Primer on Antitrust Damages”, University of Iowa Legal Studies Research Paper, (February 28, 2011), https://ssrn.com/abstract=1685919 - Erişim tarihi: 12.11.2023.
• İkizler, Metin. Rekabet Hukukunda Uyumlu Eylemler, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005.
• İnan, Nurkut. “4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un Özel Hukuka İlişkin Hükümlerine Eleştirisel Bir Bakış”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu II. Ankara: Rekabet Kurumu Yayını, 2004): 43-66.
• Jacobs, Reto. Basler Kommentar - Kartellgesetz. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2021.
• Jacobs, Reto. Zivilrechtliche Durchsetzung des Wettbewerbsrechts, Das revidierte Kartellgesetz in der Praxis. Zürich: Schulthess Verlag, 2006.
• Kaya, Arslan ve Yiğit, İlhan. “Rekabet İhlallerinden Doğan Tazminat Davalarında Zamanaşımı Süresi ve Başlangıcı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırmaları Dergisi 22, S. 3 Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan (2016): 1549-1567.
• Kesici, Buğra. Rekabet Hukukunun İhlalinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Turhan Kitabevi, 2022.
• Kirst, Philipp. The Application Ratione Temporis of the Damages Directive’s Provisions and Conflicting Limitation Periods Under National Laws - Research Handbook on Competition Law Private Enforcement in the EU. Massachusetts: Edward Elgar Publishing Inc., 2023.
• Kocabıyık, Sami. “Rekabet İhlalinden Doğan Tazminat Davasında Mahkeme ile Rekabet Kurulu Arasındaki İlişki Sorunu”, Terazi Hukuk Dergisi 14, S. 155 (2019): 1371-1382.
• Oğuzman, M. Kemal ve Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2022.
• Otto, Jannik, Hauser, Patrick ve Vande Walle, Simon. Germany and the Netherlands - Research Handbook on Private Enforcement of Competition Law in the EU. Massachusetts: Edward Elgar Publishing Inc., 2023.
• Öztunalı, Aydın. Rekabet Hukukunda Hakim Durumun Kötüye Kullanılması. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2014.
• Sanlı, Kerem Cem. “Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı’nın Özel Hukuk Alanında Getirdiği Değişikliklerin Değerlendirilmesi”, Rekabet Dergisi, S. 30 (2007): 3-71.
• Sanlı, Kerem Cem. “Rekabet Kurulu’nun 12 Banka Hakkında Verdiği İhlal Kararı Üzerine Açılmakta Olan Tazminat Davaları Hakkında Bazı Düşünceler”, Legal Hukuk Dergisi 16, S. 183 (2018): 1089-1158.
• Sanlı, Kerem Cem, Kesici, Buğra ve Doğan, Cihan. “Güncel Yargı Tatbikatı Işığında Rekabet Kurulu’nun 12 Banka Kararı Üzerine Açılan Tazminat Davaları Bağlamında Ampirik Bir İnceleme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 34, S. 4 (2018): 123-200.
• Sekmen, Orhan. Rekabet Hukukunda Tazminat Sorumluluğu. Ankara: Bilge Yayınevi, 2013.
• Sert, Selin. “4054 Sayılı RKHK Madde 58/2: Üç Kat Tazminat”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (MÜHF-HAD), Armağan Özel Sayısı, (2006): 701-716.
• Sonkurt, Mustafa. “Olağanüstü Zamanaşımının Haksız Fiillere Uygulanması”, Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi 7, S. 1 (2023): 1-36.
• Tekinalp, Ünal. “Rekabet Sınırlamaları ve Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Yasağına Aykırılığın Özel Hukuka İlişkin Sonuçları”, Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu III. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005: 259-265.
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Akman, Sermet, Burcuoğlu, Haluk ve Altop, Atilla. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Topçuoğlu, Metin. “Rekabet Hukukunda Üç Kat Tazminat”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (28-29 Mayıs 2009). Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, 2009: 5-59.
• Topuz, Murat. “Yargıtay Kararları Çerçevesinde Zamanaşımının İşlemeye Başlaması İçin Gerekli Koşullardan Olan ‘Zararın Öğrenilmesi’ Olgusu (TBK m.72)”, Terazi Hukuk Dergisi 14, S. 157 (2019): 1774-1782.
• Topuz, Murat. “Uyumlu Eylem Yolu ile Kartel Oluşturan Bankaların Tüketiciye Karşı Sorumluluklarının Hukuki Dayanağı”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, S. 1 (2017): 189-206.
• Tutumlu, Mehmet Akif. Türk Borçlar Hukukunda Zamanaşımı ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2008.
• Tütüncü, Muharrem. “Yeni Türk Borçlar Kanunu’nda Haksız Fiil Zamanaşımı”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, S. 1 (2012): 151-195.
• Utku, Hilal, Polat, Belit ve Deniz, Seda. “Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Davalarında Usul Sorunları”, Rekabet Dergisi 13, S. 1 (2012): 103-136.
• Vlahek, Ana ve Podobnik, Klemen. “Provisions of the Damages Directive on Limitation Periods and their Implementation in CEE Countries”, Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies 10 (15), (2017): 147-175.
• Wheeler, Malcom E. ve Jones, Robert J. “The Statute of Limitations for Antitrust Damage Actions: Four Years or Forty?,” University of Chicago Law Review 41, S. 1 (1973): 72-90.
• Yiğit, İlhan. Rekabet Hukukunda Tazminat Sorumluluğu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
• Yiğit, İlhan. “Avrupa Birliğinin Rekabet İhlallerinden Doğan Tazminat Davalarına İlişkin Direktifi Kapsamında Türk Rekabet Hukukuna Bakış”, Rekabet Forumu, S. 89 (2014): 12-30.