2 TEMMUZ 2019 TARİHLİ YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİNE İLİŞKİN LAHEY KONVANSİYONU’NA İLİŞKİN GENEL ESASLAR

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 529 - 557, 17.07.2023

Gizem Halis Kasap

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1174238

Öz

2 Temmuz 2019 tarihinde, Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı (HCCH) neticesinde nihai hali üzerinde anlaşmaya varılan Hukuki veya Ticari Konularda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Lahey Konvansiyonu ülkelerin imzasına açılmıştır. Konvansiyon temel olarak bir Akit Devlet (menşe ülke) mahkemesi tarafından verilen hukuki ve ticari mahkeme kararların bir diğer Âkit Devlette (başvurulan ülke) tanınması ve tenfizinin sağlanmasını amacına hizmet etmektedir.

Geniş bir perspektiften bakıldığında ise Tanıma ve Tenfiz Konvansiyonu 2005 Tarihli Yetki Anlaşmasına Dair Lahey Konvansiyonu ile ayrıca bazı açılardan New York Konvansiyonu olarak bilinen Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu ve Singapur Konvansiyonu olarak bilinen Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’nu tamamlayacak bir rejim oluşturarak uluslararası özel hukuk alanındaki önemli bir boşluğu doldurmaktır. Geniş çapta benimsendiği ve adil bir şekilde uygulandığı takdirde, yeni Tanıma Tenfiz Konvansiyonu sınır ötesi ticari işlemlerin istikrarına ve öngörülebilirliğine önemli ölçüde katkıda bulunma ve böylece ticaret, yatırım ve küresel ekonominin büyümesini teşvik etme yolunda önemli bir potansiyele sahiptir.

Bu çalışmada, öncelikle Tanıma ve Tenfiz Konvansiyonu’nun uygulama alanı incelenecektir. Akabinde Konvansiyona hakim ilkeler ele alınarak tanıma tenfiz bakımından öngörülen rejimin çerçevesi ve esasları ortaya konulacaktır. Bunu takiben dolaylı yargı yetkisi halleri ile tanıma tenfize ilişkin ret sebeplerini incelenecektir. Nihayet henüz Tanıma ve Tenfiz Konvansiyonu’nu imzalamamış olan Türkiye’nin ileride bir âkit devlet olması ihtimaline binaen Sözleşme’nin milletlerarası özel hukuk yarattığı beklentiler, Dünya’nın en büyük ekonomilerinden olan Amerika Birleşik Devletleri’nin Konvansiyon’u imzalaması, Avrupa Birliği’nin Konvansiyon’a katılımı ile 22. Diplomatik Konferans toplantısında Çin’in Konvansiyon’a gösterdiği ilgi değerlendirilerek Konvansiyon’un vadettikleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

tanıma, tenfiz, mahkeme yargılaması, yabancı mahkeme kararları, dolaylı yargılama yetkisi, tanınma ve tenfizin reddi

Kaynakça

• Beaumont, Paul R..“Judgments Convention: Application to Governments.”, Netherlands International Law Review 67, S.1 (2020): 121-137.
• Beverly Beach Props., Inc. v. Nelson, 68 So.2d 604, 607 (Fla.1953)
• Bonomi, Andrea ve Mariottini, Cristina M.. “A game changer in international litigation? Roadmap to the 2019 Hague Judgments Convention.”, Yearbook of Private International Law 20, (2018/2019): 537-567.
• Brand, Ronald A.. “The Circulation of Judgments Under the Draft Hague Judgments Convention” Faculty Publications at Scholarship at Pitt Law, 453 (2019): 1-35.
• Council of the European Union. Council Decision concerning the accession of the European Union to the Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Judgments in Civil or Commercial Matters, Erişim Tarihi: Ağustos 26, 2022, https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-13494-2021-INIT/en/pdf