ÖĞRETİDEKİ TEMEL GÖRÜŞLER VE TÜRK POZİTİF HUKUKU KAPSAMINDA İNTERNET ALAN ADLARININ (DOMAIN NAMES) VE ALAN ADLARI ÜZERİNDEKİ HAKKIN HUKUKİ NİTELİĞİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 409 - 430, 17.07.2023

Şerafettin Ekici

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1222856

Öz

Alan adları, belirli bir internet sitesine tahsis edilmiş olan IP numaralarının yerine kulla-nılmakta olan kelimeler ve işaretlerdir. Bu işaretler belirli bir gerçek ya da tüzel kişinin yahut markanın ismini taşıyabilecekleri gibi, hiçbir anlamı olmayan karmaşık harf ve işaretlerden de oluşabilirler. Ticarî amaçlarla kullanılabilecekleri gibi, hiçbir ticarî amaç taşımadan tamamen bi-reysel amaçlarla da kullanılabilirler.
Alan adları, yapısı ve fonksiyonu nedeniyle, zaman zaman isimlerle, adreslerle ve marka-larla benzerlik göstermektedirler. Ancak isim, adres ya da markalar internet alan adlarının yapı-sını ve fonksiyonunu tam olarak açıklamaya yetmemektedir. Zira isim olarak kabul etmek alan adlarının fonksiyonunu, ticari tarafını ve içerik oluşturucu ile web siteyi kullananlar arasındaki ilişkiyi tam açıklayamamaktadır.
Adres olarak kabul edilmesi halinde ise özellikle ticarî kaygı duymayan, hobi nitelikli web siteleri açısından durumun tam açıklanması mümkün olamamaktadır.
Marka olarak kabul etmek için de alan adının sadece ticarî işler için alınmış bir alan adı olması ve alan adına bağlı web sitesinin de ticarî bir web sitesi olması gerekmektedir.
Bu nedenle, internet alan adlarının sui generis hak olarak kabul edilmesi gerektiği düşün-cesindeyiz.
İnternet alan adları kendisine tahsis edilmiş olan kişilerin ilgili alan adı üzerindeki hakları-nın, kullanma ve yararlanma hakkı sağladığından intifa hakkına çok yaklaşmakta olduğu görül-mekte ise de intifa hakkının kişinin ölümüyle sona eriyor olmasına karşın, alan adlarının mirasçı-lara intikal ediyor olması, alan adları üzerindeki hakkın niteliğini intifa hakkından ayırmaktadır.
Mülkiyet hakkının bünyesinde bulunan tüketme hakkı ise alan adı tahsis edilmiş olan kişi-ye tanınmamıştır. Ayrıca mülkiyet hakkı süresiz bir aynî hak olmasına karşın, alan adı tahsis edilmiş olan kişinin hakkı tahsis süresi ile sınırlıdır. Bu sürenin sonunda tahsis ücretini ödemek suretiyle tahsisi yenilemezse alan adı üzerindeki hakkı sona erer. Bu açıklamalara göre, alan adı kendisine tahsis edilmiş olan kişinin ilgili alan adı üzerindeki hakkının mülkiyet olmadığı açıktır.
Bu nedenlerle, alan adı tahsis edilmiş olan kişinin ilgili alan adı üzerindeki hakkının sui generis bir hak olduğunu kabul etmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Alan adı, alan adlarının tahsisi, ICANN, belgeli tahsis, intifa hakkı

Kaynakça

• Bal, Nurullah. “İnternet Alan Adları ve İnternet Alan Adı Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümlenmesi.”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 1-2, (2013): 315-351.
• Bulat, Nataliia. “A Domain Name and Trademark: A Comparison and Relationship Acoording to Ukranian Legislation.”, The Lawyer Quarterly, Vol. 10, No. 3 (2020): 324-336.
• Caruana, Claudio “The Legal Nature of Domain Names”, Elsa Malta Law Review, Ed. 4. Çakıroğlu, Buğra Kaan. “Sosyal Medya Adları ve Türk Medenî Kanunu m.26 Kapsamında Sosyal Medya Adlarının Korunması.”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, (2020): 192-214.
• Dal, Seniha. “Türk Hukukunda İnternet Alan Adları (Domain Names) ve Bu Alandaki Son Gelişmeler.”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C. 28, S. 1, (2010): 479-497.
• Demircan, Tunç. Bilişim Alanında Suçlar, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2016.
• Gül, Ahmet. Doğrudan - Dolaylı Bilişim Suçları, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Kaplan, Yavuz. İnternet Ortamında Fikrî Hakların Korunmasına Uygulanacak Hukuk, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2004.
• Kaplan, Yavuz. “İnternet Alan İsimlerine İlişkin Uluslararası Uyuşmazlıkların Çözümü Konusunda ICANN Yargılama Usulü”, Erzincan Binali Yıldırım Üniv. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 3-4, (2003): 697-720.
• Karaman, Zeliha. İnternet Alan Adı Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları, Karşılaştırmalı Bir Analiz, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Kaya, Mehmet Bedii. İnternet Hukuku, İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2021.
• Kaya, Mehmet Bedii. “İnternet Alan Adı (Domain) Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Yöntemler: UDRP, URS ve TRABİS Karşılaştırması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırmaları Dergisi, C. 27, S. 2, (2021): 1462-1486.
• Kaya, Mine. Elektronik Ortamda Kişilik Hakkının Korunması, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Kaya, Turgut. İnternet Servis Sağlayıcısının Hukukî ve Cezaî Sorumluluğu, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Kulular İbrahim, Merve Ayşegül. “Markanın Alan Adı Olarak Kullanılması”, Bilişim Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, (2019): 85-112.
• Memiş, Tekin. “İnternette Alan Adı Uyuşmazlıklarında Çözüm Arayışları ve WIPO Ara Raporu”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 19, S. 1-2, (1999): 513-527.
• Nomer, Füsun. “İnternet Alan Adının Hukukî Niteliği ve Marka ve Ticaret Ünvanı Gibi Ayırt Edici Ad ve İşaretler ile Arasında Benzerlik Bulunması Sebebiyle Doğabilecek Hukukî Sorunlar” Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı, C. 1, İstanbul: Beta Yayınevi, 2001.
• Nomer, Haluk Nami ve Ergüne, Serkan. Eşya Hukuku, İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2019.
• Oğuz, Sefer. “İnternet Alan Adı Hakkının Hukukî Niteliğinin Değerlendirilmesi”, Sakarya Üniv. Hukuk Fak. Dergisi, C. 9, S. 1, (2021): 13-30.
• Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay Özdemir, Saibe. Eşya Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2016.
• Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay Özdemir, Saibe. Kişiler Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2015.
• Özdemir, Hayrunnisa. “Türk ve İsviçre Medeni Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması”, Ankara Üniv. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, S. 3 (2008): 561-598.
• Pelikanova, Radka MacGregor. “European Integration And. Top Level Domain in 2013”, The Lawyer Quarterly, Vol. 3, No. 4, (2013): 311-323.
• Singh, Harman Preet. “Domain Name Disputes and Their Resolution Under UDRP Route: A Review”, Archives of Business Research, Vol. 6 No. 12, (2018): 147-156.
• Soysal, Tamer. “İnternet Alan Adları Sistemi ve Tahkim Kuruluşlarının UDRP Kurallarına Göre Verdikleri Kararlara Eleştirel Bir Yaklaşım” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 21, (2006/2): 481-507.
• Tandoğan, Haluk. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2008. Ulukaya, Özge, editör Süleyman Yılmaz. Bilişim Hukuku Güncel Sorunlar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Uslu, Abdüssamet, editör Süleyman Yılmaz. Bilişim Hukuku Güncel Sorunlar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Usta, Sinan, editör Süleyman Yılmaz. Bilişim Hukuku Güncel Sorunlar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• İnternet Kaynakları https://cyber.harvard.edu/property/domain/panavision.html.
• https://law.justia.com/cases/virginia/supreme-court/2000/1991168.html.
• https://mt.elsa.org/emlr/edition-iv.
• https://www.icann.org/resources/pages/welcome-2012-02-25-en.