VESAYET MAKAMI MOTORLU ARAÇ ALIMINDA ENGELLİNİN VERGİ İSTİSNASINDAN YARARLANMA HAKKINI ENGELLEYEBİLİR Mİ?

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 627 - 655, 17.07.2023

Enes Kara

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1253821

Öz

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda motorlu araç alımı için engellinin belli koşulları taşıması veya alınan motorlu aracın belli niteliklere sahip olması şartıyla engelliye vergi istisnası tanınması söz konusudur. Bazı engelliler çeşitli nedenlerle vesayet hükümlerine tabi olmaktadır. Bu nedenle vesayet altındaki engelliye motorlu araç alınabilmesi için kural olarak Türk Medeni Kanunu m. 462/2 çerçevesinde vesayet makamından izin alınması gerekmektedir.
Uygulamada engellinin motorlu araç almasına ilişkin vesayet makamından alınan izin kararlarının istinaf veya temyiz yoluna tabi olmaması nedeniyle yeknesak kararlar ortaya çıkmamaktadır. Engelli adına ve hesabına motorlu araç alımında vesayet makamının verdiği izin kararları belli ilkeler ve deliller çerçevesinde yeknesak hale gelmelidir. Zira vesayet altında olmayan engellilerin motorlu araç alımındaki vergi istisnasından yararlanabilmelerine rağmen onlarla aynı koşuldaki vesayet altındaki engelliler bu istisnadan belirsiz ve istikrarsız gerekçelerle yararlanamamaktadır.
Sağlanan vergi istisnası ile engellinin motorlu araç sahibi olması veya motorlu aracın sürekli olarak engellinin istifadesinde bulundurulması engellinin topluma dâhil olmasını ve bağımsız olarak yaşayabilmesini sağlamaktadır. Bu çerçevede engellinin topluma intibakını kolaylaştıran motorlu araç alımındaki vergi istisnasının kanun koyucunun öngörmediği şekilde engellenmemesi gerekmektedir. Özellikle engelliyi hiçbir surette borçlandırmadan engelliye motorlu araç alımına izin verilmesi talebinin vesayet makamı tarafından reddedilmesinde vesayet altındaki engellinin yararının ne surette gözetildiği sorgulanmalıdır. Bu nedenle vesayet makamının engellinin vergi istisnasından yararlanmasını hangi durumlarda engelleyebileceği ortaya konulmalıdır. Burada motorlu araç alımında engellinin menfaatinin, malvarlığının ve kişilik haklarının korunması hususları göz önünde bulundurulmalıdır.
Vesayet makamının TMK m. 462/2 gereğince vereceği kararlarda kamu gelirlerini gelirleri gözetmek, engellinin mirasının paylaşılmasındaki muhtemel sorunları engellemek ve benzeri görevlerinin olmadığı ortaya konulmalıdır. Engellinin menfaatini koruması gereken vesayet makamının engellinin sahip olduğu ayrıcalıkları engelleyen bir aygıta dönüşmesi engellenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Özel Tüketim Vergisi, Vergi İstisnası, Tam Ehliyetsiz, Sınırlı Ehliyetsiz, Engelli, Vesayet Makamı

Kaynakça

• Açıkgöz, Aslı. Dar Anlamda Vesayeti Gerektiren Haller ve Vesayet Altına Almanın İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Aday, Nejat. “Vesayet Hukukunda Geçici Hukuki Korumalar ve Vesayet Tedbir Şerhi Uygulaması.”, İstanbul Hukuk Mecmuası 77, S. 2 (2019): 813-846.
• Ağca Demiray, Leyla. “Engellilerin Yasa Önünde Eşit Tanınma Hakkı Çerçevesinde Vesayet Hükümlerinin Değerlendirilmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2015.
• Akıntürk, Turgut ve Ateş, Derya. Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku İkinci Cilt. İstanbul: Beta, 2016.
• Akipek, Jale, Akıntürk, Turgut ve Ateş, Derya. Türk Medeni Hukuku Birinci Cilt Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2016.
• Biderbost, Yvo, Editörler Büchler, Andrea, Häfeli, Christhoph, Leuba, Audrey ve Stettler, Martin. Erwachsenenschtuz, FamKomm, Art. 416 ZGB. Bern: Stämpfli Verlag, 2013.
• Binici, Mehmet Emin. “Engellilik Oranı Yüzde Doksanın Altında Bulunan Özür Durumlarında Taşıt Alımlarının Vergisel Analizi.”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 7 (2018): 67-82.
• Çağan, Nami. “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme.”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 37, S. 1, (1980): 129-151.
• Çitil, Mahmut ve Üçüncü, Muhammet Kürşat. “Türkiye’de Engelli Hakları ve Engelliler Hukuku’nun Durumu.”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 35 (2018): 233-278.
• Dural, Mustafa ve Öğüz, Tufan. Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
• Dural, Mustafa, Öğüz, Tufan ve Gümüş, Mustafa Alper. Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Em, Ali. Vesayet Hukuku ve Davaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Erdoğan, İhsan ve Keskin, Ayşe Dilşad. Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2019.
• Eren, Fikret. “Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Akit Dışı Sorumluluğunun Hukuki Niteliği ve Unsurları.”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39, S. 1 (1987): 159-212.
• Gençcan, Ömer Uğur. Vasi-Kayyım, Yasal Danışman ve Vesayet Daireleri. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Hatemi, Hüseyin ve Kalkan Oğuztürk, Burcu. Aile Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Hatemi, Hüseyin ve Kalkan Oğuztürk, Burcu. Kişiler Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Helvacı, Serap ve Erlüle, Fulya. Medeni Hukuk Medeni Hukuka Giriş Kişiler Hukuku Aile Hukuku. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2016.
• Işık, Hayriye. “Engellilerin Vergisel Avantajları.”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi 2, S. 4 (2013): 0-9.
• İyilikli, Ahmet Cahit ve Ersöz, Oğuz. “Ergin Kısıtlıya Ana veya Babanın Veli Atanmasının Hukuki Sonuçları.”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 11 (2018): 169-215.
• Kaplan, İbrahim. “İsviçre Medeni Kanunu’nun (ZGB’nin) Yetişkinlerin Korunmasına İlişkin Yeni Hükümlerinin Değerlendirilmesi.”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 137 (2018): 375-404.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Kurt, Ekrem. “Motorlu Araç Mülkiyetinin Devri, Tescili ve Harici Devirler.”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 8, S. Özel (2013): 1857-1930.
• Kuru, Baki ve Aydın, Burak. Medeni Usul Hukuku El Kitabı Cilt II. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Küçük, Salim, Editörler Turan, Hüseyin ve Kaplan, Recep. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri, Mahkemenin Kişi Bakımından Yetkisi. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2015.
• Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay-Özdemir, Saibe. Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler). İstanbul: Filiz Kitabevi, 2015.
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin. “Türk Medeni Kanunu’nun 940. Maddesinin II. Fıkrası (Motorlu Araç Rehni) Üzerine.”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, S. 1-2 (2001): 21-35.
• Öner, Erdoğan. Türk Vergi Sistemi. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Özer Sarıtaş, Duygu. Roma Kişiler Hukuku Ders Notları. Bursa: Dora Yayıncılık, 2018.
• Özer Taşkın, Özden. “Velayet Hakkının Kullanılması, Velayetin Değiştirilmesi.”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, S. 1 (2020): 239-262.
• Öztan, Bilge. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Öztan, Bilge ve Öztan, Fırat. “Ölüme Bağlı Tasarruflara İlişkin Medeni Kanun’daki ve Noterlik Kanunu’ndaki Şekil Şartları.”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65, S. 4 (2016): 3585-3615.
• Pekcanıtez, Hakan, Atalay, Oğuz ve Özekes, Muhammet. Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Serozan, Rona. Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015.
• Serozan, Rona. “Sınırlı Ehliyetsizlik Rejimiyle İlgili Talihsiz Saplantılar.”, Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Ankara: Yetkin Yayınları, 2006: 813-819.
• Şirin, Tolga. Bireysel Başvuru Usul Hukuku Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-7. Ankara: Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, 2018.
• Taşkın, Feyzullah. “Vesayet Organlarının Görev ve Sorumlulukları.” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2002.
• Tekinay, Selahattin Sulhi. Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992.
• Turan, Müslüm ve Turan, Müge. Özel Tüketim Vergisi En Son Değişikliklerle. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Engelliler İçin Bilgilendirme Rehberi. Ankara: Anıl Reklam, 2021.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. Engelliler İçin Vergi Rehberi. Ankara: Yayın No. 277, 2018.
• Yayman, Derya ve Çımat, Ali. “Türk Vergi Hukukunda Yer Alan Sakat ve Özürlülere Yönelik Vergisel Avantajlar.”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, S. 3 (2012): 297-322.
• Vogel, Urs, Editörler Honsell, Heinrich, Vogt, Nedim Peter ve Geiser, Thomas. Basler Kommentar Zivilgesetszbuch I Art. 415-418, 421-425 ZGB. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2014.
• Zeytin, Zafer ve Ergün, Ömer. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.