ARBITRATION AWARD ON THE IRAQ-TÜRKİYE CRUDE OIL PIPELINE DISPUTE AND THE PRINCIPLE OF REBUS SIC STANTIBUS

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 149 - 173, 01.07.2024

Damla Akkaya

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1387542

Öz

The Iraq-Turkey Crude Oil Pipeline (ITP) Agreements, originally signed between both countries in 1973 and amended by subsequent agreements and protocols in the following years, took their final form with the 2010 Amendment Agreement. With this ITP Agreement Framework, both parties agreed on allowing the sea export of Iraqi crude oil via facilities located on the Turkish Mediterranean coast, and arranging for the construction and management of a set of pipelines spanning on both territories to allow for the transport of said-oil. The first pipeline built within the framework of the Agreements became operational in 1977, followed by the second one in 1987. In 2005, the Kurdish Region of Iraq (the KRI) was established as an autonomous region of the Iraqi federal state. At that time however, there was no federal regulation regarding the exploitation of crude oil reserves located in the KRI. In 2007, the Kurdish Regional Government of Iraq (the KRG), the executive body of the KRI, issued a hydrocarbon regulation regarding the management of crude oil and gas fields in Northern Iraq. However, there has been a dispute between the Iraqi Government and the KRG regarding the management and ownership of crude oil and natural resources in the KRI region. In 2012, the Kurdish Regional Government and Türkiye announced that a new pipeline would be built in the KRI near the Turkish border in order to market KRI crude oil to the world through the ITP pipeline system. Its construction was completed in 2013, and it was tied-in to Fishkabur, the pumping station in Iraq. On May 23rd, 2014, the Republic of Iraq initiated proceedings with the International Chamber of Commerce Arbitration Panel, alleging that Türkiye transported Iraqi oil sent by the KRG without the approval of the Ministry of Petroleum of the Republic of Iraq, in violation of the ITP Agreements. One of the claims put forward by Türkiye in this case, in which many arguments related to the law of treaties, was that Türkiye suspended the ITP Agreements due to a fundamental change of circumstances, also known as the principle of rebus sic stantibus (Vienna Convention on the Law of Treaties, Article 62). Türkiye’s claim was therefore that the ITP Agreements were not in force at that time. The Arbitral Tribunal, which examined whether the conditions to apply the rebus sic stantibus principle were met, rejected Turkey’s claim based on the principle of good faith. In this article, the counter claims of the parties regarding the principle of rebus sic stantibus and the findings of the Arbitral Tribunal on the subject will be examined within the framework of the relevant rules of treaty law and assesments will be made on the issue.

Anahtar Kelimeler

Fundamental Change of Circumstances, Rebus Sic Stantibus, Acquiescence, Principle of Good Faith, Suspension of Treaties, North Iraq, Crude Oil, Kurdish Regional Government of Iraq, ITP Agreements

IRAK-TÜRKİYE HAM PETROL BORU HATTI UYUŞMAZLIĞINA İLİŞKİN HAKEM KARARI VE REBUS SIC STANTIBUS İLKESİ

Öz

Irak ve Türkiye arasında 1973 yılında imzalanan ve takip eden yıllarda çeşitli anlaşma ve protokollerle ek ve değişiklikler yapılan Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı (ITP) Anlaşmaları, 2010 Değişiklik Anlaşması ile son halini almıştır. ITP Anlaşmaları çerçevesinde taraflar, Irak ham petrolünün Türkiye’nin Akdeniz kıyısında yer alan tesisler aracılığıyla deniz yoluyla ihracatına izin verilmesi ve ham petrolün taşınmasına imkân verecek şekilde her iki tarafın ülkesini kapsayan bir dizi boru hattının inşası ve yönetiminin düzenlenmesi konusunda mutabakata varmıştır. Söz konusu Anlaşmalar çerçevesinde inşa edilen Birinci Boru Hattı 1977 yılında, İkinci Boru Hattı ise 1987’de faaliyete geçmiştir. 2005 yılında Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, federal bir devlet olan Irak Cumhuriyeti’nin özerk bir bölgesi olarak kurulmuştur. Ancak o dönemde Kuzey Irak’taki ham petrol rezervlerinin işletilmesine ilişkin federal bir düzenleme bulunmamaktaydı. 2007 yılında Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Kuzey Irak’taki ham petrol ve gaz sahalarının yönetimine ilişkin bir hidrokarbon düzenlemesi çıkarmıştır. Ancak Irak Hükümeti ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında bölgedeki ham petrol ve doğal kaynakların yönetimi ve mülkiyeti konusunda uyuşmazlık yaşanmıştır. 2012 yılında Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile Türkiye, Kuzey Irak ham petrollerinin ITP Boru Hattı Sistemi yoluyla dünyaya pazarlanması amacıyla Kuzey Irak’ta Türkiye sınırına yakın yeni bir boru hattının inşa edileceğini duyurmuş ve 2013 yılında inşası tamamlanan bu Hat, ITP sisteminin Irak topraklarındaki ölçüm istasyonu olan Fişhabur’a bağlanmıştır. Irak Cumhuriyeti, 23 Mayıs 2014’te, Türkiye’nin, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi tarafından gönderilen Irak petrollerini, Irak Cumhuriyeti Petrol Bakanlığı’nın onayı olmaksızın taşıdığı ve yüklediği yani ITP Anlaşmaları’nı ihlal ettiği iddiasıyla Milletlerarası Ticaret Odası Tahkim Heyeti’ne başvurmuştur. Andlaşmalar hukukuna ilişkin pek çok meselenin konu edildiği bu davada Türkiye’nin ileri sürdüğü iddialardan biri de, Türkiye’nin ITP Anlaşmaları’nı şartların esaslı değişimi, diğer bir deyişle rebus sic stantibus ilkesi (Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi, 62. madde) çerçevesinde askıya almış bulunduğu, bu nedenle söz konusu Anlaşmalar’ın o dönemde yürürlükte olmadığıdır. Konuya ilişkin değerlendirmesinde rebus sic stantibus ilkesinin koşullarını ve hukuki etkilerini inceleyen Hakem Heyeti, Türkiye’nin bu iddiasını iyiniyet ilkesi çerçevesinde reddetmiştir. Çalışmada tarafların rebus sic stantibus ilkesine ilişkin karşılıklı iddiaları ve Hakem Heyeti’nin konuya ilişkin tespitleri andlaşmalar hukukunun ilgili kuralları çerçevesinde incelenecek ve konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

şartların esaslı değişimi, rebus sic stantibus, zımni kabul, iyiniyet ilkesi, antlaşmaların askıya alınması, Kuzey Irak petrolleri, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, ITP Anlaşmaları

Kaynakça

• Kitap ve Makaleler
• Akipek, Ömer İlhan. Milletlerarası Adalet Divanı. Ankara: Sevinç Matbaası, 1974.
• Akkaya, Damla. Uluslararası Andlaşmalarda Şartların Esaslı Değişimi: Rebus Sic Stantibus İlkesi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2021.
• Aust, Anthony. Modern Treaty Law and Practice. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
• Başeren, Sertaç Hami. Ege Sorunları. Ankara: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2006.
• Büyük, Mehmet Emin. Uluslararası Hukukta Hukukun Genel İlkeleri. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Cheng, Bin. General Principles of International Law as Applied by International Courts and Tribunals. London: Stevens & Sons Limited, 1953.
• Dordeska, Marija. General Principles of Law Recognized by Civilized Nations (1922- 2018). Leiden/Boston: Brill Nijhoff, 2020.
• Fitzmaurice, Malgosia. “Exceptional Circumstances and Treaty Commitments.” The Oxford Guide to Treaties, ed. Duncan B. Hollis içinde 595-623. Oxford: Oxford University Press, 2020.
• Giegerich, Thomas. “Article 62.” Vienna Convention on the Law of Treaties, A Commentary, ed. Dörr, Oliver ve Schmalenbach, Kirsten, içinde 1143-1181. Berlin: Springer, 2018. İnan, Aybüke. “Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı ve Türkiye-Irak İlişkileri (1973- 2011),” Ortadoğu Analiz 5, S. 56 (2013): 68-85.
• İnan, Yüksel. Türk Boğazlarının Siyasal ve Hukuksal Rejimi. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 2. Bası. Ankara: Turhan Kitabevi, 1995.
• Kolb, Robert. Good Faith in International Law. Hart Publishing: Oxford, 2017.
• Lekkas, Sotirios-Ioannis, Tzanakopoulos, Antonios. “Pacta Sunt Servanda versus Flexibility in the Suspension and Termination of Treaties.” Research Handbook on the Law of Treaties, ed. Tams, Christian J., Tzanakopoulos, Antonios ve Zimmerman, Andreas, içinde 312-340. United Kingdom: Edward Elgar Publishing Limited, 2014.
• Marques Antunes, Nuno Sérgio. “Acquiescence.” (September 2006), Max Planck Encyclopedia of Public International Law (online edn). Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https:// opil.ouplaw.com/view/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1373.
• McNair, Arnold Duncan. The Law of Treaties. Oxford: Clarendon Press, 1961.
• Milanovic, Marko. “Brexit, the Northern Irish Backstop, and Fundamental Change of Circumstances.” EJIL: Talk!, Erişim Tarihi: Aralık 22, 2023. https://www.ejiltalk.org/ brexit-the-northern-irish-backstop-and-fundamental-change-of-circumstances/.
• Pazarcı, Hüseyin. Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü. Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi, 1992.
• Pirim, Ceren Zeynep. “Uluslararası Andlaşmalar Hukukunda Değişim, İstikrar ve Değişim Yoluyla İstikrar: Rebus Sic Stantibus.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 13, S. 51 (2022): 47-76.
• Tams, Christian J.. “Waiver, Acquiescence, and Extinctive Prescription.” The Law of International Responsibility, ed. Crawford, James, Pellet, Alain, ve Olleson, Simon, içinde 1035-1049. Oxford University Press: Oxford, 2010.
• Tetley, William. “Good Faith in Contract: Particularly in the Contracts of Arbitration and Chartering.” Journal of Maritime Law and Commerce 35, S. 4 (2004): 561-616.
• Vamvoukos, Athanassios. Termination of Treaties in International Law, The Doctrtines of Rebus Sic Stantibus and Desuetude. Oxford: Clarendon Press, 1985.
• Villiger, Mark E.. Commentary on the 1969 Vienna Convention on the Law of Treaties. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2009.
• Von der Decken, Kerstin. “Article 45.” Vienna Convention on the Law of Treaties, A Commentary, ed. Dörr, Oliver ve Schmalenbach, Kirsten, içinde 825-833. Berlin: Springer, 2018.
• Yargı Kararları
• Armed Activities on the Territory of the Congo (New Application: 2002) (Dem. Rep. Congo/ Rwanda), Jurisdiction, Judgment, 2006 I.C.J. Rep. 6, (3 February).
• Case C-162/96, A. Racke GmbH & Co. v. Hauptzollamt Mainz, EU:C:1998:293, 1998 E.C.R. I-03655.
• Delimitation of the Maritime Boundary in the Gulf of Maine Area (Can./U.S.), Judgment, 1984 I.C.J. Rep. 246 (12 October).
• Fisheries Case (U.K./Norway), Judgment, 1951 I.C.J. Rep. 116 (18 December).
• Fisheries Jurisdiction (U.K./Ice.), Jurisdiction, Judgment, 1973 I.C.J. Rep. 3 (3 February).
• Free Zones of Upper Savoy and District of Gex (Fr./Swit.), Judgment, 1929 P.C.I.J. (ser. A) No. 22, 18 (19 August).
• Gabcikovo-Nagymaros Project (Hung./Slovk.), Judgment, 1997 I.C.J. Rep. 7 (25 September). Iraq v. Türkiye, ICC Case No. 20273/AGF/ZF/AYZ/ELU, (Final Award) 13.2.2023. Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://jusmundi.com/en/document/decision/en-the-republicof- iraq-v-1-the-republic-of-turkey-and-2-botas-petroleum-pipeline-corporationreconstitution- of-the-tribunal-pending-friday-1st-january-2021#decision_18104.
• Korea - Measures Affecting Government Procurement, Panel Report, WTO Doc. WT/ DS163/R, (1 May 2000).
• Nuclear Tests (Australia/France), Judgment, 1974 I.C.J. Rep. 253 (20 December).
• Pulp Mills on the River Uruguay (Argentina/Uruguay), Judgment, 2010 I.C.J. Rep. 14 (20 April).
• Temple of Preah Vihear (Cambodia/Thai.), Preliminary Objections, Judgment, 1961 I.C.J. Rep. 17 (26 May).
• Belgeler ve İnternet Kaynakları
• “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.resmigazete.gov. tr/arsiv/15268.pdf.
• “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında 27 Ağustos 1973 Tarihli Ham Petrol Boru Hattı Anlaşmasına Ek Anlaşma.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19041.pdf.
• “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Irak Cumhuriyeti Hükümeti arasındaki 27 Ağustos 1973 tarihli Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması ve Sonrasındaki İlgili Anlaşmalar, Protokoller, Toplantı Tutanakları ile Eklerinin Tadiline İlişkin Değişiklik Anlaşması.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2011/05/20110528M1-5-1.pdf.
• Financial Times. “Baghdad Attacks Turkey Oil Pipeline Plan.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.ft.com/content/66859aac-a364-11e1-988e-00144feabdc0.
• Freshfields Bruckhaus Deringer. “Ukraine’s termination of its Bilateral Investment Treaty with Russia: What Happened and What It Means for Potential Future Claims.” Erişim Tarihi: Aralık 20, 2023. https://riskandcompliance.freshfields.com/post/102ip3m/ ukraines-termination-of-its-bilateral-investment-treaty-with-russia-what-happen.
• Gerald Fitzmaurice (Special Rapporteur on the Law of Treaties), Second Report on the Law of Treaties, U.N. Doc. A/CN.4/107, Yearbook of International Law Commission, 1957, Vol. II, 18-70.
• ILC, Draft Articles on the Law of Treaties with Commentaries, Yearbook of the International Law Commission, 1966, Vol. II, 187-274.
• Iraq Oil Report. “UPDATE: Iraqi Supreme Court Strikes Down KRG Oil Sector Independence.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.iraqoilreport.com/news/iraqisupreme- court-strikes-down-krg-oil-sector-independence-44500/.
• Reuters. “Iraq Petitions US Court to Enforce Oil Export Arbitration Award Against Turkey.” Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://www.reuters.com/legal/iraq-petitions-uscourt- enforce-oil-export-arbitration-award-against-turkey-2023-04-11/.
• The Ministry of Foreign Affairs of Russian Federation. “Foreign Ministry Statement in Connection with the Russian Federation Suspending the Treaty on Measures for the Further Reduction and Limitation of Strategic offensive Arms (New START).” Erişim Tarihi: Aralık 20, 2023. https://mid.ru/en/foreign_policy/news/1855184/.
• U.S. Department of State. “United States Will Suspend the Operation of its Obligations Under the Treaty on Conventional Armed Forces in Europe.” Erişim Tarihi: Aralık 20, 2023. https://www.state.gov/united-states-will-suspend-the-operation-of-its-obligations-underthe- treaty-on-conventional-armed-forces-in-europe/.
• Vienna Convention on the Law of Treaties, 23 May 1969, 1155 UNTS 331.