Bağlam Temelli Öğrenmeye Dayalı Ders Planı Hazırlama Sürecindeki Bağlam Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 287 - 312, 31.03.2023

Nurdide Vakkasoğlu , Betül Tekerek

https://doi.org/10.38151/akef.2023.55

Öz

Bu çalışmada fen bilgisi öğretmen adaylarının iş birliği yaparak 5E modeline uygun Bağlam temelli öğrenmeye (BTÖ) göre ders planı hazırlarken oluşturdukları bağlamların düzeyleri ve plan oluşturma ile ilgili görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma bir durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Çalışmaya dört fen bilgisi öğretmen adayı gönüllü olarak katılmıştır. Araştırma sürecinin başlangıcında öğretmen adaylarının BTÖ’ye yönelik hazırbulunuşluklarını öğrenmek için yarı yapılandırılmış ön görüşmeler yapılmıştır. Öğretmen adaylarına BTÖ ile ilgili teorik eğitim verilerek BTÖ ve modelleri tanıtılmış ve örnek ders planları inceletilmiştir. Öğretmen adayları ikişer kişilik gruplar oluşturmuşlardır. Gruplar ortaokul fen öğretim programından birer kazanım seçmişlerdir. Plan hazırlarken öğretmen adaylarının iş birliği sağlamaları desteklenmiştir. Süreç sonunda öğretmen adaylarının hazırladıkları planlar araştırmacılar tarafından hazırlanan puanlama anahtarı ile değerlendirilmiştir. Öğretmen adaylarının sürece dair görüşleri son görüşmeler ile alınmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve içerik analizi kullanılmıştır. Bulgular incelendiğinde, öğretmen adaylarının planlarındaki düzeyler genel olarak BTÖ’ye yönelik plan hazırlarken giriş kısmında gerçek yaşam ile uyumlu bir örnek olayı öğrenci seviyesine ve BTÖ’ye yeterli düzeyde hazırlamışlardır. Ancak keşfetme, açıklama, derinleştirme ve değerlendirme kısımlarında genel olarak sorun yaşadıkları ve istenilen düzeye ulaşamadıkları görülmüştür. Öğretmen adayları plan hazırlarken karşılaştıkları zorlukların üstesinden iş birliği yaparak geldiklerini ifade etmişlerdir. Süreçte karşılaştıkları zorluklar öğretmen adaylarının BTÖ’ye yönelik daha çok pratiğe ihtiyaç duyduklarını göstermektedir. BTÖ lisans döneminde tanıtılmalı ve öğretmen adaylarına deneyim kazanabileceği işbirlikli ortamlar sunulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bağlam Temelli Öğrenme, 5E Modeli, Fen bilgisi öğretmen adayları.

Investigation of Context Levels in Lesson Planning Process Based on Context-based Learning

Öz

This study aimed to investigate the context levels prepared by preservice science teachers while they were planning lessons based on context-based learning (CBL) and their views about planning the lessons. The study designed as a case study. The participants were four voluenteer preservice science teachers. First, semistructured pre-interviews were conducted to undertsnd their readiness for CBL. Then, CBL and the models based on CBL were presented through a training and they examined sample lesson plans based on CBL. Two groups including two preservice teachers were formed. Each group chose one objective from middle school science curriculum. Group members collaborated each other during planning. Last, the plans prepared by them were evaluated by a rubric formed by the researchers. Post interviews were conducted to see their views about the process. Descriptive and content analysis were used in order to analyze the data. Findings indicated that their context levels were sufficient while giving a sample event based on daily life according to student level and CBL in the engage part of the plan. However, their levels were low in the other part of 5E model (explore, explain, elaborate, and evaluate). They stated that they had difficulties and overcame this difficulty by collaboration. It can be concluded that the preservice teachers need more practice related to CBL. CBL should be introduced during undergraduate trainings and opportunities should be given to them for collaboration to experience the process.

Anahtar Kelimeler

Context-based learning, 5E model, Preservice science teachers.

Kaynakça

• Acar, B., & Yaman, M. (2011). Bağlam temelli öğrenmenin öğrencilerin ilgi ve bilgi düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-10.
• Adem, S. (2021). Farklı stratejilerle zenginleştirilmiş 5E modeline dayalı fen öğretiminin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi [Yüksek Lisans Tezi].Kırıkkale Üniversitesi.
• Ayas, A., Akdeniz, A. R., Özmen, H., Yiğit, N. & Ayvacı, H. Ş. (2016). Yaşam (Bağlam) Temelli, Beyin Temelli Öğrenme Kuramları, 21.Yüzyıl Becerileri ve FeTeMM Yaklaşımı ve Fen Bilimleri Öğretimindeki Uygulamaları. S. Çepni(Ed.), Fen ve Teknoloji Öğretimi (Kuramdan Uygulamaya) (13.Baskı, s. 122-131) içinde Pegem Yayıncılık.
• Ayvacı, H. Ş. (2010). Fizik Öğretmenlerinin Bağlam Temelli Yaklaşım Hakkındaki Görüşleri. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 15, 42-5.
• Ayvacı, H. Ş. & Er Nas, S. (2009). Fen ve teknoloji dersi konularının okulda ve dershanede işlenişiyle ilgili durumlarının belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gölkalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 113–124. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/47954/606735
• Badeli, Ö. (2017). İlkokul 4. sınıfsaf madde ve karışımkonusunun öğretiminde 5E modeli ile desteklenen bağlam temelli öğretim yönteminin öğrencilerin kavramsal anlamalarına, fene yönelik tutumlarına ve bilgilerinin kalıcılığına etkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Barker, V. & Millar, R. (2000). Students’ reasoning about basic chemical thermodynamics and chemical bonding: what changes occur during a context-based post-16 chemistry course. International Journal of Science Education, 22, 1171-120.
• Bayrakçeken, S., Doymuş, K., & Doğan, A. (2013). İşbirlikli öğrenme modeli ve uygulanması (2.Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Coştu, S., (2009). Matematik öğretiminde bağlamsal öğrenme ve öğretme yaklaşımına göre tasarlanan öğrenme ortamlarında öğretmen deneyimleri [Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Çavuş Güngören, S. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının farklı öğretim yöntemleriyle bilimin doğasının öğrenimi ve öğretimi hakkındaki gelişimleri [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çelik, B. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının maddeve ısı ünitesinde hazırlanan bağlam temelliöğrenme etkinlikleri hakkındaki görüşleri [Yüksek Lisans Tezi] Erciyes Üniversitesi.
• Çelik, B. & Öner Armağan, F., (2021). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bağlam temelli öğrenme uygulamaları hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8,(67), 748-766. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2313
• Çepni, S., (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, (7.Baskı, s.44-230) içinde. Celepler Matbaacılık.
• Demircioğlu, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarına yönelik maddenin halleri konusuyla ilgili bağlam temelli materyal geliştirilmesi ve etkililiğinin araştırılması. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Demirel, Ö. (2002). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. PegemA Yayıncılık.
• Fensham, P. J. (2009). Real world contexts in PISA science: Implications for context‐based science education. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 46(8), 884-896.
• Gilbert, J. K. (2006). On the nature of “context” in chemical education. International journal of science education, 28(9), 957-976.
• Güneş Koç, R. S. (2013). 5E modeli ile desteklenen bağlam temelli yaklaşımın yedinci sınıf öğrencilerinin ışık ünitesindeki başarılarına, bilgilerinin kalıcılığına ve fen dersine karşı olan tutumlarına etkisi [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Güngör, D. A. & Açıkgöz, P. D. K. Ü. (2005). İşbirlikli öğrenme ve geleneksel öğretimin okuduğunu anlama üzerinde etkileri ve cinsiyet ile ilişkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,43(43), 355-378. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10354/126784
• İlhan, N. (2010). Kimyasal denge konusunun öğrenilmesinde yaşam temelli (context-based) öğretim yaklaşımının etkisi. [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Karasar, N., (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (17. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, S., & Özcan, S. (2015). İşbirlikli öğrenme ortamındaki yaratıcı etkinliklerin öğrencilerin yaratıcı ve eleştirel düşünmeleri ile akademik başarıları üzerine etkisi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(2), 1-21.
• Kutu, H. & Sözbilir, M. (2011). Yaşam temelli ARCS öğretim modeliyle 9. sınıf kimya dersi “Hayatımızda Kimya” ünitesinin öğretimi. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 30(1), 29-62.
• Nakiboğlu, C. (2001). Maddenin yapısı ünitesinin işbirlikli öğrenme yöntemi kullanılarak kimya öğretmen adaylarına öğretilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3).
• Obay, M. & Çelik, H. C. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adayları BTÖ hakkında ne düşünüyor? Nitel bir araştırma. Journal of Computer and Education Research, 7(14), 284-313.
• Öztürk, H. İ., & Karakuş, M. (2016). Türkiye’de uygulanan işbirliğine dayalı öğrenme yönteminin fen bilimleri öğretiminde akademik başarı ve derse karşı tutumlar üzerindeki etkisini incelemeye yönelik bir meta-analiz çalışması. International Journal of Active Learning, 1(1), 1-28.
• Schwartz, A. T., (2006). Contextualized chemistry education: The American experience, International Journal of Science Education, 28(9), 977–998.
• Sözbilir, M., Sadi, S., Kutu, H., & Yıldırım, A. (2007, 20-22, Haziran). Kimya eğitiminde içeriğe/bağlama dayalı (context-based) Öğretim Yaklaşımı ve dünyadaki uygulamaları, [Sözlü Sunum]. I. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, İstanbul, Türkiye.
• Şensoy, Ö., & Gökçe, B. (2017). Yaşam Temellli Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Başarı ve Motivasyonları Üzerine Etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, (56).
• Tekbıyık, A. (2010). Bağlam Temelli Yaklaşımla Ortaöğretim 9. Sınıf Enerji Ünitesine Yönelik 5E Modeline Uygun Ders Materyallerinin Geliştirilmesi. [Doktora Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Topuz, F., Gençer, S., Bacanak, A., & Karamustafaoğlu, O. (2013). Bağlam temelli yaklaşım hakkında fen ve teknoloji öğretmenlerinin görüşleri ve uygulayabilme düzeyleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 240-261
• Ültay,N. (2012). Asit ve baz konusuyla ilgili REACT stratejisine ve 5E modeline göre etkinliklerin geliştirilmesi, uygulanması ve karşılaştırılması. [Doktora Tezi].Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, G., & Gültekin, M. (2017). İlkokul 4. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersinde BTÖ Uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 81-101.
• Yıldırım, A.& Şimşek, H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (2018), Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (1992). The case study method as a tool for doing evaluation. Current sociology, 40(1), 121-137.