Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Kapsamında İhtiyaç Analizine Dayalı Güncel Dil İşlevleri Listesi

Yıl 2023, , 374 - 401, 30.09.2023

Kemalettin Deniz , Yunus Emre Çekici

https://doi.org/10.38151/akef.2023.60

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki üniversitelere bağlı Türkçe öğretimi uygulama ve araştırma merkezlerinde görev yapan öğretim elemanlarının ve bu merkezlerde Türkçe öğrenen öğrencilerin görüşlerinden yola çıkarak Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin günlük yaşamlarında ihtiyaç duydukları dil işlevlerini tespit etmektir. Çalışmanın sonucunda yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ihtiyaç analizine dayalı güncel bir dil işlevleri listesinin ortaya konulması hedeflenmiştir. Nitel durum araştırması modelindeki bu araştırmada, veriler yüz yüze/çevrim içi görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Türkiye genelinde 28 farklı üniversitede görev yapan 50 öğretim elemanı ile 16 farklı üniversitede öğrenim gören 200 öğrenci, bu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış, betimsel analiz tekniğine göre çözümlenmiştir. Araştırmada Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ihtiyaç duyulan dil işlevleri belirlenerek bunların nedenleri tartışılmıştır. Araştırmanın sonucunda kapsamlı bir ihtiyaç analiziyle şekillendirilmiş; 6 tema, 20 kategori, 180 koddan oluşan “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi İçin Güncel Dil İşlevleri Listesi” ortaya çıkmıştır. Araştırmanın iletişimsel ve işlevsel Türkçe öğretimine hem kuram hem de uygulama açısından katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dil İşlevleri, İletişimsel İşlev, İletişimsel Dil Öğretimi, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi

List of Current Language Functions Based on Needs Analysis in the Scope of Teaching Turkish as a Foreign Language

Öz

The aim of this study is to determine the language functions needs in daily life of those who learn Turkish as a foreign language, based on the views of the instructors working in Turkish teaching research and application centers affiliated to universities in Turkey and the Turkish language students in these centers. As a result, it is aimed to shape a recent list of language functions that is based on the analysis of needs in teaching Turkish as a foreign language. The data were collected through face-to-face and online interviews in this qualitative case study model study. The sample of this study consists of 50 instructors working at 28 different universities and 200 students studying at 16 different universities in Turkey. The data were collected through a semi-structured interview form and analyzed according to descriptive analysis technique. The language functions needed and not needed in teaching Turkish as a foreign language were determined and the reasons for these were discussed in the study. As a result of the study, “Recent List of Language Functions of Teaching Turkish As A Foreign Language” consists of 6 themes, 20 categories and 180 codes was shaped after an extensive analysis of needs. The study is expected to contribute to communicative and functional Turkish teaching in both theory and application aspects.

Anahtar Kelimeler

Language Functions, Communicative Function, Communicative Language Education, Teaching Turkish As A Foreign Language

Kaynakça

• Akarçay, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin dil ihtiyaç analizi: TÖMER örneği. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Altıparmak, H. M. (2013). Avrupa Diller Öğretimi Ortak Çerçeve Programı kapsamında işlevsel kavramsal yaklaşım temelli ihtiyaç analizi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altun Alkan, H. & Yaylı, D. (2019). Rica ediminin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler tarafından kullanımı. Folklor/Edebiyat, 25 (99), 521-538.
• Aramak, K. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde bağdaşıklık araçlarının kullanım düzeyi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Austin, J. L. (2017). Söylemek ve yapmak (L. Aysever, Çev.). İstanbul: Metis.
• Aydın, Y. (2014). Erasmus yoğun dil kurslarında Türkçe öğrenen yabancılara yönelik bir ihtiyaç analizi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Bayat, N. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde şikâyet ve özür edimine ilişkin görünümler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41 (41), 1-16.
• Benzer, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde işlevsel dil bilgisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Best, J. W. & Kahn, J. V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri (O. Köksal, Çev.). Konya: Eğitim.
• Biçer, N. & Alan, Y. (2017). An action research investigating the needs of Syrian students learning Turkish as a foreign language. International Online Journal of Educational Sciences, 9 (3), 862-878.
• Blundell, J., Higgens, J. & Middlemiss, N. (1982). Function in English. Oxford: Oxford University.
• Brinker, K. (2010). Linguistische textanalyse eine einführung in grundbegriffe und methoden. Berlin: Erich Schmidt.
• Brown, H. D. (2007). Principles in language learning and teaching. Essex: Pearson Longman.
• Bühler, K. (2011). Theory of language the representational function of language (D. F. Goodwin, Çev.). Amsterdam: John Benjamins.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• CEFR (2020). Common Europen framework of reference for languages: learning, teaching, assestment. Council of Europe.
• Chomsky, N. (2001). Dil ve zihin (A. Kocaman, Çev.). Ankara: Ayraç.
• Çangal, Ö. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde dil ihtiyaç analizi: Bosna-Hersek örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, H. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürel ihtiyaç analizi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Çubukçu, H. (2014). Konuşurken neler oluyor etkileşimsel söylem çözümleme yaklaşımları uygulamalar. Ankara: Akademisyen.
• Deliktaş, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil ihtiyaç analizi: İstanbul örneği. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, K. & Çekici, Y. E. (2019a). Dil işlevleri açısından Türkçe öğreniyorum ders kitabı. Turkish Studies, 14 (6), 3043-3062.
• Deniz, K. & Çekici, Y. E. (2019b). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi açısından toplu taşıma araçlarında dil işlevleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7 (4), 24-36.
• Deniz, K. & Çekici, Y. E. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik dil işlevleri. ZFWT, 13 (1), 01-26.
• Deniz, K. & Daşöz, T. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin yazma becerilerinde gerekçelendirme. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES 2015, 1515-1526.
• Deniz, K. & Uysal, B. (2010). Avrupa Diller Öğretimi Ortak Çerçeve Metin ve yurt dışındaki Türk çocukları için Türkçe ve Türk kültürü öğretim programı. TÜBAR, 27 (15), 239-261.
• Ercan Güven, A. N. & Akpınar, Ş. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin bağdaşıklık araçlarını kullanma düzeyinin değerlendirilmesi. SEFAD, 43, 273-300.
• Farzan, E. (2019). Afganistan’da Türkçe öğrenen öğrencilere yönelik dil ihtiyaç analizi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Finocchiaro, M. & Brumfit C. (1983). The functional-notional approach from theory to practice. Oxford: Oxford University.
• Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş. (A. Ersoy, & P. Yalçınoğlu, Çev.) Ankara: Anı.
• Green, A. (2012). Language functions revisited theoretical and empirical bases for language construct definition across the ability range. Cambridge: Cambridge University.
• Halliday, M. A. K. (1970). Language structure and language function. In J. Lyons (Ed.), New horizons in linguistics (pp. 140-165). Harmondsworth: Penguin.
• Halliday, M. A. K. (1971). Linguistic function and literary style. In S. Chatman (Ed.), Literary style: a symposium (pp. 330-368). London: OUP.
• Halliday, M. A. K. (1973). Explorations in the function of language. London: Arnold.
• Halliday, M. A. K. (1978). Language as social semiotic: the social interpretation of language and meaning. London: Edward Arnold.
• Hulstijn, J. H., Alderson, J. C. & Schoonen, R. (2010). Developmental stages in second-language acquisition and levels of second-language proficiency: Are there links between them?. In I. Bartning, M. Martin, I. Vedder (Ed.), Communicative Proficiency and Linguistic Development: Intersections Between SLA and Language Testing Research (pp. 11-20). Eurosla Monographs.
• Hymes, D. (1972). On communicative competence. In J. B. Pride and J. Holmes (Ed.), Sociolinguistics (pp. 269-293). Harmondsworth: Penguin.
• Jakobson, R. (1960). Linguistics and poetics. T. Sebeok (Ed.), Style in Language içinde (s. 350-377). Cambridge, MA: M.I.T..
• Kalenderoğlu, İ. & Arslan, H. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarında duygu bildiren ifadeler. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 17 (6), 503-519.
• Kalenderoğlu, İ. & Ayverdi, T. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde otantik değer taşıyan reklam filmlerinin kullanımı. 12. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, 198-213.
• Karababa, C. & Saltık, O. (2012). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde buyrum ve istek kipinin görünüm ve işlevleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (3), 179-190.
• Karakoç Öztürk, B. & Dağıstanlıoğlu, B. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin yazdıkları öyküleyici metinlerin bağdaşıklık görünümlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 332-354.
• Kılınç, A. K. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde/öğreniminde istek (rica) söz edimi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Kinsella, K. (2010). Academic language function: Toolkit. USA: Sweetwater District-Wide Academic Support Teams.
• Krashen, S. D. (1981). Second language acquisition and second language learning. London: Oxford University.
• Kurt, B. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin konuşmada yaptıkları dilsel hatalar ve iletişim stratejileri üzerine fenomenolojik bir çalışma. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8 (1), 51-70.
• Larsen-Freeman, D. (2003). Techniques and principles in language teaching. Oxford: Oxford University Press.
• Littlewood, W. (2010). Communicative language teaching: An introduction. Cambridge: Cambridge University.
• Mantı, M. İ. (2017). Türkçe öğrenen Mısırlı öğrencilerin yazılı anlatım çalışmalarında bağdaşıklık (Kahire örneği). Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Ogden, C. K. & Richards, I. A. (1972). Meaning of meaning. New York: A Harvest Book.
• Özdemir, A. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin söz edimleri anlama düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş nitel ve nicel yaklaşımlar. (D. Bayrak, H. Bader Arslan, Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal.
• Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2002). Approaches and methods in language teaching. Cambridge: Cambridge University.
• Rubio, F., Passey, A. & Campbell, S. (2004). Grammar in disguise: the hidden agenda of communicative language teaching textbooks. RAEL: revista electrónica de lingüística aplicada, 3 (1), 158-176.
• Savignon, S. J. (2002). Interpreting communicative language teaching. London: Yale University.
• Searle, J. R. (2000). Söz edimleri (L. Aysever, Çev.). İstanbul: Ayraç.
• Searle, J. R. (2011). Söylemek ve anlatmaya çalışmak (L. Aysever, Çev.). İstanbul: Bilgesu.
• Taylor, B. P. (1983). Teaching ESL: Incorporating a communicative, student-centered component. TESOL Quarterly, 17 (1), 69-88.
• Temur, N. & Arslan, H. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde duygu durumu bildiren ifadelerin öğrenilme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6 (3), 877-893.
• TMV (2020). Türkiye Maarif Vakfı Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı. İstanbul: Matsis Matbaa Hizmetleri.
• van Ek, J. A. (1975). Systems development in adult language learning: the threshold level in a European Unit/credit system for modern language learning by sdults. Strasbourg: Council of Europe.
• van Ek, J. A. & Trim J. L. M. (1990a). Threshold 1990. Cambridge: Cambridge University.
• van Ek, J. A. & Trim J. L. M. (1990b). Waystage 1990. Cambridge: Cambridge University.
• van Ek, J. A. & Trim J. L. M. (2001). Vantage. Cambridge: Cambridge University.
• Wilkins, D. A. (1973). The linguistic and situational content of the common core in a unit/credit system. Strasbourg: Council of Europe.
• Wittgenstein, L. (2010). Felsefi soruşturmalar (H. Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ.
• Yaylı, D. & Yaylı, D. (2014). Yabancı dil öğretimi yaklaşımları ve yöntemleri D. Yaylı & Y. Bayyurt (Ed.). Yabancılara Türkçe öğretimi politika yöntem ve beceriler içinde (s. 7-28). Ankara: Anı.
• YEE (2018). Yabancı dil olarak Türkçe ilk kazanımlar için başvuru rehberi. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.