Ortaokul Öğrencilerinin Mülteci Kavramına Yönelik Zihinsel Yapılarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3 - Türkiye Cumhuriyeti 100.Yıl Özel Sayısı, 595 - 608, 29.10.2023

Ümit Yel , Turhan Çetin

https://doi.org/10.38151/akef.2023.73

Öz

Bu çalışmada kelime ilişkilendirme testi (KİT) kullanılarak ortaokul öğrencilerinin mülteci anahtar kavramına ilişkin bilişsel yapılarını belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma modeli olarak tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Katılımcılardan kendilerine tanınan süre içerisinde ilgili anahtar kavrama yönelik ilk akıllarına gelen kelimeleri veri toplama aracına belirtmeleri istenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 316 ortaokul öğrenci oluşturmaktadır. Bu öğrencilerin 94'ü 6.sınıf, 112'si 7. sınıf ve 110'u 8. sınıf düzeyinde olup 128'i Gaziantep, 188'i Artvin illerindedir. Araştırma grubunun seçilmesinde maksimum çeşitlilik örneklemesi temel alınmıştır. Araştırmanın veri analizi aşamasında ilgili anahtar kavrama yönelik elde edilen sözcükler tablolaştırılarak ayrıntılı olarak incelenmiştir. Tekrarlanan sözcükler dikkate alınarak kesme noktaları belirlenmiş buna bağlı olarak da kavram ağları oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda katılımcı öğrenciler tarafından ilgili anahtar kavrama ilişkin toplam 259 farklı sözcük üretildiği görülmüştür. Üretilen sözcükler içinde en çok tekrar edilen sözcük ''göç'' (f=83) olduğu görülmüştür. Bu sözcüğü ''sığınmacı'' (f=79) ve ''Suriyeli'' (f=77) sözcükleri takip etmiştir. Katılımcılar tarafından mülteci anahtar kavramına ilişkin üretilen sözcükler ve frekanslar incelendiğinde mülteciyi tanımlayan kelimelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Araştırmanın amaçlarından olan sınıf düzeyleri ve uygulama bölgeleri arasında yapılan karşılaştırmada nitelik ve nicelik bakımından bazı farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kelime ilişkilendirme testi, bilişsel yapı, zihinsel yapı, mülteci.

Investigation of Mental Structures of Secondary School Students Regarding Refugee Concept

Öz

In this study, it was aimed to determine the cognitive structures of secondary school students regarding the refugee key concept by using the word association test (KIT). The scanning method was used as the research model. The word association test was used as a data collection tool in the research. Participants were asked to indicate the first words that came to their minds regarding the relevant key concept to the data collection tool within the time allotted to them. The study group of the research consists of 316 secondary school students. Of these students, 94 are at the 6th grade, 112 are at the 7th grade and 110 are at the 8th grade, 128 of them are in Gaziantep and 188 are in Artvin. Maximum variation sampling was taken as the basis for the selection of the research group. In the data analysis phase of the research, the words obtained for the relevant key concept were tabulated and examined in detail. Considering the repeated words, breakpoints were determined and conceptual networks were created accordingly. As a result of the research, it was seen that a total of 259 different words were produced by the participant students regarding the relevant key concept. It was seen that the most repeated word among the produced words was "migration" (f=83). This word was followed by the words "refugee" (f=79) and "Syrian" (f=77). When the words and frequencies produced by the participants regarding the refugee keyword are examined, it is seen that the words defining the refugee come to the fore. In the comparison made between the grade levels and the application areas, which are the aims of the research, some differences were determined in terms of quality and quantity.

Anahtar Kelimeler

Word association test, Cognitive structure, Mental structure, Refugee.

Kaynakça

• Ay, M. (2011). Conceptual frameworks of university students regarding accounting. African Journal of Business Management, 5(5), 1570- 1577. https://doi.org/336580644
• Balcı, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ilk Türk devletleri hakkındaki algılarının kelime ilişkilendirme testi(kit) aracılığıyla belirlenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi.
• Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1571- 1578. https://doi.org/10.24106/kefdergi.427432
• Boylu, E. & Işık, P. (2020). Suriyeli mültecilerin yoğun olarak yaşadığı illerde Türkçe öğrenme süreçleri üzerine öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1113-1128. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020-641783
• Burak, D. & Amaç, Z. (2021). Mülteci öğrenciler kanadı kırık kuşlar gibidir”: öğretmen adaylarının mülteci öğrenci algıları. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 221-247. https://doi.org/10.37669/milliegitim.955233
• Cambaz, H. Z., Aslan, A. & Karasu, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin Suriyeli mültecilere yönelik algı ve görüşlerine yönelik bir nitel araştırma. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 1(3), 472-489. https://doi.org/10.33723/rs.437435
• Çetin, T. (2011). Bulgaristan’dan göç eden Türk nüfusun dağılışını etkileyen coğrafi ve kültürel faktörler. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÜCAUM) VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu bildirileri, 3-5. https://doi.org/280/2015/08/
• Dere, İ. & Aktaşlı, İ. (2022). Ortaokul öğrencilerinin iklimle ilgili kavramlara ilişkin bilişsel yapıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 182-198. https://doi.org/ 72486/1178996
• Doğan, Ö. (2023). Kelime ilişkilendirme testi ile muhasebe algısının tespiti: lisans öğrencileri üzerinde bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(68), 263- 276. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1093339
• Durmuş, E. & Sert, A. E. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel sorunlara ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi ile incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1177- 1193. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1096539
• Gözübüyük, M., Kemik, P. & Sever, M. (2019). Suriyeli sığınmacıların yoğun yaşadığı bölgelerdeki yerel halkın Suriyeli sığınmacılara ilişkin görüşleri: Altındağ örneği. Mukaddime, 10(2), 582-596. https://doi.org/10.19059/mukaddime.553210
• Kara, Ö. T., Yiğit, A. & Ağırman, F. (2016). Çukurova Üniversitesi Türkçe öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin Suriyeli mülteci kavramına ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(4), 945-961. https://doi.org/10.24403/258695
• Karaman, B. & Karakuş, U. (2022). Investigation of secondary school students' perceptions on the concept of health through the word association test. Participatory Educational Research, 9(4), 231-249. https://doi.org/10.17275/per.22.88.9.4
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi, kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Akademi Yayınları.
• Kaya, B., Aladağ, C. & Akkuş, A. (2021). Coğrafya öğretmen adaylarının karst topografyası ile ilgili görüşlerinin kelime ilişkilendirme testi ve çizme-yazma tekniği ile belirlenmesi. International Journal of Geography and Geography Education, 26(44), 55- 74. https://doi.org/10.32003/igge.874465
• Kılcan, B., Çepni, O. & Kılınç A.Ç. (2017). Mülteci öğrencilere yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 1045- 1057. 10.14687/jhs.v14i2.4324
• Kıratlı, T. (2011). Mülteci ve sığınmacıların toplumsal görünümü (Türkiye örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Korkmaz, E. (2019). Syrian refugees in Turkey: A literature review. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 107-121. https://doi.org/10.19713/280
• Ökkeşoğulları, E. & Hastürk, H. G. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel konulara ilişkin zihinsel yapılarının tespiti. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 417- 435. https://doi.org/10.24315/tred.909726
• Özatlı, N. S. & Bahar, M. (2010). Öğrencilerin boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(2), 9- 26. https://doi.org/1499/18134
• Özışık Yapıcı, O. (2022). Kelime ilişkilendirme testi ile akıllı turizm kavramının değerlendirilmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(65), 1- 14. https://doi.org/10.19168/
• Özkaral, T. C. & Akdoğan, V. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sivil toplum kuruluşlarına yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testiyle incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 398- 425. https://doi.org/72486/1179941
• Özkarslı, F. (2014). Suriye’den Türkiye’ye göç ve Suriyelilerin enformel istihdamı (Mardin örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mardin Artuklu Üniversitesi.
• Öztürk, F. Z. (2021). Eğitim sisteminde mülteciler: Türk ve mülteci öğrenci görüşleri. Education and Science, 46(208), 321-349. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2021.10439
• Palaz, T., Çepni, O. & Kılcan, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin mülteci öğrencilere yönelik düşüncelerinin ve tutumlarının belirlenmesi. Electronic Turkish Studies, 14(3), 1661- 1684. doi:10.29228/2631
• Sağlam, H. İ. & İlksen Kanbur, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310- 323. https://doi.org/10.19126/suje.335877
• Salur, M. (2018). Eğitim ve ilahiyat fakültesi öğrencilerinin perspektifinden göç ve mülteci meselesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Şeker, E. (2018). Türkiye'de göç ve mülteci politikaları. Yeni Türkiye Dergisi, 24(98), 63-77. https://doi.org/10.435051
• Tokcan, H. (2015). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. Pegem Akademi.
• Topkaya, Y. & Akdağ, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılar hakkındaki görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786. https://doi.org/25889/272782
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. Tesam Akademi Dergisi, 2(2), 29-63. https://doi.org/12946/156434
• Türk Dil Kurumu, (2005). Türkçe sözlük (10. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• UN, (1967). Mültecilerin hukuki statüsüne ilişkin 1967 protokolü. 14.03.2022 tarihinde https://www.multeci.org.tr/wp-ontent/uploads/2016/12/1951-Cenevre-Sozlesmesi-1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakul, A. & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderesi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58. https://doi.org/10.614695
• Zayimoğlu Öztürk, F. (2018). Mülteci öğrencilere sunulan eğitim-öğretim hizmetinin sosyal bilgiler öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(1), 52- 79. https://doi.org/35457/393879