Küçük t Travma Yaşantılarını Belirleme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3 - Türkiye Cumhuriyeti 100.Yıl Özel Sayısı, 754 - 769, 29.10.2023

Safiye Yılmaz Dinç , Fatma Sapmaz

https://doi.org/10.38151/akef.2023.82

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı küçük ‘t’ travmatik yaşantıları ortaya koymak için “Küçük t Travmatik Yaşantıları Belirleme” ölçeğinin geliştirilmesi ve psikolojik ihtiyaçların küçük ‘t’ travmatik yaşantıların yordayıcı rolünün incelenmesidir. Yöntem: Araştırma örneklemini açımlayıcı faktör analizi on sekiz yaş üstü olan 549 kişiden, doğrulayıcı faktör analizi 307 kişiden, test-tekrar test analizi ise 89 kişiden oluşmaktadır. Ölçek geliştirilirken kapsam, yapı ve ölçüt geçerliğine bakılmış olup, güvenirlik analizleri de yapılmıştır. Psikolojik ihtiyaçlar ve alt boyutlarının küçük ‘t’ travmatik yaşantıları yordama düzeyini ortaya koymak için ise 806 kişilik farklı bir örneklem grubu üzerinde Çoklu Doğrusal Regresyon Analizleri gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Ölçeğin uyum iyiliği değerleri χ2/sd (3102.59/942) =3.29, p=.001, SRMR: .064; NNFI:96; IFI=.96; CFI=.96; RMSEA=.087 şeklinde olduğu gözlenmiştir. İç tutarlılık katsayıları ‘Aile İlişkilerinden Kaynaklı Küçük t Travmalar’ için .96, ‘Sosyal İlişkilerden Kaynaklı Küçük t Travmalar’ için .92, ‘Fizyolojik İhtiyaçlardan Kaynaklı Küçük t Travmalar’ için .76 ve ölçeğin tamamı için ise .96 olarak bulunmuştur. Sonuç: Elde edilen bulgular sonucunda geliştirilen ölçeğin üç faktörlü bir yapı sergilediği, geçerlilik ve güvenirlik düzeylerinin kullanım için yeterli düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca psikolojik ihtiyaçların küçük ‘t’ travma yaşantılarını anlamlı bir şekilde yordadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Travma, Yaşam Deneyimleri, Ölçek.

Destekleyen Kurum

ESOGU BAP proje birimi tarafından desteklenmektedir.

Proje Numarası

Proje ID:187

Developing The Scale For Identifying Small ‘t’ Traumatic Experiences

Öz

Objectives: The objective of the research was to create the "Small ‘t’ Traumatic Experiences Identification Scale" for the purpose of identifying small ‘t’ traumatics experiences and to investigate the influence of psychological needs on small ‘t’ traumatic occurrences. Method: The study participants consisted of 549 individuals for the exploratory factor analysis, 307 for the confirmatory factor analysis, and 89 for the test-retest analysis, all over the age of 18. Exploratory and confirmatory factor analyses were employed to assess the construct validity of the newly developed scale. Reliability analyses of the scale were performed using test-retest and internal consistency coefficients. Following the creation of the scale, multiple linear regression analyses (MLRA) were conducted using data from 806 university students to ascertain the extent to which psychological needs, along with their sub-dimensions, predict small ‘t’ traumatic experiences. Findings: The goodness of fit indices were χ2/sd (3102.59/942) =3.29, p=.001, SRMR: .064; NNFI:96; IFI=.96; CFI=.96; RMSEA=.087. The internal consistency coefficients were .96 for ‘Small ‘t’ Trauma Related to Family Relationships’, .92 for ‘Small ‘t’ Trauma Related to Social Relationships’, and .76 for ‘Small ‘t’ Trauma Related to Physiological Needs’, and .96 for the total scale. Result: The findings of the study indicated that the developed scale exhibited a three-factor structure and demonstrated satisfactory levels of validity and reliability, supporting its suitability for application. Additionally, the study revealed that psychological needs emerged as a significant predictor of small ‘t’ traumatic experiences based on the obtained results.

Anahtar Kelimeler

Psychological Trauma, Life Experiences, Scale.

Proje Numarası

Proje ID:187

Kaynakça

• Agaibi, C. E.,& Wilson, J. P. (2007). Trauma, PTSD and resilience: A review of the literature. Trauma, Violence & Abuse, 195-216.
• Avina, C.,& O’Donohue W. (2002). Sexual harassment and PTSD: is sexual harassment diagnosable trauma?.Journal of Traumatic Stress, 15(1), 69-75.
• Baard, P. P., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2004). Intrinsic need satisfaction: A motivational basis of performance and well-being in two work settings. Journal of Applied Social Psychology, 34(10), 2045-2068.
• Barbash, E. (2017, March 13). Different types of trauma: Small 't' versus large 'T'. (https://www.psychologytoday.com/us/blog/trauma-and-hope/201703/different-types-trauma-small-t-versus-large-t)
• Civilotti, C., Cussino, M., Callerame, C., Fernandez, I., & Zaccagnino, M. (2019). Changing the adult state of mind with respect to attachment: An exploratory study of the role of EMDR psychotherapy. Journal of EMDR Practice and Research, 13(3), 176-186.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: öz-belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200003)
• Cihangir-Çankaya, Z.,& Bacanlı, H. (2003). İhtiyaç doyumu ölçeği uyarlama çalışması. VII. National Psychological Counseling and Guidance Congress.
• Cooper, H., Okamura, L., & Mc Neil, P. (1995). Situation and personality correlates of psychological well-being: Social activity and personal control. Journal Of Research in Personality, 29, 395-417.
• Doğan, U.,& Karakuş, Y. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal ağ siteleri kullanımının yordayıcısı olarak çok boyutlu yalnızlık.Sakarya University Journal of Education, 60(1), 57-71.
• Doğan, T. & Aydın, F. T. (2020). Olumlu çocukluk yaşantıları ölçeği’nin geliştirilmesi. HAYEF: Journal of Education, 17(1), 1-19.
• Evren, C., Dalbudak, E., Aydemir. O., Köroğlu, E., Evren, B., Özen, S., & Coşkun, K. S. (2016). Psychometric properties of the Turkish PTSD-short scale in a sample of undergraduate students. Clinical Psychopharmacology Bulletin, 26(3), 215-328.
• Forgash, C. (2007). Applying EMDR and ego state therapy in collaborative treatment. In C. Forgash &M. Copeley (Eds.),Healing the heart of trauma and dissociation with EMDR and ego state therapy (pp:313-341).
• Forgash, C.,& Knipe, J. (2007). Integrating EMDR and ego state treatment for clients with trauma disorders. In C. Forgash & M. Copeley (Eds.), Healing the heart of trauma and dissociation with EMDR and ego state therapy (pp: 1-59).
• Frey, L. M.,& Wilhite, K. (2005). Our five basic needs. Intervention in School and Clinic, 40(3), 156-160.
• Gündüz, A., Yaşar, A. B., Gündoğmuş, İ., Savran, C., & Konuk, E. (2018). Çocukluk çağı olumsuz yaşantılar ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 19(1), 68-75.
• Hensley, B. (2015). An EMDR terapy primer, second edition: From practicum to practice. Springer Publishing Company.
• Işıklı, S. (2022). Travma sonrası stres tanı ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Ufuk University Institute of Social Sciences, 11(22), 24-42.
• Kanat Maymon, Y., Antebi, A., & Zilcha Mano, S. (2016). Basic psychological need fulfillment in human-pet relationships and well-being. Personality and Individual Differences, 92, 69-73.
• Kavakçı, Ö. Editörden. In Ö. Kavakçı (Ed.) EMDR TürkiyE-Bülteni, (pp:2-11).
• Kaya, Z. (2019). Travma psikolojik danışmanlığında kavramsal çerçeve. In S. Çakar (Ed.). Travma Psikolojik Danışmanlığı, (pp:1-32).
• Keçeli, N. M. (2015). Şiddetemaruz kalmış bireylerde travmatik stres, bağlanma stilleri ve somatizasyon arasındaki ilişki. (Master’s thesis, Kocaeli Univesity).
• Koç-Yıldırım, P. (2014). Ergenlerde psikolojik sağlamlık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Master’s thesis, Marmara University).
• Leeds, A. M. (2016). A guide to the standard EMDR therapy protocols for clinicians, supervisors, and consultants. Springer Publishing Company.
• Levine, P. A.,& Frederick, A. (2020). Kaplanı uyandırmak travmayı iyileştirmek. Butik.
• Manap A. (2015). Çocukluk yaşantıları ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 822-826.
• Mol, S. S., Arntz, A., Metsemakers, J. F., Dinant, G. J., Vilters-van Montfort, P. A., & Knottnerus, J. A. (2005). Symptoms of post-traumatic stress disorder after non-traumatic events: evidence from an open population study. Br J Psychiatry, 186, 494-499.
• Morrissey, M. (2013). EMDR as an integrative therapeutic approach for the treatment of separation anxiety disorder. Journal of EMDR Practice and Research, 7(4), 200-207.
• Morsünbül, Ü. (2011) Çok F. Bağlanma ve ilişkili değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 553-570. (https://dergipark.org.tr/tr/pub/pgy/issue/11157/133406)
• Nijenhuis, E R.,& Van Der Hart O. (2011). Dissociation in trauma: a new definition and comparison with previous formulations. Trauma Dissociation, 12, 416-445.
• Öztürk, E. (2006). Çoklu doğrusal regresyon modeli. Ş. Kalaycı (Ed.) SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. (pp:259-269).
• Raja, S. N., McGee, R., & Stanton, W. R. (1991). Perceived attachments to parents and peers and psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 21, 471-485.
• Shapiro, E. (2009). EMDR treatment of recent trauma. Journal of EMDR Practice and Research 3(3), 141-151.
• Shapiro F. (2001a). EMDR: göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme. Okuyanus.
• Shapiro F. (2001b). EMDR 1. düzey eğitimi. Institute of Behavioral Sciences.
• Shapiro, F. (2012). EMDR terapisi teknikleri ile acı anıları silmek. Kuraldışı.
• Şar, V., Öztürk, E., & İkikardeş, E. (2012). Çocukluk çağı ruhsal travma ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 32(4), 1054-1063.
• Turner, J. R.,&Lloyd, D. A. (1995). Lifetime traumas and mental health: The significance of cumulative adversity. Journal of Health and Social Behavior, 36, 360-376.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü. (Master’s thesis, Pamukkale University).
• Van Hooff, M. L. M.,& De Pater, I. E. (2019). Daily associations between basic psychological need satisfaction and well-being at work: The moderating role of need strength. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 92, 1027-1035.
• Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., & Soenensi, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motivation and Emotion, 44, 1-31.
• Wesselmann, D., Davidson, M., Armstrong, S., Schweitzer, C., Bruckner, D., & Potter, A. E. (2012). EMDR as a treatment for improving attachment status in adults and children. European Review of Applied Psychology / Revue Européenne de Psychologie Appliquée, 62(4), 223-230.
• Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: conceptual model. Schema therapy: A practitioner's guide. The Guilford Press.