Okul Öncesi Dönemde Bilimsel Süreç Becerilerine Yönelik Lisansüstü Tezler: Bir İnceleme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3 - Türkiye Cumhuriyeti 100.Yıl Özel Sayısı, 868 - 886, 29.10.2023

Hacer Tekerci

https://doi.org/10.38151/akef.2023.89

Öz

Bilimsel düşünme sürecinde gelişen bilimsel süreç becerileri bir araştırma sürecinin temelini oluşturur. Erken dönemde bilimsel süreç becerileri kavramı tüm dünyadaki araştırmacıların olduğu gibi aynı zamanda Türkiye’deki araştırmacıların da sıklıkla üzerinde çalıştığı bir alan durumuna gelmiştir. Bu nedenle bu çalışmada, Türkiye’de okul öncesi dönemde bilimsel süreç becerileri ile ilgili yayımlanan lisansüstü tezlerin tamamında genel eğilimler belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman incelemesi için ilgili bilimsel alan yazınına Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarından ulaşılmıştır. Türkiye’de yayımlanmış ve okul öncesi dönemde bilimsel süreç becerileri temalı bütün tezler çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, bu başlıkları içeren 2010-2022 yılları arasında toplam 45 tezin olduğu tespit edilmiştir. En fazla yayının 2019 yılında yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışmalarda en fazla çocuklarla çalışıldığı ve çoğunlukla nicel araştırma yöntemlerinin tercih edildiği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, Lisansüstü tezler, Bİlimsel süreç becerileri

Postgraduate Theses on Scientific Process Skills in the Preschool Period: A Review Study

Öz

Scientific process skills, which are developed in the scientific thinking process, form the basis for a research process. The concept of scientific process skills has become an area of frequent concern for researchers in Turkey, as well as researchers around the world, in recent years. For this reason, this study attempted to identify the general trends of all postgraduate papers on scientific process skills published in the preschool years in Turkey. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used to collect the research data. For the document analysis, the relevant scientific literature was obtained from the National Thesis Centre databases. All dissertations published in Turkey on the topic of science process skills in preschool years were included in the study. As a result of the research, it was found that there were a total of 45 dissertations with these titles between the years 2010-2022. It was found that most of the publications were in 2019. It was found that the studies mostly worked with children and mostly preferred quantitative research methods.

Anahtar Kelimeler

Preschool, Postgraduate theses, Scientific process skills

Kaynakça

• Ahi, B. & Kıldan, A. O. (2013). Türkiye'de okul öncesi eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(27), 23-46.
• Akman, B., Üstün, E. & Güler, T. (2003). 6 yaş çocuklarının bilim süreçlerini kullanma yetenekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 11-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/19400/206186
• Aral, N. & Kadan, G. (2022). Çocukların yer aldığı bilimsel süreç becerilerine yönelik Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (BAİBÜEFD), 22(1), 436-464. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-967994
• Aral, N., Fındık-Tanrıbuyurdu, E., Yurteri-Tiryaki, A., Sağlam, M. & Aysu, B. (2015). Türkiye’de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 14(1), 7-16. https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000103
• Aral, N., Özdoğan Özbal, E., Gürsoy, F., Çetin Sultanoğlu, S., Fındık, E. & Yurteri Tiryaki, A. (2019). Üniversite ve toplum bütünleşmesinde örnek bir uygulama: Bilim üniversitede çocuklarla buluşuyor. Yaşadıkça Eğitim, 33(2), 202-215. https://doi.org/10.33308.26674874.2019332105.
• Azizoğlu, N., Dönmez, F. & Azizoğlu, N. (2010). Meslek liselerindeki öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerinin incelenmesi: Balıkesir örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 79-109. Baron, J. (1993). Why teach thinking? - An essay. Applied Psychology: An International Review, 42(3), 191-237. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.1993.tb00731.x
• Şahin, G. & Bartan, M. (2017). Okul öncesi eğitim alaninda yapilan lisansüstü tezlerin incelenmesi. International Journal of Social Science, 60, 69-84. https://doi.org/10.9761/JASSS7256
• Bertan, M., Haznedaroğlu, D., Koln, P., Yurdakök, K. & Doğan Güçiz, B. (2009). Ülkemizde erken çocukluk gelişimine ilişkin yapılan çalışmaların derlenmesi (2000-2007). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52, 1-8. https://www.cshd.org.tr/uploads/pdf_CSH_322.pdf
• Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö. & Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168), 287-303.
• Bilgiç, Ş. & Kandır, A. (2020). Erken düşünme becerileri ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. E-Kafkas Journal of Educational Research, 6(3), 49-62. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.604250
• Brodnax, M. R. (2004). Brain compatible for learning. [Doctoral dissertation]. Indiana University.
• Bocchio, M., Nabavi, S. & Capogna, M. (2017). Synaptic plasticity, engrams, and network oscillations in amygdala circuits for storage and retrieval of emotional memories. Neuron, 94(4), 731-743. https://doi.org/10.1016/j.neuron.2017.03.022
• Carr, V. & Luken, E. (2014). Playscapes: A pedagogical paradigm for play and learning. International Journal of Play, 3(1), 69–83. http://dx.doi.org/10.1080/21594937.2013.871965
• Charlesworth, R. & Lind, K. K. (2007). Math and science for young children. (7th edition). Wadswort Cengage Learning.
• Cheng, H. (2010). What can we learn from Chinese and Australian primary school students’ perceptions of scientists and science learning. C. Redman (Ed.). Successful science education practices: Exploring what, why and how they worked in (pp. 39-70). Nova Science Publishers.
• Chudler, E. H. (2005). Brain plasticity: What is it? Learning and memory. http://www.faculty.washington.edu/chudler/plast.html
• Çiftçi, M. & Ersoy, M. (2019). Okulöncesi eğitimi alanındaki araştırmaların yönelimleri: Bir içerik analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 8(3), 861-886.
• Çifçi, T., Dere, F. & Eren, N. H. (2021). Türkiye’de okul öncesi eğitimi alanında değerler ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. International Journal of Field Education, 7(1), 62-79. https://doi.org/10.32570/ijofe.880814
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage. https://doi.org/10.4135/9781452230153
• Costa, A. L. (1991). Developing Minds: A Resource Book for Teaching Thinking. (Revised edition). Volume 1. Association for Supervision and Curriculum Development. Assn for Supervision ve Curriculum.
• Costa, A. L. (2000). Describing 16 habits of mind. https://www.researchgate.net/publication/251895348
• Costa, A. L. (2008). The School as a home for the mind. Second Edition. Corwin Press.
• Coşkun, A. & Arık, S. (2022). Okul öncesi fen eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 6(2), 183-211. https://doi.org/10.35346/aod.1199589
• Darmaji, D., Kurniawan, D. A. & Irdianti, I. (2019). Physics education students’ science process skills. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE). 8(2), 293-298. https://doi.org/10.11591/ijere.v8i2.28646
• De Bono, E. (1993). Teach your child how to think. Penguin Books.
• Der, R. (2016). In search for the neural mechanisms of individual development: behavior-driven differential Hebbian learning. Front Robot AI. https://doi.org/10.3389/frobt.2015.00037.
• Dubinsky, J.M., Roehrig, G. & Varma, S. (2022). A Place for neuroscience in teacher knowledge and education. Mind, Brain, and Education, 16(4), 267-276. https://doi.org/10.1111/mbe.12334
• Dunbar, K. N. & Fugelsang, J. A. (2005). Causal Thinking in Science: How scientists and students interpret the unexpected. In M. E. Gorman, R. D. Tweney, D. C. Gooding, ve A. P. Kincannon (Eds.), Scientific and technological thinking (pp. 57–79). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Durmuşoğlu, M. & Bilgen, Z. (2023). Okul öncesi dönem matematik eğitiminde sayı ve sayma konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 29-41.
• Dündar-Coecke, S. (2021). Nöromodülasyon: Eğitim ve nörobilim kavşağından geleceğe bakış. TEBD, 19(1), 542-567. https://doi.org/10.37217/tebd.868102
• Eaglemen, D. (2015). The brain: The story of you. Canongate Books.
• Erbil-Kaya, Ö., Kaptan, N., Sarıoğlan, S. & Somuncu-Çoksağır, B. (2022). Okul öncesi eğitim ortamları ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 995- 1014. https://doi.org/10.17679/inuefd.1033622
• Fandakova, Y. & Hartley, C. A. (2020). Mechanisms of learning and plasticity in childhood and adolescence. Developmental Cognitive Neuroscience, 42, 1-4. https://doi.org/10.1016/j.dcn.2020.100764
• Fugarasti, H., Ramli, M. & Muzzazinah. (2019, December). Undergraduate students’ science process skills: A systematic review. In AIP Conference Proceedings, Vol. 2194, No. 1, (p. 020030). AIP Publishing LLC. https://doi.org/10.1063/1.5139762.
• Gloria, R. Y. & Darmin, D. (2017). The analysis of Costa and Kallick's habits of mind on the students of prospective biology teachers. Unnes Science Education Journal, 6(2), 1617-1624. https://doi.org/10.15294/usej.v6i2.15864
• Gülay Ogelman, H. & Akdoğan, S. (2023). Türkiye’de 2000-2021 yılları arasında tamamlanmış okul öncesi dönemi kapsayan psikolojik dayanıklılık konulu tezlerin incelenmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 9 (19), 332-366. https://doi.org/10.59304/ijhe.1225852
• Hart, L.A. (1981). Brain, language, and new concepts of learning. ASCD, 38(6), 443-446.
• Juhji, J. & Nuangchalerm, P. (2020). Interaction between science process skills and scientific attitudes of students towards technological pedagogical content knowledge. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 8(1), 1-16. https://doi.org/10.17478/jegys.600979
• Khalil, N. & Osman, K. (2017). STEM-21CS Module: Fostering 21st century skills through ıntegrated STEM. K-12 STEM Education. The Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology (IPST). 3(3), 225-233.
• Kandel, E. R. (2006). In search of memory: The emergence of a new science of mind. W.W. Norton and Co.
• Kandır, A., Can-Yaşar, M., İnal, G., Yazıcı, E., Uyanık, Ö. & Yazıcı, Z. (2012). 5-7 yaş çocukları için etkinliklerle bilim eğitimi, erken çocukluk eğitimi dizisi 2. Efil Yayınevi.
• Karim, E., Ahmad, J. & Osman, K. (2017). Fuzzy Delphi method for content validation of integrated science process skills instrument. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(6). https://doi.org/10.6007/ijarbss/v7-i6/3037
• Katai, Z., Juhasz, K. & Adorjani, A.K. (2008). On the role of senses in education. Computers ve Education, 51(4), 1707–1717. http://dx.doi.org/10.1016/j.compedu.2008.05.002
• Kavak, Ş. & Deretarla-Gül, E. (2021). Okul öncesi çocukları için bilimsel süreç becerileri ölçeği geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1071-1099. DOI: 10.29299/kefad.807517
• Kefi S, Çeliköz, N. & Erişen, Y. (2013). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin temel bilimsel süreç becerilerini kullanım düzeyleri. Journal of Research in Education and Teaching, 2(2), Mak.34. http://www.wjret.org/.
• Kılınç, M. & Uzun, K. (2020). Türkiye’de yaşam boyu öğrenme temalı 1980-2020 yıllari arasında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 701-743.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kikas, E. (2004). The development of children’s knowledge: The Sky, The Earth and the Sun in children’s explanations. https://encrypted.google.com
• Leiken, R. (2007). Habits of mind associated with advanced mathematical thinking and solution spaces of mathematical tasks. Conference of the European Society for Research in Mathematics Education–CERME, 5, 2330-2339. https://cris.haifa.ac.il/en/publications/habits-of-mind-associated-with-advanced-mathematical-thinking-and
• Lind, K. K. (2005). Exploring science in early childhood education. (Fourth Edition). Thomson Delmar Learning.
• Mahut, H. Zola-Morgan, S. & Moss, M. (1982). Hippocampal resections impair associative learning and recognition memory in the monkey. Journal of Neuroscience, 2(9), 1214-1220. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.02-09-01214.1982
• Martin, D. J., Sigur, R. J. & Schmidt, E. (2005). Process-oriented inquiry-a constructivist approach to early childhood science education: Teaching teachers to do science. Journal of Elementary Science Education, 17(2), 13-26. https://doi.org/10.1007/BF03174678
• Mat, H. binti. (2019). Development and effect of integrated science process skills module towards higher order thinking skills based on edutainment. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 9(2). https://doi.org/10.6007/ijarbss/v9-i2/5638
• Mather, M. (2020). How do cognitively stimulating activities affect cognition and the brain throughout life?. Psychological Science in the Public Interest, 21(1) 1–5. https://doi.org/10.1177/1529100620941808
• Matzicopolus, P., Patrick, H. & Samarapaguvan, A. (2008). Young children’s motivational beliefs about learning science. Early Childhood Research Quarterly, 23, 378-394. http://dx.doi.org/10.1016/j.ecresq.2008.04.001
• Milner, B., Squire, L. R. & Kandel, E. R. (1998). Cognitive neuroscience and the study of memory. Neuron, 20, 445–468. https://doi.org/10.1016/s0896-6273(00)80987-3
• Morrison, K. (2012). Integrate science and arts process skills in the early childhood curriculum. Dimensions of Early Childhood, 40(1), 31-38.
• Nafiqoh, H. & Wulansuci, G. (2021). Experiential learning methods to ımprove young children’s science process skills during Covid-19 pandemic. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 538, 14-18. https://dx.doi.org/10.2991/assehr.k.210322.004
• Nikolic, D. (2010). The brain is a context machine. Review of psychology, 17(1), 33-38.
• Novick, L. R. & Bassok, M. (2005). Problem solving. Holyoak, K. J. & R. G. Morrison (Eds.), The Cambridge handbook of thinking and reasoning (pp. 321–349) in. Cambridge University Press.
• Özkan, B. (2021). An investigation of scientific process skills of children in the Reggio Emilia kindergarten and in a private kindergarten. International Journal of Curriculum and Instruction, 13(3), 2430-2439.
• Padilla, M. J. (1990). The science process skills. Research matters—to the science teacher. No. 9004. National Association for Research in Science Teaching (NARST). http://www.narst.org/publications/research/skill.cfm
• Perkins, D., Tishman, S., Ritchhart, R., Donis, K. & Andrade, A. (2000). Intelligence in the wild: A dispositional view of ıntellectual traits. Educational Psychology Review, 12(3), 269-293. doi:10.1023/A:1009031605464
• Piaget, J. (1936). Origins of intelligence in the child. Routledge & Kegan Paul.
• Psychologie du développement (2013). http://angelspirit7.free.fr/psychonet Ritchhart, R. (2015). Creating cultures of thinking: The 8 forces we must master to truly transform our schools. John Wiley and Sons.
• Saygılı, P. & Yalman, F., E. (2021). Okul öncesi dönemde oyun tabanlı öğrenme yönteminin bilimsel süreç becerisine etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(231), 7-26. https://doi.org/10.37669/milliegitim.755100
• Sezer, H. N. (2022). Erken çocukluk ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi (2016-2020) [Özel sayı]. Journal of Sustainable Education Studies, 1(Ö1), 304-313. https://dergipark.org.tr/tr/pub/seader/issue/69007/1058951
• Setiawan, A. M. & S. Sugiyanto, S. (2020). Science process skills analysis of science teacher on professional teacher program in Indonesia. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 9(2), 241-247. https://doi.org/10.15294/jpii.v9i2.23817
• Stephen, I. & Daikwo, S. (2021). The role of cooperative instructional strategies on integrated science process skills. International Journal Advanced Research, 9(05), 400-405. https://doi.org/10.21474/IJAR01/12852
• Tekerci, H. (2015). 60-66 Aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine duyu temelli bilim eğitimi programının etkisi. [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ting, K.L. & Siew, N. M. (2014). Effects of outdoor school ground lessons on students’ science process skills and scientific curiosity. Journal of Education and Learning, 3(4), 96-107. https://doi.org/10.5539/jel.v3n4p96
• Tozduman-Yaralı, K. (2020). Gelişimsel açıdan eleştirel düşünme ve çocuklarda eleştirel düşünmenin desteklenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 454-479. https://doi.org/10.9779/pauefd.536546
• Trundle, K., C. (2009). Teaching science during the early childhood years. National Geographic, Temmuz, 1-4. https://doi.org/10.37291/2717638X.202123159
• Ültay, E., Akyurt, H. & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201. https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• Ünver, S. & Gülbahar, B. (2022). Okul öncesi eğitim programı ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi: Yök veri tabanı örneklemi. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 8(100), 2318-2347. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.63179
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.