Kadının Emeğine ve Çalışma Hayatına Oku Dergisinden Bakmak

Yıl 2022, Cilt: 52 Sayı: 1, 20 - 45, 30.06.2022

Mustafa Taş

https://doi.org/10.51121/akif.2022.13

Öz

Türkiye'de 1950’lerde iç göçle birlikte kırsaldan gelen ailelerin kızları okumaya, kadınları uzmanlık istemeyen işlerde çalışmaya başlayınca, bu durum, muhafazakârlar tarafından en çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Bu çalışma, 1961 yılında yayın hayatına başlayıp 209 sayı çıktıktan sonra 1979 tarihinde kapanan, İslamın İlk Emri Oku dergisinde yayınlanan yazılarda, kadının çalışma hayatını incelemeyi amaçlamaktadır. Sosyal sorunlar çalışılırken, konuyu öncesi ve sonrası ile ele almak yarar sağlayabilir. Bu yüzden derginin yayın hayatı öncesi ve sonrasında kadının meslek hayatıyla ilgili kitap, dergi makale, film gibi çeşitli eserlerden faydalanılmıştır.
Genel olarak dergide bulunan yazılar akademik değildir. Günlük konuşma dilini kullanmışlar, bazen düşüncelerini organize etmede zorlanmışlardır. Konumuzla ilgili bir örnek vermek gerekirse, kadın, İslami şartları yerine getirirse çalışabilir dedikten birkaç paragraf sonra, kadının evinde oturması daha uygundur demişlerdir. Ayrıca yazıların çoğu bir tekrar niteliğindedir. Aynı konuyu belirli aralıklarla ele almalarına rağmen genellikle düşünceleri ve meseleyi algılayışları çok değişmemiş, farklı bir argüman geliştirememişlerdir.
Oku dergisi yazarları, kadının çalışmasına nas ve geleneksel kültürü gerekçe göstererek karşı çıkmışlardır. Onlara göre kadının çalışması ancak zorunluluk hallerinde mümkündür. Bu halde bile kadın, kocasından veya velisinden izin almalıdır, tesettürüne özen göstermeli ve mahremiyete dikkat etmelidir. Bu dönemin anlayışından olsa gerek 1980’lerde üniversitelerde boy gösteren tesettürlü kızlar için okumanın amacı çalışmak değildir. Tebliğde bulunmak, iyi bir eş ve anne olmak önceliklidir. Ancak kısa bir süre sonra muhafazakâr kadın öğretmen, hekim ve avukat olarak kamusal tecrübeye ortak olmuştur.

Anahtar Kelimeler

İslamın İlk Emri Oku Dergisi, Kadın, Kamusal Hayat, Cinsiyetçi Tutumlar, Aile

إلقاء نظرة على عمل المرأة وحياة العمل من مجلة Oku

Öz

حقيقة أن المرأة تعمل في وظائف مدفوعة الأجر كانت مشكلة ليس فقط في الجغرافيا الإسلامية ولكن أيضًا في جميع المجتمعات التقليدية. مع التصنيع ، تم فصل المنزل والعمل عن بعضهما البعض هيكليًا وتم تقسيمهما إلى مجالين. المرأة التي تخرج من المنزل وتدخل في طريق التحرير بالأجر الذي تحصل عليه يقوض الثقة ويقوض سلطة زوجها أو ولي أمرها. يتمتع الزوج بعقلية قوية وموجهة نحو الأسرة في التقاليد. الزوج ، الذي لا يستطيع رعاية زوجته وأطفاله ، يواجه الإذلال. لهذا السبب ، حتى الخمسينيات من القرن الماضي ، كان عمل المرأة لا يزال سببًا للطلاق في الغرب.
كان على النساء أداء أدوارهن التقليدية أثناء العمل. وهكذا تضاعفت مسؤولياتهم. عندما وقعت المرأة التركية في معضلة الأعمال المنزلية ، كان عليها أن تختار عائلتها.
مشكلة أخرى لبلدنا هي أنه مع قيام الجمهورية ، بينما كان المجال العام مفتوحًا للمرأة العصرية ، تم تشجيع النساء على القيام بذلك ؛ وبما أن الحجاب مرتبط تقليديا بالجهل ، فلا يمكن للمرأة المحافظة الاستفادة من هذا الحق بشكل كاف.
في الخمسينيات من القرن الماضي ، عندما بدأت نساء العائلات القادمة من الريف العمل في وظائف لا تتطلب تخصصًا وبدأت بناتهن في الدراسة ، مع الهجرة الداخلية في الخمسينيات من القرن الماضي ، بدأ المفكرون المحافظون ، بمن فيهم كتاب إسلام إلك إمير أوكو. مجلة اعترضت على عمل المرأة على أسس الثقافة التقليدية والكيفية. حسب رأيهم ، لا يمكن للمرأة العمل إلا في حالات الضرورة. وحتى في هذه الحالة يجب على المرأة الحصول على إذن من زوجها أو ولي أمرها والاهتمام بحجابها والاهتمام بالخصوصية. الغرض من الدراسة للفتيات المحجبات اللائي ظهرن في الجامعات في الثمانينيات ليس العمل ، ربما بسبب فهم الفترة الزمنية. أن تكون زوجة وأم صالحة هي أولوية. ومع ذلك ، سرعان ما أصبحت المرأة المحافظة شريكة في الخبرة العامة كمعلمة وطبيبة ومحامية.
بعد العقد الأول من القرن الحادي والعشرين ، مع ضعف التقاليد ، ازداد وزن المرأة في الحياة العملية ، وتم تحديث المناقشات حول المواقف والعقبات الجنسية أمام الخطط المهنية للمرأة.

Anahtar Kelimeler

مجلة islamın İlk Emri Oku, المرأة, الحياة العامة

Looking at Women's Labor and Working Life from Oku Magazine

Öz

In the 1950s, when the daughters of families coming from rural areas started to study and women started to work in jobs that did not require specialization, this situation became one of the most discussed issues by conservatives. This study aims to examine the working life of women in the articles published in the journal "Islamin İlk Emir Oku", which started its publication life in 1961 and was closed in 1979 after 209 issues were published. While studying social problems, it may be beneficial to deal with the subject before and after. Therefore, before and after the publication of the magazine, various works such as books, magazine articles and films about the professional life of women were used.
In general, the articles in the journal are not academic. They used colloquial language and sometimes had difficulties in organizing their thoughts. To give an example on our subject, a few paragraphs after saying that a woman can work if she fulfills the Islamic conditions, they said that it is more appropriate for a woman to stay at home. In addition, most of the articles are repetitive. Although they dealt with the same subject at certain intervals, their thoughts and perceptions of the subject did not change much, and they could not develop a different argument.
The writers of Oku magazine objected to women's work on the grounds of how and traditional culture. According to them, it is possible for women to work only in cases of necessity. Even in this case, the woman should get permission from her husband or guardian, take care of her veiling and pay attention to privacy. The purpose of studying for hijab girls who showed up at universities in the 1980s is not to work, perhaps because of the understanding of this period. Being a good wife and mother is a priority. Soon, however, the conservative woman became a partner in public experience as a teacher, physician, and lawyer.

Anahtar Kelimeler

İslamın İlk Emri Oku Magazine, Women, Public Life, Sexist Attitudes

Kaynakça

• Adak, Nurşen. “Kadınların İkilemi: İş ve Aile Yaşamı”, Sosyoloji Dergisi Ülgen Oskay’a Armağan Özel Sayısı, (Hakemsiz), (2007).
• Albayrak, Sadık. Türk Siyasi Hayatında MSP Olayı, (İstanbul: Araştırma Yayınları, 1989).
• Ateş, Mustafa. “Hülle ve Asri Hülleciler”, İslâm’ın İlk Emri Oku Sayı 47, (Haziran 1965).
• Aydın, Abdullah- Yıldız, Murat. “1950-1960 Döneminde Türkiye’de Kadın Hareketlerinin Niteliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Yasama Dergisi. Sayı 33 (Dünya Kadınlar Günü Özel Sayısı III), (Yıl 2016).
• Balık, Mustafa. “Almanya İntibalarım ve Tekliflerim”, İslâm’ın İlk Emri Oku, Sayı 187, (Aralık 1977).
• Bayındır, Abdülaziz. Günümüzde Karı-Koca İhtilaflarının Sebepleri, Sosyal Hayatta Kadın, haz. İsmail Kurt, Seyid Ali Tüz, (İstanbul, Ensar Neşriyat, 1996).
• Beşer, Faruk. Kadının Çalışması, Sosyal Güvenliği ve İslâm, (İstanbul: Seha Neşriyat, 1991).
• Bilgin, Beyza. İslâm’da Kadının Rolü, Türkiye’de Kadın, (Ankara: Sinemis Yayın Grup, 2. Baskı, 2014).
• Çaha, Ömer. Sivil Kadın, Türkiye’de Sivil Toplum ve Kadın, (Konya: Vadi Yayınları, 1. Basım, 1996).
• Demir, Zekiye. “Kadının Ücret Karşılığı Çalışması Konusunda Din İşleri Yüksek Kurulu’na Gelen Sorular”, Dini araştırmalar 21/54 (Temmuz-Aralık 2018).
• Demir, Zekiye. “Kendini ‘Dindar’ Olarak Tanımlayan Erkeklerin Kadının Çalışmasına Bakışı”, Eskiyeni 39 (Eylül 2019).
• Doğramacı, Emel. Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını, (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 1993).
• Doğramacı, Emel. Türkiye’de Kadının Dünü ve Bugünü, (Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İkinci Baskı, 1992).
• Ecevit, F. Yıldız. “Kentsel Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Konumu ve Değişen Biçimleri”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, haz. Şirin Tekeli, (İstanbul, İletişim Yayınları, II. Baskı, 1993).
• Erdal, Kelime. “Halide Edip Adıvar’ın Bakış Açısıyla Kadının Çalışma Hayatı”, Gazi Antep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(1) (2008).
• Erkmen Güngördü, Sedef. “Nezihe Muhiddin ve Mefkûresi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, Cilt 54, Sayı 3, (Yıl 2019).
• Geçer, Harun- Çelik, Celaleddin. “Kadının Çalışma Hayatına Girmesiyle Oluşan Aile İçi Roller Sistemindeki Değişim ve Din İlişkisi (Niğde Örneği), Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/12 (2017/6).
• Gelgeç Bakacak, Ayça. “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi Sayı 44, (Yıl Güz 2009).
• Genç, Ersel Nail. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Siyasetinde Cinsiyetçilik, (İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2018).
• Giddens, Anthony. Elimizden Kaçıp Giden Dünya, (İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım Ltd. Şti. Birinci Basım, 2000).
• Göksel, Burhan. Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk, (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, II. Baskı, 1993).
• Gürkan, Senem – Perşembe, Erkan. “İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma”, Turkish Studies-Religion, 15/2, (Haziran 2020).
• İnce, Meltem. Kadın İstihdamı ve Kadın İşgücüne Olan Talep Türkiye Örneği, (Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2010). Çayboylu, İrfan (ed.). Hukuki Esasları ve Sosyo-Ekonomik Yönleriyle Kısmi Çalışma Paneli, (T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Ankara, 1991).
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Türkiye’de Kadınların Aile İçi Statüsü, Eğitimi ve İstihdamı, Değişen Bir Toplumda Kadınların İstihdam İmkânlarını Geliştirilmesi, (Ankara: 7-8 Kasım İstanbul Konferansı 1989, İş ve İşçi Bulma Kurumu, 1990).
• Karaman, Hayreddin. “Günümüzde Çalışan Müslüman Kadının Problemleri”, Sosyal Hayatta Kadın, haz. İsmail Kurt, Seyid Ali Tüz, (İstanbul, Ensar Neşriyat, 1996).
• Karaman, Hayrettin. İslâm’da Kadın ve Aile, (İstanbul: Ensar Neşriyat, 1995).
• Koçer, Dilara. “Demokrat Parti Dönemi (1950-1960) Kadın Dergilerinde Kadın İmajı”, ZfWT Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, Cilt 1, Sayı 2, (Yıl 2009).
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu, (Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 4. Baskı, 2015).
• Macit, Damla Nur. Özel Bakım Merkezlerinin Kadın Çalışanlar Üzerine Etkisi: Samsun İli Örneği, (Ordu: Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2017).
• Mevdudi, Ebu’l-Alâ. Hicab, (İstanbul: Hilal Yayınları, 7. Baskı, 2003).
• Nurettin, Kaldırımcı. “İktisadi Organizasyonlarda Kadın Gücünün Verimliliği”, Sosyal Hayatta Kadın, haz. İsmail Kurt, Seyid Ali Tüz, (İstanbul, Ensar Neşriyat, 1996), 231.
• Oktay Yılmaz, Berrin. “Kadınların Sosyal vatandaşlığı ve Bakım Emeğine Yönelik Tartışmalar”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı 12, (Yıl 2013/1).
• Özbay, Ferhunde. “Kadınların Eviçi ve Evdışı Uğraşlarındaki Değişme”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, haz. Şirin Tekeli, (İstanbul, İletişim Yayınları, II. Baskı).
• Özçatal, Elif Özlem. “Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 1/1 (Güz 2011).
• Özen, Yasemin. Yeşim Ustaoğlu Sinemasında Toplumsal Cinsiyet ve Kadın, (İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2017). Özgen, Özlen. Ufuk Hatun, Kırsal Kesimde Kadın Eğitimi, (Ankara: Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi Kitabı, Cilt 1, Yıl 2000).
• Paker, Hande. “Kimlik Siyaseti ve Türkiye’deki Kadın Örgütlerine Katılım” CIVICUS Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP) II Türkiye Yan Raporları, TÜSEV (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı Yayınları).
• Serdaroğlu, Servet. Aile Çevresi, Kadın-Erkek İlişkileri, (İstanbul: Redhouse Yayınları, 1972).
• Şendur, Atabek vd. “Değişen Sinema Anlayışları Çerçevesinde Türk Filmlerinde Evlilik ve Boşanma”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 41, (Yıl, 2015).
• Vehbi, Tevfik Ali. “İslâm’da Erkek ile Kadın Arasındaki Eşitlik”, çev. Mehmed Çiftçi, İslâm’ın İlk Emri Oku, Sayı 154, (Şubat 1975).
• Türkkahraman, Mimar- Şahin, Kamil. “Kadın ve Kariyer”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 2/1 (2010).
• Ünalan Turan, Sümeyra. “Çalışma Hayatının Dindar Kadının Dînî Anlayış ve Uygulamalarına Etkisi Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”, (Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013).
• Yakupoğlu, Mehmet Yakut. Aile ve Çocuk Terbiyesi, (İstanbul: Demir Kitabevi, İkinci Baskı, 1976).
• Yazarsız. “Okuyucu Suallerine Cevaplar”, İslâm’ın İlk Emri Oku, Sayı 193, (Haziran 1978).
• Yeşildal, Hatice. “Türkiye’de 1960’larda Toplumsal Gerçekçi Sinemada Aile İdeolojisi: “Kocanın En Kötüsü Hiç Olmayanından Daha İyidir”, CIU Cyprus Internatıonal Universty Folklor/Edebiyat, Cilt 16, Sayı 61, (Yıl 2010/1).
• Yeşilorman, Mehtap. “Toplumsal Eşitlikte Kör Nokta: Kadın Eşitsizliğine Genel Bir Bakış”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, (Yıl 2001).
• Yüksel, Osman. “Özlediğim Âlem”, İslâm’ın İlk Emri Oku, Sayı 58 (Eylül 1966).