The Course of The Use of Scientific Knowledge in Tafsīr in The Context of The Verse Mentioning The Formation of Milk in The Qur'ān

Yıl 2023, Cilt: 53 Sayı: 2, 231 - 247, 30.12.2023

Abdulkadir Karakuş

https://doi.org/10.51121/akif.2023.42

Öz

In the Qur’an, Allah mentions many events that should be taken as an example and informs us that they bear witness to His power and might. For this reason, the Qur'anic exegetes have long discussed the verses that mention milk, which is a wonderful drink that is filtered between food and blood in the rumen for digestion, and commented on how milk is formed in order to better reveal the lesson that should be taken from these verses. In this article, starting from the verse that mentions the formation of milk, the interpretations of how milk is formed from the early periods to the present are discussed. In the meantime, it is tried to reveal the way scientific knowledge is handled and developed in the works that include the subject from the first tafsīrs written, as well as the way such knowledge is used in tafsīr. These explanations are based on the the-sis that religious knowledge is an activity aimed at understanding the revelations sent by Allah through His prophets, while scientific knowledge is an activity aimed at understanding the revelations that Allah has engraved in the universe and all existence. Thus, it was revealed that the issues pertaining to science would differ according to each era. It was emphasized that it would not be right to judge the past by looking at it from today, and to evaluate what was said in the past in the same category as revelation.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur’an, Sūrat al-Nahl, Sūrat al-Muʾminūn, Formation of Milk

Kur’an’da Sütün Oluşumundan Bahseden Âyet Bağlamında Bilimsel Bilginin Tefsirde Kullanılmasının Seyri

Öz

Allah, Kur’an’da, ibret alınması gereken pek çok olaydan bahsetmekte ve bunların kendi güç ve kudretine şahitlik ettiğini haber vermektedir. Bu sebeple öteden beri tefsirlerde, sağmal hayvanlardan ibret alınması gerektiğinden hareketle, sindirilmek için işkembede bulunan, gıdalarla kan arasından süzülüp gelen muhte-şem içecek olan sütten bahseden âyetler ele alınmış ve bu âyetlerden alınması gereken ibretin daha iyi orta-ya çıkması için sütün nasıl oluştuğuyla ilgili yorumlar yapılmıştır. Bu makalede, sütün oluşumundan bahse-den âyetten hareketle ilk dönemlerden başlamak üzere günümüze kadar sütün nasıl oluştuğuna dair yapılan yorumlar ele alınmıştır. Bu esnada, kaleme alınan ilk tefsirlerden itibaren, konuya yer veren eserlerde hem bilimsel bilginin ele alınış biçimi ve gelişimi hem de bu tür bilginin tefsirde kullanılış biçimi ortaya konul-maya çalışılmıştır. Bu açıklamalar, dini bilginin, Allah’ın peygamberleri vasıtasıyla gönderdiği âyetleri, bi-limsel bilginin ise Allah’ın evrene ve tüm varlığa nakşettiği âyetleri anlamaya yönelik bir faaliyet olduğu tezinden yola çıkılarak yapılmıştır. Böylece bilime taalluk eden hususların her devre göre farklılık arz ede-ceği gözler önüne serilmiş; bugünden geçmişe bakarak geçmişi yargılamanın doğru olmadığı gibi geçmişte söylenenleri vahiyle aynı kategoride değerlendirmenin de doğru olmayacağı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Nahl Sûresi, Mü’minûn Sûresi, Sütün Oluşumu

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 45 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Akbaş, Ahmet. “Kur’ân ve Bilim: Kur’ân’ın Söylemleri Açısından Kur’ân-Bilim İlişkisi”. Bilim Tarihi ve Felsefesi Sempozyumu. ed. Ömer Bozkurt. 254-279. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh el-Hüseynî. Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur‘âni’l-‘azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. thk. Alî Abdülbârî Atıyye. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415.
• Bağış, Mehmet. “Beydâvî’nin Envâru’t-Tenzîl’inde Bilimsel Tefsir”. Şehr-i Nuh Uluslararası Multi Disipliner Çalışmalar Sempozyumu. ed. Gültekin Gülçay. 9-20. b.y.: İksad Yayınları, 2018.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed b. el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân (Tefsîru’l-Begavî). thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. es-Sünenü’l-kebîr. thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Kahire: Merkezü Hicr, 1432/2011.
• Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mer‘aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. Müsnedü’l-Bezzâr. thk. Mahfûzurrahmân Zeynullâh vd. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1988-2009.
• Budras, Klaus Dieter – Wünsche, Anita. Veteriner Anatomi Atlası. çev. Zekeriya Özüdoğru. Malatya: Medipres, 2009.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafâ Dîb el-Buğâ. 7 Cilt. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 5. Basım, 1414/1993.
• Bursevî, İsmâil Hakkı b. Mustafâ el-İstanbûlî. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa ve sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdülğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1407/1987.
• Cevherî, Tantâvî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-kerîm. 25 Cilt. Mısır: Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 2. Basım, 1350.
• Dursun, Nejdet. Veteriner Anatomi III. Ankara: Medisan Yayınevi, 2000.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• Ebû Zehra, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ. Zehratü’t-tefâsîr. 10 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, ts.
• Ebüssuud el-‘İmâdî, Muhammed b. Muhammed b. Mustafâ. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâye’l-kitâbi’l-kerîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 6. Basım, 2015.
• Ferâhîdî, Ebû Abdirrahman el-Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrâhîm es-Sâmirâî. 8 Cilt. b.y.: Dâru ve Mektebetü Hilâl, ts.
• Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed b. İbrâhim b. Ömer. Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’t-tenzîl. tsh. Muhammed Ali Şâhin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Arafe, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed el-Vergammî. Tefsîru İbn ‘Arafe. thk. Celâl el-Esyûtî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• İbn Hemmâm, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Musannef. thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. 10 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 2. Basım, 1403/1983.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tayyibe, 2. Basım, 1420/1999.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Nüzhetü’l-a‘yüni’n-nevâzır fî ilmi’l-vücûhi ve’n-nezâir. thk. Muhammed Abdülkerim Kâzım er-Râzî. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1404/1984.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. thk. Abdürezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
• Kannevcî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddîk Hân b. Hasen b. Alî. Fethu’l-beyân fî makāsıdi’l-Kur’ân. nşr. Abdullah b. İbrâhim el-Ensârî. 15 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye li’t-Tıbâ‘a, 1412/1992. Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrâhîm Etfîş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 3. Basım, 1384/1964.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâtürîdî / Te’vîlâtü ehli’s-sünne. thk. Mecdî Bâslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Merâgī, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâgī. 30 Cilt. Mısır: Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1365/1947.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd Hâfızüddin. Tefsîru’n-Nesefî / Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl-. thk. Yûsuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1419/1998.
• Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn el-Kummî. Garâ’ibü’l-Kur’ân ve regā’ibü’l-furkān. thk. Zekeriyyâ Umeyrât. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416.
• Râgıp el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım el-Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem 1412.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb / et-Tefsîru’l-kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
• Sa‘lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. thk. el-İmâm Ebî Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Yâsir b. İbrâhim - Ganîm b. Abbâs b. Ganîm. 6 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Tefsîru’s-Semerkandî. thk. Ali Muhammed Mu‘avvız vd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1993.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. es-Sirâcü’l-münîr fi’l-i‘âne ‘alâ ma‘rifeti ba‘zı meʿânî kelâmi rabbine’l-hakîmi’l-habîr. 4 Cilt. Kahire: Matbaatü Bulak, 1285.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, 1415/1994.
• Tanyolaç, Attila. Özel Histoloji. Ankara: Yorum Basın Yayın, 1999.
• Uleymî, Mucîruddîn b. Muhammed el-Makdisî el-Hanbelî. Fethu’r-Rahmân fî Tefsiri’l-Kur’ân. thk. Nûruddîn Tâlib. 7 Cilt. b.y.: Dâru’n-Nevâdir, 1430/2009.
• Üçüncü, Mustafa. Süt Mamulleri ve Teknolojisi. İzmir: Sidas, 2018.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. et-Tefsîru’l-basît. thk. Heyet. 25 Cilt. Suud: Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1430.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. el-Vasît fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd vd. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Yahyâ b. Sellâm, Ebû Zekeriyyâ Ebî Sa‘lebe et-Teymî. Tefsîru Yahyâ b. Sellâm. thk. Hind Şilbî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1425/2004.
• Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri. 14 Cilt. İzmir: Anadolu Yayınları, 1986-1991.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1407.
• Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr fi’l-akîdeti ve’ş-şerîa ve’l-menhec. 32 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1411/1991.