Ruh/Akıl Hastalığına Sahip Bireylerin Hürriyet ve Sabah Haber Sitelerinde Temsili

Yıl 2022, , 187 - 208, 29.06.2022

Aziz Coşkun , Aydın Kaymak

https://doi.org/10.31123/akil.1079938

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, ruh/akıl hastalığına sahip bireylerin haberlerde nasıl temsil edildiği incelenmiştir. Konuyla ilgili olarak yapılan literatür taramasında, ulusal basında ruh/akıl hastalığı temsilini ele alan çalışmaların sınırlı olduğu görülmüştür. Bu durum çalışmanın önemini oluşturmaktadır. Çalışmanın temel amaçları, ulusal basının ruh/akıl hastalığına sahip bireyleri nasıl konumlandırdığını belirlemek ve haber metinlerinde ve görsellerinde yer alan olumsuz kurguları ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın odağını “Hürriyet” ve “Sabah” gazetelerinin haber siteleri oluşturmaktadır. Çalışma odağının oluşturulmasında tiraj yüksekliği dikkate alınmıştır. İlgili gazetelerin haber sitelerinde öznesi ruh/akıl hastalığına sahip bireyler olan haberler, Ocak-Haziran 2021 tarihleri arasındaki altı aylık dönem boyunca incelenmiştir. Çalışmada nitel ve nicel içerik analizi yöntemleri bir arada uygulanmıştır. Çalışma sonucunda, araştırmanın örneklemini oluşturan gazetelerin haber metinlerinde genel olarak ruh/akıl hastalığı olan bireylere nötr bir yaklaşımın olduğu görülmüştür. Buna karşın polis/adliye haberlerinde ise olumsuz bir yaklaşımın sergilendiği saptanmıştır. Haberlerde genellikle betimleyici başlık kullanıldığı, haberlerin konusunun genellikle ruh/akıl sağlığı olduğu, haberlerin uzun metinler şeklinde aktarıldığı, haber kaynağının sağlık profesyonelleri ve ajanslar olduğu bulgulanmıştır. Ayrıca haber fotoğraflarında genellikle olumsuz bir yaklaşım olduğu tespit edilmiştir. Bunlara ilaveten incelenen haberlerde damgalama, şiddet ve/veya suçla ilişkilendirme, olumsuz sıfat kullanımı, çaresizlik, bunalım, üzüntü, saldırganlık gibi duyguları yansıtan görsel kullanımı şeklinde olumsuz yaklaşımlar olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akıl/Ruh Hastalığı, Medya ve Ruh/Akıl Hastalığı, Ruh/Akıl Hastalığı Algısı, Ruh/Akıl Hastalığı Temsili, Hürriyet ve Sabah Gazeteleri

Representation of Individuals with Mental Illness on Hürriyet and Sabah News Sites

Öz

This study examines how people with mental illnesses are portrayed in the news. The literature review on the subject that the studies examining the representation of mental illness in the national press are limited. The main purposes of the study are to determine how the national press portrays individuals with mental illness and to reveal the negative fiction in the news and visuals. The websites of “Hürriyet” and “Sabah” newspapers were chosen as the sample. The circulation of the newspapers was considered in the determination of the study focus. The news on the websites, whose subjects are mental patients, were examined for six months, from January to June 2021. Qualitative and quantitative content analysis methods were applied in the study. As a result, the study revealed that these newspapers generally approached the individuals with mental illnesses in a neutral manner; however, the approach was generally negative in the news about the police/courthouse. It was found out that descriptive titles were used in the news, the subject of the news was generally mental health and police/judicial issues, the news texts were usually long, and that the source was generally healthcare professionals and news agencies. Besides,it was determined that the news photos were negative, and that the news examined adopted negative tendencies such as stigmatization, association with violence and/or crime, using negative adjectives, and using images reflecting feelings such as helplessness, depression, sadness, and aggression in the news.

Anahtar Kelimeler

Mental İllness, Media and Mental İllness, Perception of Mental İllness, Representation of Mental İllness, Hürriyet and Sabah Newspapers

Kaynakça

• Asan, Ö. (2019). Ruhsal Hastalıklar ve Damgalama; Toplumda, Medyada, Sağlık Çalışanlarda ve Her Yerde. Sakarya Tıp Dergisi, 9(2), 199-205. https://doi.org/10.31832/smj.470300.
• Avcil, C., Bulut, H., ve Hızlı Sayar, G. (2016). Psikiyatrik Hastalıklar ve Damgalama. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 175-202. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.2.2.4.
• Bakacak, A., ve Boyacıoğlu, A. (2012). Bireylerin Akıl/Ruh Sağlığı Tanımlamalarına İlişkin Nitel Bir Araştırma. Sosyoloji Dergisi, (27), 1-15.
• Chen, M., ve Lawrie, S. (2017). Newspaper Depictions of Mental and Physical Health. BJPsych Bulletin, 41(6), 308-313. https://doi.org/10.1192/pb.bp.116.054775.
• Clement S, Lassman F, Barley E, Evans-Lacko S, Williams P, Yamaguchi S, Slade M, Rüsch N ve Thornicro G. (2013). Mass Media İnterventions for Reducing Mental Health-Related Stigma. National Library of Medicane, (7). https://doi.org/10.1002/14651858.CD009453.pub2.
• Çam, O., ve Bilge, A. (2013). Türkiye’de Ruhsal Hastalığa/Hastaya Yönelik İnanç, Tutum ve Damgalama Süreci: Sistematik Derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), 91-101. https://doi.org/10.5505/phd.2013.92300.
• Dursun, Y. (2004). Gadamer'iri Hakikat Anlayışının İki Kaynağı ve Hermeneutik'in Görevi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21(1), 219-230.
• Foucault, M. (2020a). Akıl Hastalığı ve Psikoloji. (E. Bayoğlu, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2020b). Deliliğin Tarihi. (M. A. Kılıçbay, Çev.), İstanbul: İmge Kitapevi.
• Goffman, E. (2021). Damga. (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, & S. N. Ağırnaslı, Çev.), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (1-2 Takım). (Ö. Akkaya, Çev.), Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Olstead, R. (2002). Contesting The Text: Canadian Media Depictions of The Conflation of Mental İllness and Criminality. Sociology of Health & Illness, 24(5), 621-643. https://doi.org/10.1111/1467-9566.00311.
• Phillips, A. (2020). Akıl Sağlığı Üzerine. (K. Tanrıyar, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şimşek, A. (2015). İletişim Araştırmalarında Paradigma Değişimi. B. Yıldırım (Der.), İletişim Araştırmalarında Yöntemler Uygulama ve Örneklerle (s. 155-197) içinde. Konya: Literatürk Academia.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürlü. (2008). Eğitimciler İçin Eğitim Rehberi. Ankara: İlkay Ofset Matbaacılık.
• Taşkın, O., ve Özmen, E. (2004). Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumları Etkileyen Etmenler: Bilgi, Temas, Etiket, Psikopatoloji Tipi, Medya. 3P Dergisi, 12(3), 25-40.
• Yıldırım, B. (2015). İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişimi Uygulama Alanları ve Aşamaları. B. Yıldırım (Der.), İletişim Araştırmalarında Yöntemler Uygulama ve Örneklerle (s. 105-153) içinde. Konya: Literatürk Academia.
• Yüksel, F., Karataş, B., Saygılı, E., ve Çolak, A. (2018). Şizofreni ve Medya: Damgalanmanın Önlenmesi. Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, (1), 14-22.
• Edney, D. R. (2004). Mass Media and Mental Illness: A Literature Review. https://ontario.cmha.ca/wp-content/files/2012/07/mass_media.pdf adresinden 16.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Embrace Multicultural Mental Health. (2007). What is Mental Illness? https://www1.health.gov.au/internet/main/publishing.nsf/Content/mental-pubs-w-whatmen adresinden 20.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Medyajans. (2021). Gazete Tirajları. https://www.medyajans.com/gazete-tirajlari.html adresinden 10.11.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Öğel, K. (2002). Medyada Psikiyatri. http://www.ogelk.net/makale/68-herkes-icin-not-defteri-medyada-psikiyatri-.html adresinden 14.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Taşkın, E. (2007). Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ve Ayrımcılık. https://jag.journalagent.com/phd/pdfs/PHD_2_3_136_140.pdf adresinden 11.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• The Sun. (2000). Media Unfairly Stigmatises Mental Illness. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/635415.stm adresinden 14.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• TLach, L., Weymann, N., Liebherz, S., Dirmaier, J., & Härter, M. (2011). https://www.psychenet.de/tr/ruhsal-saglik/bilgiler/temel-bilgiler.html adresinden 25.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com.tr. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/video/babasini-oldurup-annesini-yaralamisti-mahkemede-sozleri-soke-etti-41715396 adresinden 15.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com.tr. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/konyada-sizofreni-hastasi-vahsice-cinayeti-islemisti-ifadesi-kan-dondurdu-41765057 adresinden 13.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/konyada-sizofreni-hastasi-vahsice-cinayeti-islemisti-ifadesi-kan-dondurdu-41765057 adresinden 17.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/vahsi-cinayetin-sanigi-yine-ifade-degistirdi-41764219 adresinden 16.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/video/annesini-cezalandirmak-icin-kiz-kardesini-oldurmus-41765133 adresinden17.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/video/babasini-oldurup-annesini-yaralamisti-mahkemede-sozleri-soke-etti-41715396 adresinden 15.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/babasini-olduren-saniktan-sok-sozler-babamin-oldugunu-sonradan-ogrendim-41715329 adresinden 15.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sizofreni-hastasi-ev-ve-is-yerlerinin-camlarini-kirdi-41715902 adresinden 15.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sizofreni-hastasi-ogullari-evlerini-yakmisti-gucumuz-kalmadi-41734034 adresinden 06.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/mersinde-tuyler-urperten-olay-annesini-oldurup-valize-koydu-41794927 adresinden 22.04.2021erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sizofreni-hastasi-ogullari-evlerini-yakmisti-gucumuz-kalmadi-41734034 adresinden 06.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/saglik/megalomani-ne-demek-megalomani-belirtileri-neler-41779291 adresinden 03.04.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.hürriyet.com. (2021). https://www.hurriyet.com.tr/aile/erotomani-ne-demek-iste-erotomani-gorulen-bireylerin-ozellikleri-41766930 adresinden 09.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/bursa/2021/03/23/mahalleyi-havaya-ucurmaya-kalkan-sizofreni-hastasi-kadin-hakkinda-takipsizlik-karari adresinden 23.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/antalya/2021/03/02/sizofren-oglunun-oldurdugu-anne-gozyaslari-arasinda-topraga-verildi adresinden 02.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/video/yasam/sizofreni-hastasi-kiz-kardesini-annesini-cezalandirmak-icin-oldurmus-video adresinden 18.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/antalya/2021/03/02/sizofren-oglunun-oldurdugu-anne-gozyaslari-arasinda-topraga-verildi adresinden 02.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/yasam/annesini-oldurup-valize-koydu-uyurken-yakalandi-5474866 adresinden 23.04.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/yasam/yasli-annesini-bogazini-keserek-oldurup-valize-koydu-5474607 adresinden 22.04.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www. sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/yasam/son-dakika-haberi-antalyada-sizofren-genc-dehset-sacti-annesini-bicaklayarak-oldurdu-5399334 adresinden 01.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/gundem/2021/03/17/son-dakika-kardesinin-bogazini-kesti-konyada-sizofreni-hastasi-adeta-dehset-sacti adresinden 17.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/yasam/son-dakika-yagmuru-olduren-cani-agabeyden-kan-donduran-itiraf-annemi-cezalandirmak-icin-yaptim-5422542 adresinden 17.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/video/yasam/istanbul-kucukcekmecede-vahsi-cinayet-annesinin-bacagini-kesip-etlerini-dehsetin-detaylari-ortaya-cikti adresinden 25.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/denizli/2021/05/30/evini-yakan-kadin-apartmani-kilitleyerek-kacti-iceridekiler-son-anda-kurtarildi adresinden 30.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/antalya/2021/03/01/sizofren-genc-annesini-bicaklayarak-oldurdu adresinden 01.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• www.sabah.com. (2021). https://www.sabah.com.tr/bursa/2021/04/12/bursada-sizofren-sahis-turk-bayragini-ayaklar-altina-aldi adresinden 12.04.2021 tarihinde erişilmiştir.