Etik Bir Değer Olarak Utanç Duygusu İnsan Olmanın Dayanılmaz Sessizliğİi

Yıl 2019, , 623 - 642, 30.06.2019

Sıdıka Yılmaz

https://doi.org/10.31123/akil.529041

Cited By: 1

Öz

İnsan psikolojik bir
varlık olarak hayatın içinde bir şeylerden hep utandı ve utanmaya da devam ediyor.
Bu yüzden bu hissi/ bu hâli anlamaya yönelik çaba insanı anlama konusunda
merkezi/önemli bir yerde duruyor. Bir taraftan bir baskı unsuru olarak işleyen
ama aynı zamanda da insan ile insan arasındaki ilişkinin incelikli yerlerinde
dolanması itibariyle utanma üzerine düşünmek haklı bir ilgi olarak duruyor
karşımızda.  Hayat değiştikçe hiç
kuşkusuz utanmayla kurduğumuz ilişki de değişip dönüşüyor. İnsanlık tarihi bu
anlamda bir yanıyla da utanmalar tarihidir; çocukluktan itibaren sosyal alan
sınav alanı gibi işler. Davranışlarımızın nasıl olması gerektiğini tartıp
biçerken bir taraftan deneyimin sonsun evreninde kendimize yer edinir, keskin
davranışlar edindiğimizin farkına bile varamayız; öğrenilmiş olan bir yerlere
yerleşmiştir. İçinde bulunduğumuz topluluk duygularımızın haritasını belirleme
konusunda son derece güçlüdür ve bizim yerleşeceğimiz alanın neresi olduğu
konusunda bize yol gösterir. Bu harita aynı zamanda etik kodların belirlendiği
yerdir. İnsani bir hâl olarak utanma bu nedenle aynı zamanda etik kodların
içinde yeşerir, belirir. Yetişkin insan olmak utanmayla olan ilişkimizi
değiştirip dönüştürse de geçmişte deneyimlenmiş utanç hikâyeleri duygusal
evrenimizin bir parçası olarak derinliklerimizde bir yerlerde kalır.

 Modern çağ insana daha iyi bir hayat vadederken,
aklımızla bunu gerçekleştirebileceğimize de inandırmıştı. Gelinen durumda,
Bauman’ın vurguladığı gibi günümüz insanı hiçbir yükümlülük altına girmek
istemeyerek, insani pek çok sefalet üretmektedir (Bauman, 2005: 22). Bu oluşan
hal/sefalet durumu giderek daha çok bireyselleşen bireyler yaratırken, insan
ile insan arasındaki ilişkide etik değerlerde bir eksen kaymasına neden
olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle utanma kimi ve çoğu zaman bir haslete
dönüşürken; aynı zamanda da tarihsel sürecin iktidar ilişkilerini yeniden
üreten bir alanda kendini var ettiği için, sorgulanması gereken bir durum
olarak çıkıyor karşımıza. Çalışma insan ve utanma arasındaki bu karmaşık alanın
kimi yerlerini görebilme ve anlama çabasıdır. Ege Üniversitesi İletişim
Fakültesi İletişim Etiği Dersi kapsamında çeşitli yıllarda utanç bir sınav
sorusu olarak sorulmuştur. Çalışma öğrencilerin sınav kağıtlarında utanmayla
ilgili anlatılarının değerlendirilmesi üzerinedir 

Anahtar Kelimeler

Utanma, çocukluk, iletişim ve utanma

Kaynakça

• Agamben, G. (2010). Çocukluk ve Tarih- Deneyimin yıkımı üzerine bir deneme, (Çev., Betül Parlak), Kanat: İstanbul.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu, (Çev., Bahadır Sina Şener), İstanbul: İletişim
• Arendt, H. (1997). Şiddet Üzerine, (Çev., Bülent Peker), İstanbul: İletişim
• Atılgan,Y. (2014). Aylak Adam, YKY: İstanbul
• Augê, M. (1999). Unutma Biçimleri, (Çev., Mehmet Sert), Om: İstanbul
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum, (Çev., Yavuz Alagon), İstanbul: Ayrıntı
• Benjamin, W. (2006). Son Bakışta Aşk, (Çev., Nurdan Gürbilek), İstanbul: Metis
• Bergson, H. (1947). Yaratıcı Tekâmül, (Çev., Mustafa Şekip Tunç), Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• Bergson, H. (2017). Yaratıcı Tekâmül, (Çev., Mustafa Şekip Tunç), İstanbul: Dergâh
• Bond, E. (1986). “Şiddet Üzerine”, Adam Sanat, (Çev., Cevat Çapan), Sayı:6, s:16-26
• Boudelaire, C. (2007). Paris Kasveti, (Çev., Hasan Anamur, Beki Haleva), İstanbul: Kırmızı.
• Bourdieu, P.,Wacquant, L. (2012). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, (Çev., Nazlı Ökten), İstanbul: İletişim.
• Calhoun, C. (2014). “Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları” Ocak ve Zanaat, Pierre Bourdieu Derlemesi, (Der.) Güney Çeğin, Çeğin Güney, Göker Emrah, Arlı Alim, Tatlıcan Ümit İstanbul: İletişim. 77-127
• Connerton, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar, (Çev., Alâaddin Şenel), İstanbul: Ayrıntı
• Duerr, H., P. (1999). Çıplaklık ve Utanç Uygarlaşma Sürecinin Miti, (Çev., Tarhan Onur, Ankara: Dost.Eagleton, T (1996). İdeoloji , (Çev., Muttalip Özcan), İstanbul: Ayrıntı
• Finkielkraut, A. (1995). Sevginin Bilgeliği, (Çev., Ayşen Ekmekçi), İstanbul: AyrıntıFreud, S. (1975). Kitle Psikolojisi, (Çev., Kâmuran Şipal), İstanbul: Bozak Yayınları
• Goffman, E. (2018). Karşılaşmalar, Etkileşim Sosyolojisinde İki Çalışma, (Çev., Sercan Çalcı), Ankara: Heretik.Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı, (Çev., Mustafa Tüzel), İstanbul: Kabalcı
• Hall, S. (1992). “Introduction to Media Studies at the Center”, Culture, Media, Language, Stuart Hall, Dorothy Hobson, Andrew Lowe and Paul Willis (ed.), Routledge, London. 117-12.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory, Edited, Translated, and with an Introduction by.: Lewis A. Coser, The University of Chicago Press: Chicago and London.
• Halbwachs, M. (2018). Kollektif Bellek, (Çev., Zuhal Karagöz), Pinhan: İstanbul
• Hatchkiss, S. (2014). Narsistik Bir Dünyada Hayatta Kalma Rehberi, (Çev., Ahmet B. Pekiner), İstanbul: Kuraldışı.
• Heller, A. (2006), Bir Ahlak Kuramı, (Çev., Abdullah Yılmaz, Koray Tütüncü, Ertürk Demirel), Ayrıntı: İstanbul.
• Huizinga, J. (1995). Homo Ludens, (Çev., Mehmet A. Kılıçbay), İstanbul: Ayrıntı.
• Jay, M. (2012). Deneyim Şarkıları, (Çev., Barış Engin Aksoy), İstanbul: Metis
• Koçak, G. (1997). Gözlerindeki şu hüznü gidermek için ne yapmalı?, İstanbul: Oğlak
• Leopardi, G. (2001). Hisseli Kıssalar, (Çev., Kemal Atakay), İstanbul: YKY
• McCullers, C. (1991). Küskün Kahvenin Türküsü, (Çev., İpek Babacan), İstanbul: İletişimMetis.
• Pavese, C. (2005). Yaşama Uğraşı, (Çev., Cevat Çapan), İstanbul: Can.
• Pessoa, F. (2015). Huzursuzluğun Kitabı, (Çev., Saadet Özen), İstanbul: Can.
• Randall, W. (1999). Bizi “Biz” Yapan Hikayeler, (Çev., Şen Süer Kaya), İstanbul: Ayrıntı.
• Rousseau, J. J (2008) İtiraflar (1. Cilt), (Çev., Serkan Özburun), İstanbul: Kaknüs.
• Sennett, R. (2002) Karakter Aşınması, (Çev., Barış Yıldırım, İstanbul: Ayrıntı.
• Sponville, A., C. (2012) Büyük Erdemler Risalesi, (Çev., Işık Ergüden), İstanbul: İletişim.
• Tatlıcan, Ü. ve Çeğin, G. (2014). “Bourdieu ve Giddens: Habitus veya Yapının İkiliği” Ocak ve Zanaat, Pierre Bourdieu Derlemesi, (der.) Çeğin, G., Göker, E., Arlı, A., Tatlıcan, Ü. içinde. İstanbul: İletişim.303-366.
• Tura, S.,M. (2015). Madde ve Mana- Rasyonalitenin Kökeni, İstanbul: Metis
• Yılmaz, S. (2012). “Her İletişim Bir Mahremiyet İhlalidir ve Her Mahremiyet İhlalinin Bir Haber Değeri Vardır”, Der. Hüseyin Köse, Medya ve Mahrem, Ayrıntı: İstanbul