The Change Practices of the Fan Subculture from Mass Society to Network Society: Fenerbahçe Firms

Yıl 2021, , 141 - 157, 30.06.2021

Hüseyin Serbes , Ahmet Eskicumalı

https://doi.org/10.31123/akil.887529

Öz

The culture, that can be esteemed as an endeavor to explore what belongs to the human, takes us to a comparative knowledge, and a history of daily life. This study, which focuses on firm subculture, one of the cultural areas that we can trace in daily life, has been evaluated within the framework of the 'network society theory' proposed by Dijk (2018). Within the framework of qualitative research approach, discourse analysis was carried out by focusing on the texts in fanzines, which are considered as independent publications of fan groups. It was observed that the fanzines examined within the scope of the study moved away from the capitalist publishing understanding of the fandom subculture and formed counter-public spaces. In the light of the findings, the elements in mass society and network society typology were compared. Considering the theoretical framework of the study from the texts in this comparison, the themes are created in sections through the codes, and these themes are discussed and interpreted. The results reflect that with the more marketization of football, which is called industrial and modern, it is moving the fan groups from mass society concentrations to the network society. This situation reveals that although social media organizations create a power to increase communication channels, they cause total damage to the firm culture. The evaluation made in the context of the texts shows that the modernity practices in the stands create negative feelings in the feelings of production, sharing and ownership. In addition, it is seen that the actors of the firms oppose the commodification of fandom culture in the age of social media and are in an effort to continue this subculture with all its elements.

Anahtar Kelimeler

Mass Society, Network Society, Firm Groups, Fandom Subculture, Fanzine

Kitle Toplumundan Ağ Toplumuna Taraftarlık Altkültürünün Değişim Pratikleri: Fenerbahçe Tribünü

Öz

İnsana ait olanı aramanın bir çabası olarak değerlendirilebilecek olan kültür, bizi karşılaştırmalı bir bilgiye, bir gündelik hayat tarihine götürür. Gündelik hayat içerisinde izini sürebileceğimiz kültürel alanlardan tribün altkültürüne odaklanan bu çalışma, Dijk’ın öne sürdüğü (2018) ‘ağ toplumu teorisi’ çerçevesinde değerlendirilmiştir. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde, taraftar gruplarının bağımsız yayınları olarak değerlendirilen fanzinlerdeki metinleri odağa alarak söylem çözümlemesi gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen fanzinlerin, tribün altkültürünün kapitalist yayın anlayışından uzaklaşarak karşı-kamusal alanları oluşturduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular ışığında, kitle toplumu ve ağ toplumu tipolojisindeki unsurlar karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmada metinlerden çalışmanın kuramsal çerçevesi dikkate alınarak kodlar aracılığıyla bölümler halinde temalar oluşturularak bu temalar tartışılmış ve yorumlanmıştır. Sonuçlar, endüstriyel ve modern olarak adlandırılan futbolun daha çok piyasalaşmasıyla, taraftar gruplarını kitlesel toplum yoğunlaşmalarından ağ toplumuna taşıdığını yansıtmaktadır. Bu durum, sosyal medya örgütlenmelerinin iletişim kanallarını artırıcı bir güç oluşturmasına rağmen tribün kültürüne bütüncül zarar verdiğini ortaya koymaktadır. Metinler bağlamında yapılan değerlendirme, tribünlerdeki modernite uygulamalarının üretim, paylaşım ve sahiplenme duygularında olumsuz duygular meydana getirdiğini göstermektedir. Ayrıca, tribün aktörleri, sosyal medya çağında tribün kültürünün metalaşmasına karşı çıkarak bu altkültürün tüm unsurlarıyla birlikte devam etmesi yönünde çaba içerisinde oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kitle Toplumu, Ağ Toplumu, Tribün Grupları, Taraftarlık Altkültürü, Fanzin

Kaynakça

• Alver, F. (2008). Kapitalist üretim sürecinde ırkçılık, futbol ve medya. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Kış-Bahar 2008, Sayı: 26, s. 223-248.
• Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler (Çev. İskender Savaşır). İstanbul: Metis Yayınları.
• Andrew, W. (2016). Manuel Castells’ Trilogy the Information Age: Economy, Society, and Culture. Information, Communication & Society, 1–6.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu (Çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Başlar, G. (2018). “Kullanıcı Üretimi” Kolektif Hafıza: Adalet Yürüyüşü Örneği. Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi, 28, 143-175.
• Bozkurt, V. (2011). Değişen Dünyada Sosyoloji: Temeller, Kavramlar, Kurumlar. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Braun, V. & Clarke, V. & Weate, P. (2016). Using Thematic Analysis in Sport and Exercise Research. (Ed: B. Smith, A. C. Sparkers). In Routledge handbook of qualitative research in sport and exercise. 213-227. Routledge.
• Castells, M. (Der.) (2004). The Rise of the Network Society. Malden, MA: Blackwell Publishers.
• Contractor, N. (2009). The Emergence of Multidimensional Networks. Journal of Computer-Mediated Communication, 14(3), 743–747.
• Çelik, H. & Ekşi, H. (2013). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27 (27) , 99-117.
• Çeti̇n, A. (2018). Yakup Kadri’nin Kiralık Konak Romanında “Gündelik Hayat”ın İzleri Üzerine Bir Değerlendirme. Türkoloji Dergisi, 22 (1), 1-21.
• Debord, G. (2017). Gösteri Toplumu (Çev. Ayşen Ekmekçi, Okşan Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Demi̇r, M. (2020). Endüstriyel Futbol ve Futbolda Teknoloji Kullanımı. TRT Akademi, 5 (9), 356-375.
• Dijk, J., V. (2018). Ağ Toplumu (Çev. Özlem Sakin). İstanbul: Kafka Yayınları.
• Dilmen, N., E. & Öğüt, S. (2006). Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşime İletişimsel Bilişim Yaklaşımı. International Conference of New Media and Interactivity.
• Durkheim, E. (2006). Sosyoloji Dersleri (Çev. Ali Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dursun, O. (2018). Toplumu Pierre Bourdieu ile Düşünmek. Global Media Journal TR Edition, 8 (16).
• Ergen, Y. (2017). Türkiye’de Futbol Taraftar Gruplarının Siyasal Amaçlı Mobilizasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergen, Y. & Aydeniz, H. (2020). Yeni Toplumsal Hareketler ve Yeni Medya İlişkisi Ekseninde Futbol halbTaraftar Gruplarının Siyasal Mobilizasyonu. İNİF E- Dergi, 5(1), 88-109.
• Fichter, J. (1994). Sosyoloji Nedir? (Çev. Nilgün Çelebi). Ankara: Attila Kitapevi.
• Fischer, C., S. (1992). America Calling: A Social History of the Telephone to 1940. Berkeley, CA: University of California Press.
• Freund, J. (2002). “Max Weber Zamanında Alman Sosyolojisi”. Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi içinde, Tom Bottomore ve Robert Nisbet (der.), Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Fuchs, C. (2017). Sosyal Medya Eleştirel Bir Giriş (Çev. Diyar Saraçoğlu, İlker Kalaycı). Ankara: Notabene Yayınları.
• Fuchs, C. (2015). Dijital Emek ve Karl Marx (Çev. Tahir Emre Kalaycı, Senem Oğuz). Ankara: Notabene Yayınları.
• Gardiner, M. (2016). Gündelik Hayat Eleştirileri (Çev. Deniz Özçetin, Babacan Taşdemir, Burak Özçetin). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Giddens, A. (2018). Modernliğin Sonuçları (Çev. Ersin Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güngör, N. (2020). İletişim. Kuramlar, Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hall, E., T. (1976). Beyond Culture. New York: Anchor Press.
• Halbwachs, M. (1980). The Collective Memory (Çev. F. Ditter, Jr., & V. Ditter). New York: Harper Colophon Books. Harvey, D. (2019). Postmodernliğin Durumu (Çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
• Humida, T. (2015). New Media and Network Society: Teens Are More Into Social Media- Is That Addiction? IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS). Volume 20, Issue 3, Ver. VIII (Mar. 2015), pp 68-78.
• Jary, D. & Horne, J. & Bucke, T. (1991). Football ‘Fanzines’ and Football Culture: A Case of Successful ‘Cultural Contestation’. Sociological Review, 39(3), 581-597.
• Kartarı, A. (2014). Kültür, Farklılık ve İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Le Bon, G. (2018). Kitleler Psikolojisi (Çev. Elif Kanur). İstanbul: Say Yayınları.
• Lefebvre, H. (2016). Modern Dünyada Gündelik Hayat (Çev. Işın Gürbüz). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levi-Strauss, C. (1997). Irk, Tarih ve Kültür (Çev. Reha Erdem). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lewin, K. (1948). Resolving Social Conflicts: Selected Papers in Group Dynamics. NY: Harper.
• Lyon, D. (2013). Gözetim Çalışmaları (Çev. Ali Toprak). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Manen, J., V. (2015). Etnometodolojiye Giriş. Coulon, A. (2015). Etnometodoloji (Çev. Ümit Tatlıcan), içinde (s. 7-8). İstanbul: Küre Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. O. Akınhay, D. Kömürcü) Ankara: Bilim ve Sanat.
• McNeill, J., R. & McNeill, W., H. (2003). The Human Web: A Bird’s Eye View of World History. New York: W. W. Norton.
• Merleau-Ponty, M. (2020). Algılanan Dünya (Çev. Ömer Aygün). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Özçetin, B. (2018). Kitle İletişim Kuramları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özen, Y. & Gül, A. (2010). Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren-Örneklem Sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (15), 394-422.
• Robson, C. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Gerçek Dünya Araştırması. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Rookwood, J. & Pearson, G. (2012). The Hoolifan: Positive Fan Attitudes to Football ‘Hooliganism’. International Review for the Sociology of Sport, 47(2) 149–164.
• Sarıkulak, İ. & Koca, C. (2019). Futbol Taraftarlığı Alanında Kadınları Marjinalleştiren Doxalar. Journal of Sport Sciences Researches, Cilt/Vol: 4, Sayı/Issue 2, s. 246-263.
• Serbes, H. (2021). İletişimin Avangard Mecrası: Fanzin Mitine Fenomenolojik Bir Bakış. Etkileşim, (7), 236-241. DOI: 10.32739/etkilesim.2021.7.126
• Serbes, H., Güzel, M . (2020). Gençlik Altkültürleri: Punk Estetiğinin İkonografik Fanzinleri. TRT Akademi, 6 (10), 686-713.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Swingewood A. (1977) The Theory of Mass Society. In: The Myth of Mass Culture. London: Palgrave.
• Şimşek, A. (2015). İletişim Araştırmalarında Paradigma Değişimi. Yıldırım, B. (2015) (Der.). İletişim Araştırmalarında Yöntemler, içinde (s. 155-196). İstanbul: Literatürk Academia Yayınları.
• Tokgöz, O. (2015). İletişim Kuramlarına Anlam Vermek: Başlangıcından Günümüze Anglo-Amerikan İletişim Kuramı. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Tönnies, F. (1887). Gemeinschaft und Gesellschaft. Abhandlung des Communismus und des Socialismus als Empirischer Culturformen. Leipzig: Fues’s Verlag.
• Ünsaldı, L. & Geçgin, E. (2020). Sosyoloji Tarihi – Dünya’da ve Türkiye’de. Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Vleuten, E. (2004) Introduction: Networking Technology, Networking Society, Networking Nature. History and Technology, 20:3, 195-203.
• Yılmaz, Z. (2016). Vita Activa ve Modern Çağı Okumak: Hannah Arendt. Düşünbil Dergisi, Yıl 10, Sayı 51, s. 24-29).
• Young, T., H. (1999). Punk- Bir Altkültürün Oluşumu (Çev: Hira Doğrul). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.