Kadının Toplumsal İnşasına Yönelik Kuramsal Yaklaşımlara Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2016, Sayı: 26, 47 - 68, 31.12.2016

Fatih Keskin , Aycan Ulusan

https://doi.org/10.31123/akil.438558

Cited By: 14

Öz

Toplumsal cinsiyet günümüzün en önemli tartışma konularından biridir. Ataerkil
toplumların yarattığı en sürekli ve zamana karşı en iyi direnebilen kalıplar, ‘kadınlık’
ve ‘erkeklik’ kimlikleri ile bunların ilişkileri ve davranışlarını tanımlayan örüntülerdir.
Literatürde kadın ve erkek arasındaki eşitsizliğe ilişkin pek çok kuramsal yaklaşım
ortaya konmuş, kadının toplumsal bağlamda dezavantajlı konumunun nedenleri
araştırılmıştır. Biyolojik, sosyolojik ve feminist perspektiften yola çıkılarak ortaya konan
yaklaşımların kadının ikincil konumunu açıklama konusundaki yeterliliği bu çalışmanın
odak noktasıdır. Bu çerçevede çalışma toplumsal cinsiyet rollerinin kökenini ve tarihsel
sürecini ele alan kuramsal yaklaşımları irdelemekte, kadını günümüzdeki toplumsal
yapının gerçekliğinde ‘kadın’ yapan nedenleri incelemektedir. Çalışma kapsamında
toplumsal cinsiyet farklılıklarının kökeni ve gelişimine ilişkin önemli bulgular sunan
Biyolojik Kuram, Sosyal Yapılandırma Kuramları, Marksist Analiz ve Sosyalist Feminizm
kuramları ele alınmıştır. Söz konusu kuramlar karşılaştırmalı olarak çözümlenmiş,
alana ilişkin yapılan eleştiriler ışığında kadının günümüzde sahip olduğu ikincil
toplumsal rolün nedenleri araştırılmıştır. Bu kapsamda yapılan karşılaştırma sonucu
farklı perspektiflerle ortaya konan kuramsal yaklaşımlardaki eksikler irdelenmiş,
sonuç olarak kadının toplumsal konumuna ilişkin problemlerin çözümlenmesinde en
kapsayıcı yaklaşımın sosyalist feminizm olduğu görüşüne varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Kuramları, Cinsiyet Rolleri, Cinsiyet Ayrımcılığı, Sosyalist Feminizm

Kaynakça

• Aktaş, G. (2013). “Feminist Söylemler Bağlamında Kadın Kimliği: Erkek Egemen Bir Toplumda Kadın Olmak”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 30, S.1. 53-72.
• Ataman, M. (2009). “Feminizm: Geleneksel Uluslararası İlişkiler Teorilerine Alternatif Yaklaşımlar Demeti”, Alternatif Politika, C.1, S. 1, 1-41.
• Atan, M. (2015). “Radikal Feminizm: ‘Kişisel Olan Politiktir Söyleminde Aile’ ” The journal of Europe-Middle East Social sciences Studies, V.1, I.2, 1-21.
• Aydemir, Yanıkkaya, P. (2012) “Antropolojide Sınıf ve Toplumsal Cinsiyet Gerilim Hattında Marksist ve Feminist Yaklaşımlar”, İstanbul Üniversitesi İnsan Bilim Dergisi, 1(2), 108-120.
• Bandura, A. (1977). “Social Learning Theory”, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Berktay, F. (2004). “Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye”, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No:7, Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi, Bilgi Üniversitesi. http://stk.bilgi.edu.tr/docs/berktay_std_7.pdf.
• “Biz Sosyalist Feministiz”, (1988). Sosyalist Feminist Kaktüs, S.1, 7-16. http://www.pazartesidergisi.com/pdf/Kaktus1.pdf.
• Buss, D.M. (1995). Psychological Sex Differences. Origins Through Sexual Selection. American Psychologist, 50(30), 164-171.
• Bussey, K., Bandura, A. (1999). “Social Cognitive Theory of Gender Development and Differentiation”, Psychological Review, Vol.106, No.4, 676-713.
• Caporael, R. L. (2001). “Evolutionary Psychology: Towarda Unifying Theory and a Hybrid Science”, Annual Review Psychology, Vol.52, 607-628.
• Chomsky, N. (2002). “Syntactic Structures”, Berlin: Mouton De Gruyter.
• Çakır, S. (2008). “Kapitalizm ve Patriarkaya Karşı: Sosyalist Feminizm”, Toplum ve Demokrasi, 2/4, Eylül-Aralık, s.185-196.
• Deikman, A.B; Eagly, A.H ve Kulesa, P. (2002). “Accuracy and Bias in Stereotypes About the Social and Political Attitudes of Women and Man”, Journal of Experimental Social Psychology, 38: 268-282.
• Demirbilek, S., (2007). “Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, C.44, S.11, ss.12.27.
• Deaux, K. ve Major, B. (1987). “Putting Gender Into Context: An Interactive Model of Gender Related Behavior”, Psychological Review, 94/3 : 369-389.
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Dulin, A.M. (2007). “A Lesson on Social ole Theory: An Example of Human Behavior in the Social Environment Theory” , Advanced in Social Work, Vol. 8, No.1, 104-112.
• Ecevit, Y. (2013). “Emek”, iç. “Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları”, (Editörler. Yıldız Ecevit, Nadide Karkıner), Anadolu Üniversitesi Yayını, No.2312, 24-47.
• Ecevit, Y. (2011). “Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını NO: 2307, (Editör. Yıldız Ecevit, Nadide Karkıner), 2-29.
• Engels, F. (2003). Ailenin, Özel mülkiyetin ve Devletin Kökeni, Eriş Yayınları.
• Enhenreich, B. (1976). “Sosyalist Feminizm Nedir?” http://www.halkevleri.org.tr/diger/sosyalist-feminizm-nedir?
• Ercins, G. ve Gökkaya V. B. (2011), “Toplumsal Cinsiyet ve Siyasal Yoksulluk”, iç. Bölgesel ve Küresel Dinamikler: Türkiye ve Yakın Çevresinin İktisadi ve Siyasi Meseleleri, (der. Ayşegül Dumlu, Nihan Kütahnecioğlu, Sekine Özten Mert), 208-225.