Jean-Paul Sartre’ın Varoluşçu Felsefesi ve Bir “Kendinde Varlık” Olarak Çoğunluk’un Mertkan’ı

Yıl 2016, Sayı: 26, 69 - 84, 31.12.2016

Mustafa Kemal Sancar

https://doi.org/10.31123/akil.438559

Cited By: 1

Öz

Film eleştirisi, filmi açımlayarak izleyiciye farklı bir perspektif kazandırır ve bu yolla
filmin evrenini zenginleştirir. Bu çalışmada ele alınan Çoğunluk filmi, onları saran
toplumsal koşullar içinde birey olmaya çalışan karakterlerin anlatısıdır ve bu nedenle
bir birey olarak insan varlığı üzerine yoğunlaşan varoluşçu felsefe, filmin karakterlerini
analiz etmek için kullanılabilecek uygun bir yoldur. Jean-Paul Sartre, Varoluş felsefesini
ortaya koymak ve anlaşılır kılmak için yazılı ve sözlü çalışmalar yapmış; felsefe
dışında yazdığı öykü, roman ve oyun türünde edebi eserler ile felsefesini açımlamıştır.
Bu nedenle Sartre’ın ortaya koyduğu varoluşçu perspektif ve kavramlar çalışmanın
temelini oluşturmaktadır. Yönetmenliğini Seren Yüce’nin yaptığı “Çoğunluk” (2010) filmi
varoluşçu felsefȋ çözümleme için uygun bir sinema filmi olarak değerlendirilmiştir. Bu
amaçla yazılan makalenin ilk bölümlerinde Sartre varoluşçuluğu üzerinde durulmuş,
“kendinde varlık” ve “kendi için varlık” kavramları filmin iki ana karakteri olan Mertkan
ve Gül’ü nanalizinin temelini oluşturmuştur. Filmin başkarakteri Mertkan’ın durumu,
Sartre’ın “kendinde varlık” kavramıyla açıklanmaktadır. “Kendi için varlık” olan Gül
ile karşılaşması, onu var eden, çevreleyen koşulların söylem ve pratikleriyle karşı
karşıya gelmesine neden olmuş, ancak bu karşılaşma ve ilişki, Mertkan’ın “kendi için
varlık”a evrilmesi ya da dönüşmesi için yeterli olmamıştır. Sonunda daha fazla direnç
gösteremeyen Mertkan, hangi kimlikle, nasıl yaşaması gerektiğini belirleyen babasının
izinden gitmiştir. Karakterler varoluş koşullarının süreçleri içinde zorunluluklara uyma,
yazgı, başkaldırı, arayış, geri adım atma gibi insanlık durumları sergilemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Varoluşçu Felsefe, Çoğunluk Filmi, Varoluşçuluk Kavramları, Türk Film Eleştirisi, Seren Yüce

Kaynakça

• Akarsu, B. (1979). Çağdaş Felsefe Akımları (Birinci Baskı). İstanbul: Milli Eğitim Bakanları Yayınları.
• Atam, Z. (2011). Yakın Plan Yeni Türkiye Sineması (Birinci Baskı). İstanbul: Cadde Yayınları.
• Bostan, E. (2013). Yeni Türkiye Sineması (2000’li Yıllar).Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Copleston, F. (2010). Felsefe Tarihi Sartre. (Üçüncü Baskı). Çev., Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi.
• Çelik, T. (2013). Varoluş ve Roman (Birinci Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirdöven, İ. H. (2006). Filozof Olarak Jean-Paul Sartre. Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi Kaygı, Güz (7), 7-20.
• Direk Z. ve Çankaya G. (Editörler). (2006). Jean-Paul Sartre: Tarihin Sorumluluğunu Almak (İkinci Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Foulquie, P. (1998). Varoluşçunun Varoluşu (Üçüncü Baskı). Çev., Yakup Şahan. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Honer, S. M. ve Hunt, T. C. (1990). Felsefe ve İnsan Doğası. Çev., Hasan Ünder. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2 (24), 807-825.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi (İkinci Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sarıalioğlu K. (2013). Sartre – Felsefeye Adanmış Bir Yaşam (Birinci Baskı). İstanbul: Omnia.
• Sartre, J. P. (1968). Sanat, Felsefe ve Politika Üzerine Konuşmalar (Birinci Baskı). Çev., Alev Ulvi. İstanbul: Çan Yayınları.
• Sartre, J. P. (1998). Özgür Olmak Bir Antisemitin Portresi (Üçüncü Baskı). Çev., Emin Türk Eliçin. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Sartre, J. P. (2007). Toplu Oyunlar (Birinci Baskı). Çev. Işık M. Noyan. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Sartre, J. P. (2013). Varoluşçuluk (Yirmi Dördüncü Baskı). Çev., Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları.
• Sartre, J. P. (2014). Varlık ve Hiçlik (Dördüncü Baskı). Çev., Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Savaş, H. (2013). Sinema ve Varoluşçuluk (Birinci Baskı). İstanbul: Sözcükler Yayınları.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev (Birinci Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe Sözlüğü (Beşinci Baskı). İstanbul: Bulut Yayınları.