Yıldızların Altında İktidar Savaşı: Hegemonyanın ve Kimliğin İnşası

Yıl 2016, Sayı: 25, 34 - 63, 30.06.2016

Barış Yetkin

https://doi.org/10.31123/akil.438522

Cited By: 2

Öz

Yaşamın her anında ve her alanında mitlerin yaygın kullanımı söz konusudur. Mitler,
medya sektörü ve reklamcılık gibi iletişimsel alanların yanı sıra, kendi özünü oluşturan
astroloji tarafından da kullanılmaktadır. Astrologlar, gökyüzü hareketlerini hesaplayarak
bireylerin gelecekte karşılaşacakları olaylar hakkında kehanette bulunmayı ve onlara
rehber olmayı yarı-dinsel tonlarla vaaz ederler. Böylesi bir özellik astrolojinin, siyaset
tarafından medya yoluyla kullanılmasını sağlamaktadır.
Bu çalışma, medyanın astroloji yoluyla okuyucuyu eylemsizlik ya da eylemliliğe
nasıl yönlendirdiğini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu noktada, astrologların hangi
manipülatif stratejilerle kimler adına hegemonya oluşturmaya çalıştıkları önemlidir.
Amaç doğrultusunda, siyasal iktidara yakın olan Sabah, Bugün, Habertürk ile muhalif
çizgideki Sözcü, Cumhuriyet, Hürriyet/Posta gazetelerinin 2014-2015 yıllarındaki
siyasal içerikli astrolojik haber, röportaj, yorum niteliği taşıyan metinleri belirlenmiştir.
Bu medya metinlerine, astrolojinin yoğun olarak kullandığı mitlerin manipülatif
özelliklerinde dolayı, söylemsel manipülasyon çözümlemesi uygulanmıştır. Bulgular,
gazetelerin okuyucuları kendi ideolojileri çerçevesinde eylemsizliğe ya da eylemliliğe
yönlendirmeyi hedeflediklerini göstermektedir. Ayrıca, kitleler üzerinde iktidara yönelik
bir tutum oluştururlarken, ay

Anahtar Kelimeler

Medya, Astroloji, Mitoloji, Mit, Manipülasyon, Hegemonya, Kimlik.

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. (1994). The Stars Down to Earth. London-New York: Routledge. Adorno, Theodor W. (2003). “Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken.” Çev., Bülent O. Doğan. Cogito. (36): 76-83. Adorno, Theodor W. (2005). Minimia Morolia. Çev., Orhan Koçak ve Ahmet Doğukan. İstanbul: Metis Yayınları. Adorno, Theodor W. (2011). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. Jay M. Bernstein (der.) içinde. Çev., Nihat Ülner, Mustafa Tüzel ve Elçin Gen. İstanbul: İletişim Yayınları. Alkan, Mustafa (2012). “Milli Kütüphane 2727 Numaralı Mecmû’a’da Kayıtlı Manzum Bir Melheme.” Turkish Studies -International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7(4): 689-709. Arat Atamtürk, Ümit (2003). “Medya İçeriği Olarak Yıldız Falı Analizi, Örnek: ‘Elle’ Dergisi Yıldız Falı Sayfasının Çözümlemesi.” İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. (17): 71-87. Assmann, Jan (2001). Kültürel Bellek. Çev., Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Bernays, Edward (1926). “Manipulating Public Opinion: The Why and the How.” The American Journal of Sociology. 33(6): 958-971. Bernstein, Jay M. (2009). “Sunuş.”, Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi”. Jay M. Bernstein (der.) içinde. Çev., Nihat Ülner, Mustafa Tüzel ve Elçin Gen. İstanbul: İletişim Yayınları. 9-43. Bigsby, C. W. E. (1999) “Popüler Kültür Politikaları.” Popüler Kültür ve İktidar. Nazife Güngör (der.) içinde. Çev., Serdar Öztürk. Ankara: Vadi Yayınları. 73-97. Boyraz, Şeref (2010). “12 Hayvanlı Türk Takvimi ve Kehanet.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4): 148-167. Cömert, Bedrettin (1999). Mitoloji ve İkonografi. Ankara: Ayraç Yayınevi. Dulger, Elif (2011). “Evliya Çelebi Seyehatnamesi’nde Fal.” Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 6(4): 97-105. Düztepe, Türkan (2005). Popüler Kültür Ürünü Olarak Gazetelerin Astroloji Köşelerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: A. Ü. SBE. Eagleton, Terry (2005). İdeoloji. Çev., Özcan Muttalip. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Erdoğan, İrfan (1999). “Popüler Kültür: Kültür Alanında Egemenlik ve Mücadele.” Popüler Kültür ve İktidar. Nazife Güngör (der.) içinde. Ankara: Vadi Yayınları. 18-52. Erdoğan, İrfan (2006). “Popüler Kültürde Gasp ve Popülerin Gayri Meşruluğu.” Doğu Batı, (15): 67-96. Featherstone, Mike (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. Çev., Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Fiske, John (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev., Süleyman İrvan. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları. Fiske John (2010) Mitler ve Mitleri Yapanlar. Çev., Şebnem Duran. İzmir: İlya İzmir Yayınevi. Franklin, Bob (2008). Pulling Newspaper Apart. London-New York: Routledge. Freire, Paulo (2010). Ezilenlerin Pedagojisi. Çev., Dilek Hattatoğlu ve Erol Özbek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Fromm, Erich (1997). Kendini Savunan İnsan, Çev., Necla Arat. İstanbul: Say Yayınevi. Gottdiener, Mark (2005). Postmodern Göstergeler. Çev., Arhan Nur, Erdal Cengiz ve Hakan Gür. Ankara: İmge Yayınevi. Güngör, İzgi (2005). “Popüler Kültür Ürünü Olarak Fal.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. (21): 169-202. Hall Stuart (1994). “Kültür, Medya ve İdeolojik Etki.” Medya, İktidar ve İdeoloji. Mehmet Küçük (der.) içinde. Ankara: Ark Yayınevi. 169-209. Hall Stuart (1998). “Eski ve Yeni Kinlikler, Eski ve Yeni Etniklikler.” Kültür, Küreselleşme ve DünyaSistemi. Anthony D. King (der.) içinde. Çev., Gülcan Seçkin ve Ümit Seçkin Yolsal. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. 63-96. Karakurt, Deniz (2011). Türk Söylence Sözlüğü. Ankara: Deniz Karakurt. Köse, Ali ve Ayten, Ali (2009). “Batıl İnanç ve Davranışları Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir Analiz.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 9(3): 45-70. Mills, C. Wright (2007). Toplumbilimsel Düşün. Çev., Ünsal Oskay. İstanbul: Der Yayınları. Munro, Geoffrey D. ve Munro, James E. (2000). “Sing Daily Horoscopes to Demonstrate Expectancy Confirmation.” Teaching of Psychology. 27(2): 114-16. Nar, Mehmet Şükrü (2014). “Psiko-Antropolojik Bir Olgu Olarak Fal Üzerine Nitel Bir Araştırma.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 54(1): 507-524. O’Kane, Chris (2010). “Theses Against Occultism Today: Towards Capitalism as Occultism?” Studies in Social and Political Thought. (17): 53-61. Özer, Ömer (2011). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınları. Özkan, Beki, Benli Tahir ve Kızgın, Yıldıray (2013). “Is There Any Impact of Horoscopes on Luxury Consumption Trends?” Business Management Dynamics. 3(2): 69-83. Özkan, Devrim ve Parladır, Halil. Saim (2015). “Sosyal Bilimlerde Paranormal İnançlara Dair Çalışmalar: Sekülerleşme ve İnanç İkileminde Modern Birey ve Toplum.” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 13(1): 172-202. Pingree, David (2014). “Astrology.” Transactions of the American Philosophical Society.” 104(3): 13-15. Postman, Neil (2010). Televizyon Öldüren Eğlence. Çev., Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Randall, William L. (1999). Bizi “Biz” Yapan Hikayeler. Çev., Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Rigel, Nurdoğan ve Dursun, Onur (2015). “Kültür Endüstrisinin Sahte Rasyonalitesi: Yıldız Falları.” Global Media Journal TR Edition. 5(19): 227-270. Saenko, Iu. V. (2005). “The Superstition of Today’s College Students.” Russian Education and Society. 47(12): 76–89. “Seçimde Şaibe Olacak Ufukta Koalisyon Var.” (2015). Dinçer Güner (haz.). Sözcü. 10.05.2015. Shakespeare, William (1997). The Tragedy of Julius Caesar (Livingston Kathy Ed.). Project Gutenberg. [Etext #1120]. Snyder, C. R. (1974). “Why Horoscopes are True: The Effects Of Specificity on Acceptance of Astrological Interpretations.” Journal of Clinical Psychology. 30(4): 577-580. Tekin, Ferhat (2014). “Peter L. Berger’in Yabancılaşma Anlayışı: Diyalektik Bilincin Kaybı.” Beytulhikme an International Journal of Philosophy. 4(2): 29-48. Topuz, İlhan (2012). “Gençlerde Normatif, Popüler ve Paranormal İnançlar Üzerine Bir Araştırma: SDÜ Örneği.” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (29): 13-40. Uçman Altınışık, Işıl (2012). “Osmanlı’da Zaman-Mekan Kavrayışının Değişimi; Edebi Metinler Üzerinden Bir İrdeleme.” Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7(4): 3059-3091. Uraz, Murat (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları. van Dijk, Teun A. (1998). Ideology: A Multidisciplinary Approach. London-Thousand Oaks-New Delhi: SAGE Publications. van Dijk, Teun A. (2006). “Discourse and Manipulation.” Discourse and Society. 17(2): 359-383. Wagner, Gregory A. ve Morris, Edward K. (1987). “Superstitious” Behevior in Children. The Psychological Record. (37): 471-488. Wodak, Ruth, de Cillia, Rudolf, Reisigl, Martin and Liebhart, Karin (2009). The Discursive Construction of National Identity. UK: Edinburgh University Press Ltd.. Yıldız, Tuna (2014). “Uygulamalı Halk Bilimi Bağlamında Günlük Burç Yorumları ve Kimlik Tasarımı.” Milli Folklor. (104): 128-137.
• İnternet Kaynakları “26 Şubat: İlginç Tesadüf!” (2014). Sabah. 21.08.2014. http://www.sabah.com.tr/gundem/ 2014/08/21/26-subat-ilginc-tesaduf. Erişim Tarihi: 04.02.2016 “2015 Türkiye’nin Astrolojik Rehberi.” (2015). Şenay Devi Yangel (haz.). Hürriyet. 02.01.2015. http://www.hurriyet.com.tr/2015turkiyeninastrolojikrehberi27882801. Erişim Tarihi: 13.01.2016 “2016 Evrenin İntikam Senesi.” (2015). Hürriyet. 13.12.2015. http://www.hurriyet.com.tr/ asliguder2016evreninintikamsenesi40026106. Erişim Tarihi: 13.12.2015 “2016’da Rahat Bir Nefes Alacağız.” (2015). Tuğba Sim (röp.). Bugün. 06.12.2015. http://www. bugun.com.tr/magazin/2016darahatbirnefesalacagiz1951694.html. Erişim Tarihi: 13.12.2015 “2026’da Uzaylılarla Buluşuyoruz.” (2014). İpek İzci (röp.). Hürriyet. 12.07.2014. http://hurarsiv. hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=26784403. Erişim Tarihi: 07.10.2015. “ABD Tökezleyecek Çin Yeni Lider Olacak.” (2014). Sabah, 07.12.2014. http://www.sabah.com.tr/ pazar/2014/12/07/abd-tokezleyecek-cin-yeni-lider-olacak. Erişim Tarihi: 22.01.2016. “Astrolog Dinçer Güner’in Kanlı Ay Tutulması Yorumu.” (2015). Mistikalem. 29.03.2015. http:// www.mistikalem.com/astrolog-dincer-guner-in-kanli-ay-tutulmasi-yorumu-33991-haberi/. Erişim Tarihi: 20.01.2016. “Astrolog Hande Kazanova’dan 2015 Tüyoları.” (2015). Habertürk. 28.06.2015. http://www. haberturk.com/yasam/haber/1096244-astrolog-hande-kazanovadan-2015-tuyolari. Erişim Tarihi: 22.01.2016. “Astrolog Kristin Demirci: 2015 Mücadele Yılı Olacak!” (2014). Habertürk. 23.12.2014. http://www. hthayat.com/astroloji/guncelhaberler/haber/1026985astrologkristindemirci2015mucadeleyiliolac ak. Erişim Tarihi: 21.01.2016.. “Astrolog Kristin Demirci: 2016’da Adım Adım Sakinleşeceğiz.” (2015). Habertürk. 10.06.2015. http://www.hthayat.com/astroloji/guncel-haberler/haber/1029663-astrolog-kristin-demirci2016da-adim-adim-sakinlesecegiz. Erişim Tarihi: 22.01.2016 “Astroloji Yalan Söylemez: En İyi Sevişen Burç Hangisidir?” (2015). Hürriyet. 6.10.2015. http:// www.hurriyet.com.tr/astroloji-yalan-soylemez-en-iyi-sevisen-burc-hangisi-28190150. Erişim Tarihi: 07.10.2015. “Ata Nirun: Atatürk Ruh Çağırdı.” (2015). Sabah. 12.09.2015. http://www.sabah. com.tr/ yasam/2015/09/12/atanirunataturkruhcagirdi. Erişim Tarihi: 07.10.2015. Börekçi, Gülenay (2015). “Siz İnanmak İstedikten Sonra Her Fal Doğru Çıkar”, Habertürk, 23.08.2015. http://www.haberturk.com/yazarlar/gulenayborekci/1119188sizinanmak istediktensonraherfaldogrucikar. Erişim Tarihi: 17.09.2015. “Burcuna Bak Ateşini Yak!” (2015). Hürriyet. 27.11.2015. http://www.hurriyet. com.tr/burcuna-bakatesini-yak-6913827. Erişim Tarihi: 02.12.2015. “Burçlara Göre Siyasetçilerin Karakterleri.” (2015). CNN Türk. http://www.cnnturk.com/ yasam/bu rclaragoresiyasetcilerinkarakterleri?page=11. Erişim Tarihi: 28.05.2015. “Davutoğlu’nun Astroloji Haritasında Kavga Var!” (2014). Cumhuriyet. 23.08.2014. http://www. cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/109153/Davutoglu_nun_astroloji_haritasinda_kavga_var_html. Erişim Tarihi: 04.02.2016. “Değişmeyen Tek Şey Değişimdir!” (2015). Dinçer Güner (haz.). Sözcü. 26.11.2015. http://www. sozcu.com.tr/2015/yazarlar/dincerguner/degismeyentekseydegisimdir997440/. Erişim Tarihi: 20.01.2016. “Dinçer Güner Ayşe Arman’a Anlattı: 2016’da Türkiye’de Neler Olacak?” (2015). Ayşe Arman (röp.). Hürriyet. 16.10.2015. http://www.hurriyet.com.tr/2016danelerolacak 30326653. Erişim Tarihi: 13.01.2016. “Doktorlar Tedavide Astrolojiden Yararlansın.” (2015). Hürriyet. 28.02.2015. http://www.hurriyet. com.tr/doktorlartedavideastrolojidenyararlansin28295473. Erişim Tarihi: 12.01.2016. “Elmaelma’nın Dinçer Güner Röportajı.” (2014). Elmaelma. 25.12.2014. http://www.elmaelma. com/foto-haber/elmaelmanin-dincer-guner-roportaji/29817. Erişim Tarihi: 11.02.2016. “Evinizi, Burcunuzun Elementine Göre Dekore Edin.” (2015). Habertürk. 19.1.2015. http://www. haberturk.com/yasam/haber/1032353eviniziburcunuzunelementinegoredekoreedin/3. Erişim Tarihi: 14.01.2016. “Evinizi, Burcunuzun Elementine Göre Dekore Edin.” (2015). Milliyet/Emlak. 22.07.2013. http:// www.milliyetemlak.com/haber/eviniziburcunuzagoredekoreedin/haber.html?haberID=13530. Erişim Tarihi: 14.01.2016. En Mümin Burç Oğlak.” (2004). Sabah/Günaydın. 07.05.2004. http://arsiv.sabah.com.tr/ 2004/05/07/gny101.html. Erişim Tarihi: 14.01.2016. “Hangi Burca Hangi Pozisyon?” (2015). Mahmure.com. 03.11.2015. http://foto.mahmure. com/ astroloji/hangiburcahangipozisyon_39905?utm_source=hurriyet&utm_medium=astroloji&utm_ campaign=link2. Erişim Tarihi: 03.11.2015. “Hangi Burç Hangisiyle Anlaşır?” (2015). Hürriyet. 10.05.2007. http://www.hurriyet. com.tr/hangiburc-hangisiyle-anlasir-6416161. Erişim Tarihi: 03.11.2015. “Hangi Burç Daha Kolay Para Kazanır?” (2015). Hürriyet. 10.09.2015. http://www.hurriyet. com.tr/ hangi-burc-daha-kolay-para-kazanir-29920364. Erişim Tarihi: 03.11.2015. “İlginç Tesadüf: 26 Şubat.” Posta, 22.08.2014. http://www.posta.com.tr/turkiye/HaberDetay/ Ilginc-tesaduf--26-subat.htm?ArticleID=241704. Erişim Tarihi: 07.10.2015. “Kanlı Ay Tutulması Geliyor” (2015). Gül Kireklo (haz.). Sabah, 22.03.2015. http://www.sabah. com.tr/yasam/2015/03/22/kanliaytutulmasigeliyor. Erişim Tarihi: 07.10.2015. “Merkür’ün Geri Hareketi Marmaray’ı da Vurdu.” (2013). Hürriyet. 31.10.2013. http://www.hurriyet. com.tr/merkur-un-geri-hareketi-marmaray-i-da-vurdu-25015535. Erişim Tarihi: 07.10.2015. Nirun, Ata (2012). “Türkiye’de Yakın Dönem Astrolojisi.” Hürriyet. 11.04.2012. http://www.hurriyet. com.tr/turkiyedeyakindonemastrolojisi20319540. Erişim Tarihi: 28.01.2016. “Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Davutoğlu Aynı Gün Doğdu: 26 Şubat.” (2014). Hürriyet. 22.08.2014. http://www.hurriyet.com.tr/recep-tayyip-erdogan-ve-ahmet-davutoglu-ayni-gundogdu-26-subat-27049577. Erişim Tarihi: 07.10.2015. “Rezzan Kiraz: Türkiye Astrolojik Gerçekleri ile Yüzleşiyor.” (2015). Özlem Genç (röp.). Habertürk. 19.03.2015. http://www.hthayat.com/yasam/roportajlar/haber/1028324rezzan kirazturkiyeastrolojikgercekleriileyuzlesiyor. Erişim Tarihi: 22.01.2016. “Türkiye’deki Dengesizlik Gelecek Yıl Bitiyor!’” (2014). Habertürk. 26.01.2014. http://www. haberturk.com/yasam/haber/915771-turkiyedeki-dengesizlik-gelecek-yil-bitiyor. Erişim Tarihi: 22.01.2016. “Türkiye’nin 2023 Kehanetleri.” (2912). Samet Akten (haz.). Radikal, 26.08.2012. http://www. radikal.com.tr/hayat/turkiyenin-2023-kehanetleri-1098218/. Erişim Tarihi: 22.01.2016. “‘Ufukta CHP-MHP-HDP Koalisyonu Var’.” (2015). Kezban Yılmaz (röp.). Posta. 20.06.2015. http://www.posta.com.tr/Default.aspx?aType=HaberYazdir&ArticleID= 287720. Erişim Tarihi: 13.01.2016. Uyar, Tevfik (2014). “Astrologların Bilimle İmtihanı.” http://www.acikbilim.com/2014/02/ dosyalar/ astrologlarinbilimleimtihani.html. Erişim Tarihi: 02.02.2014. “Ünlü Astrologdan Türkiye Tahmini!” (2014). Habertürk. 22.11.2014. http://www.haberturk. com/ yasam/haber/1011809-unlu-astrologtan-turkiye-tahmini. Erişim Tarihi: 13.01.2016. “Yay Burcunda Yeni Ay Türkiye’yi Nasıl Etkileyecek?” (2015). Dinçer Güner (haz.). Sözcü. 29.12.2015. http://www.sozcu.com.tr/2015/yazarlar/dincerguner/yayburcundayeniayturki yeyinasiletkileyecek1005015/. Erişim Tarihi: 20.01.2016. “Yükselen Burçlara Göre Meslek Seçimi.” (2015). Habertürk. 23.4.2015. http://www.hthayat. com/yazarlar/kristin-demirci/1028922-yukselen-burclara-gore-meslek-secimi. Erişim Tarihi: 03.11.2015 “Yönetim Şeklini Değiştirmek İçin…” (2015). Dinçer Güner (haz.). Sözcü. 25.09.2015. http://www. sozcu.com.tr/2015/yazarlar/dincerguner/yonetimseklinidegistirmekicin2986519/. Erişim Tarihi: 20.01.2016.