Medyada Kadın Cinayeti Haberlerindeki Cinsiyetçi İzler: Radikal Gazetesi

Yıl 2015, Sayı: 24, 168 - 188, 15.12.2015

Songül Sallan Gül , Yonca Altındal

https://doi.org/10.31123/akil.437465

Cited By: 5

Öz

Kadın çalışmaları literatüründe “femicide” olarak kullanılan kadın cinayeti olgusu,

kadınların, kadın olmalarından dolayı eril şiddet yoluyla öldürülmelerini ifade etmektedir.

Kadınlar başta eşleri, eski eşleri, birlikte olduğu erkekler gibi en yakınlarındaki ya da

hiç tanımadıkları erkekler tarafından cinayete kurban gitmektedir. Kadın bedeni ve

cinselliği üzerindeki eril denetim ve tahakküm, şeref ve namus adı altında evlilikte

ve kamusal alanda kadınların ölümlerine neden olmaktadır. Öyle ki dünya genelinde

her yıl yaklaşık 66.000 kadın öldürülmektedir. Türkiye’de de son on iki yılda 1.246,

son bir yılda da 300’e yakın kadın cinayeti işlenmiştir. Kadın cinayetlerinin faillerinin

büyük çoğunluğunun akraba erkekler olması, ataerkil toplumsal yapı ve değerlerle

onları yeniden üreten mekanizmaları sorgulamayı gerekli kılmaktadır. Ulaştığı kitlenin

yaygınlığı ve ileri teknoloji dolayısıyla yazılı ve görsel medya bunlardan birisidir. Kadın

cinayetlerine ilişkin haberlerde kullanılan üslup, semboller, işaretler, sayılar, sözcükler

ve fotoğraflarla egemen eril değerler ile toplumsal cinsiyet düzeni yeniden üretilmekte

ve pekiştirilmektedir.

Bu makalede medyanın rolü Radikal gazetesi örneğinde ele alınmaktadır. İlk olarak

dünyadaki ve Türkiye’deki görünümleriyle kadın cinayeti olgusu ve medya ilişkisi

sosyolojik olarak farklı boyutlarıyla değerlendirilmektedir. İkinci olarak Radikal

gazetesinde 2013 yılında yayınlanan 79 aileiçi toplumsal cinsiyet temelli kadın cinayeti

haberinin haber taşıma değeri ve haber yapma biçimi sorgulanmaktadır. Kadın

cinayeti haberlerinin başlık ve metinleri içerik analizi tekniğiyle değerlendirilerek,

Radikal gazetesi örneğinde medyada cinsiyet temelli ayrımcılığın ve cinsiyetçiliğin

izleri sorgulanmaktadır. Kadın cinayetlerini sıradan, normal ve sansasyonel haberlere

dönüştüren medyanın cinsiyetçi söylemi yeniden üretme biçimleri tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın cinayeti, toplumsal cinsiyet, medya, cinsiyetçilik, Radikal gazetesi

Kaynakça

• Ağduk, Meltem (2005). Harika Ne Bu Hal! Medya Kadınlar ve Şiddet, http://www.huksam. hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/harika_bu_ne_hal.pdf., ss. 1-7. Erişim tarihi: 21.10.2014
• Altun, Abdulrezak, Gencel Bek, Mine & Altun, Esen (2007). “Aile İçi Şiddet Haberlerinin Üretim Süreci ve Medya Profesyonelleri. ” İletişim Araştırmaları Dergisi. 5(2):9-61.
• Anıl, Ela, Arın, Canan, Berktay Hacımirzaoğlu Ayşe, Bingöllü Mehveş, İlkkaracan Pınar & Ercevik,
• Amado (2005). Turkish Civil And Penal Code Reforms From A Gender Perspective: The Success Of Two Nationwide Campaigns, İstanbul. www.kadininisanhaklari.Org. Erişim Tarihi: 18.10.2014
• Arın, Canan (2001). “Femicide in The Name of Honor in Turkey. ” Violence Against Women. 7: 821-825.
• Aysan, Sev’er & Yurdakul, Gökçeçiçek (2006). “Culture of Honor, Culture of Change: A Feminist Analysis of Honor Killings in Rural Turkey.” içinde Beyond Borders: Thinking Critically About Global Issues, (Ed.) P. Rothenberg, New York, NY: Worth Publishers, ss. 288-295.
• Aytaç, Serpil & Fidan, Fatma (2011). Kadın Cinayetleri: Sevgi Mi, Namus Mu? Suç Önleme Sempozyumu, Bursa, ss. 168-184.
• Altınay, Ayşe Gül & Arat, Yeşim (2009) Violence against Women in Turkey: A Nationwide Survey. Ponto Publications: İstanbul.
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu. (2005). “Türkiye’deki Namus Cinayetlerinin Dinamikleri Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu”. Ankara.
• CEDAW. (1992). Violence Against Women, General Recommendation 19. UN Doc., United Nations, 15. Vienna.
• Connell, Raweyn (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar-Toplum, Kişi ve Cinsel Politika, Çev. C. Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Demirler, Derya & Gümüş, Pınar (2004). “TCK Değişirken”, Bü’de Kadın Gündemi 7, www. feminisite.net. Erişim Tarihi: 05.05.2009.
• Dursun, Çiler (2008). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Haber Medyası: Alternatif Bir Habercilik, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü: Ankara.
• Dursun, Çiler (2010). “Kadına Yönelik Şiddet Karşısında Haber Etiği. ” Fe Dergi 2(1): 19-32. Gazioğlu, Elif (2013). Kadın Cinayetleri: Kavramsallaştırma ve Sorunlu Yaklaşımlar. Sosyal
• Politika Çalışmaları. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Hakemli Araştırma Dergisi. Yıl: 13, 7(30) 30: 89-100.
• Gencel Bek, Mine (2011). “Ataerkillik, Piyasa ve Mesleki Değerler: Medyada Aile İçi Şiddeti Temsili ve Üretim Pratikleri”. Bir Arpa Boyu içinde, Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan, (Der.) S. Sancar, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Gencel Bek, Mine & Binark, Mutlu (2000a). Medyada Kadın, Ankara Üniversitesi Kasaum, www. kasaum.ankara.edu.tr/kasaumegitimaraclari.html. Erişim Tarihi: 09.10.2014
• Gencel Bek, Mine & Binark, Mutlu (2000b). Medya ve Cinsiyetçilik. Ankara: Kasaum Yayını.
• Gökulu, Gökhan & Hosta, Nilay (2013). “Basında Kadına Yönelik Şiddet Haberlerinin Analizi:
• Hürriyet, Sabah ve Posta Gazeteleri Örneği (2005-2008). ” International Journal of Social Science. 6(2): 1829-1850.
• Görgün Baran, Aylin (2012). Medyanın Kadına Yönelik Şiddet Olaylarına Yaklaşımı: Habercilik ve Diziler”, İnsan Hakları Standartlarının Etkili Uygulanması Bağlamında Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Sempozyum Kitabı. Ankara: Türkiye Adalet Akademisi Yayınları.
• Lundgren, Eva (2009). Şiddetin Normalleştirilme Süreci. Çev: B. Ekal. İstanbul: Rengahenk Sanatevi.
• Işık, Ruşen & Sakallı-Uğurlu, Nuray (2009). “Namusa ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete İlişkin Tutumlar Ölçeklerinin Öğrenci Örneklemiyle Geliştirilmesi. ” Türk Psikoloji Yazıları. 12 (24): 16-24.
• Irmak, Fatih (2014). “Türkiye’de Şiddet Suçlarının Sosyal Yapı ve Sosyal Sermayeye İlişki Bağlantıları”. Şiddet Suçları, Yaklaşımlar, Trendlerin İçinde. Ed: Dr. Fatih Irmak & Emirhan Darcan, Ankara: Adalet Yayınevi, ss. 65-82.
• İlkkaracan, Pınar, Gülçür, Leyla & Arın, Canan (1996). Sıcak Yuva Masalı: Aile İçi Şiddet ve Cinsel Taciz. İstanbul: Metis Yayınları.
• İnci, Ülkü Hayriye (2013). Basında Yer Alan Namus Cinayetlerinin Sosyolojik Analizi. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. 2 (3): 282-296. Erişim Tarihi: 07.10.2014
• Kandiyoti, Deniz (1988). Bargaining With Patriarchy. Gender And Society. Special Issue To Honor Jessie Bernard. 2 (3): 274-290.
• Kandiyoti, Deniz (1995). Ataerkil Örüntüler: Türk Toplumunda Erkek Egemenliğinin Çözümlenmesine Yönelik Notlar, Kadın Bakış Açısından 1980’ler Türkiye’sinde Kadın. Der . Şirin Tekeli. İstanbul: İletişim Yayınevi. 367-382.
• Kardam, Filiz (1999). Töre Cinayetleri Üzerine Bazı Düşünceler Töre Cinayetleri- Panel Bildiri Kitabı. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanlığı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Koğacıoğlu, Dicle (2004). “The Tradition Effect: Framing Honor Crimes in Turkey. ”A Journal of Feminist Cultural Studies. 15 (2): 118-151.
• Kümbetoğlu, Belkıs (2010). Namus Cinayetleri: Töre Değil Ataerki. Namus Cinayetleri: Töre Değil Ataerki İçinde, İstanbul: Kazancı Kitap. 75-102.
• O’Leary, K. Daniel (1988). “Physical Aggression Between Spouses: A Social Learning Perspective, Handbook of Family Violence, (Der.) V. Hasselt ve diğerleri. New York, Plenum. http://www.Nova. Edu/Ssss/QR/QR5-1/Leavy.Html. Erişim 01.10.2013.
• Ocak, Serkan (2012). “Doğan Yayın Holding, 13 yıllık ‘Yayın İlkeleri’ni günün ihtiyaçlarına göre geliştirerek yeniledi. Yayın ilkeleri arasına sosyal medya da girdi http://www.radikal.com.tr/ turkiye/dogan_yayindan_yeni_ilkeler-1111490; [e-mail]/arşiv). Erişim tarihi 10.02.2013.
• Parla, Ayşe (2001) The ‘Honor’ Of The State: Virginity Examinations in Turkey. Feminist Studies. 27(1): 65–88.
• Pervizat, Leyla, Sirman, Nükhet & Mojab, Shahrzad. (2004). Violence in The Name Of Honour: Theoretical And Political Challenges. Ed. S. Mojab & N. Abdo-Zubi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Saktanber, Ayşe (1995). “Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş,” Kadın Bakış Açısından 1980’ler Türkiye’sinde Kadın. Der: Ş. Tekeli, İstanbul: İletişim Yayınevi. 211-232.
• Sallan Gül, Songül (2013). “The Role Of The State in Protecting Women Against Domestic Violence And Women’s Shelters in Turkey. ” Women’s Studies International Forum. May-June: 107–116.
• Sallan Gül, Songül (2011). Türkiye’de Kadın Sığınmaevleri Erkek Şiddetinden Uzak Yaşama Açılan Kapılar Mı? İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Sallan Gül, Songül & Altındal, Yonca (2014). “Kadın Cinayetlerini Kadın Bakış Açısıyla Sorgulamak. ” Şiddet Suçları, Yaklaşımlar, Trendlerin İçinde, Ed: Dr. F. Irmak & E. Darcan, Ankara: Adalet Yayınevi. 193-222.
• Shaw, Clifford R. & McKay, Henry D (1972). Juvenile Delinquency and Urban Areas: A Study of Rates of Delinquency in Relation to Differentiatial Characteristics of Local Communities in American Cities. Chicago: University of Chicago Press.
• SASRN (2012). Femicide: A Global Problem, Commission On Crime Prevention and Criminal Justice, Small Arms Survey Research Notes Small Arms Survey Research Notes Academic Council on the United Nations System, Twentyfirst session. February 2012, 2327, (14).
• Snell, Clete (2001). Neighborhood Structure, Crime, And Fear Of Crime: Testing Bursik And Grasmick’s Neighborhood Control Theory. NY: Lfb.
• Spinelli, Barbara (2011) Femicide And Feminicide In Europe, Gender-Motivated Killings Of Women As A Result of Intımate Partner Violence, Expert Group Meeting On Gender-Motivated Killings of Women, Organized by the UN Special Rapporteur on Violence Against Women. New York, 12 October 2011.
• Şen, Ersan (2006). Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu. Cilt 1 (1). Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık. 261.
• Timisi, Nilüfer (1997). Medyada Cinsiyetçilik, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürleri: Ankara.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu (2011). Kadın Ve Aile Bireylerine Yönelik Şiddet İnceleme: Ankara.
• KSGM. 2006. “Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komisyonu Raporu”, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü : Ankara.
• KSGM. 2008. Kadın ve Medya, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara. Leavy, Patricia Lina (2000). “Feminist Content Analysis And Representative Characters. ” The Qualitative Report [On-Line Serial]. 5 (1/2).
• Tezcan, Mahmut. 1999. “Ülkemizde Aile İçi Töre Ya Da Namus Cinayetleri”. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü. 21-27.
• Vito, Gennaro F., & Holmes, Ronalds. 1994. Criminology, Theory, Research and Policy. International Thomson Pub.: Belmont/California.
• Walby, Slyia. 1990. Theorizing Patriarchy. Oxford, Cambridge: Blackwell.
• WHO. 2002. World Report on Violence and Health. World Health Organization, Geneva.
• Yıldırım, Aysel. 1998. Sıradan Şiddet Kadına Ve Çocuğa Yönelik Şiddetin Toplumsal Kaynakları. İstanbul: Boyut Yayınları.
• Yirmibeşoğlu, Vildan. 1997. Compilation Of Newspaper Articles On Honor Killings. Presented To Women For Women’s Human Rights, İstanbul. www. kadincinayetlerinidurduracagizplatformu.org. Erişim Tarihi: 12.10.2014