Toplumsal ve Siyasal Bir Proje: Ansiklopedi ve Ansiklopedizm

Yıl 2014, Sayı: 22, 219 - 236, 31.12.2014

Zakir Avşar Elif Emre Kaya Songül Omur

https://doi.org/10.31123/akil.442134

Öz

Tarihsel oluşumu ve gelişimi açısından çok eski dönemlere uzanan ansiklopediyi yalnızca bütün

bilgileri sistematik bir biçimde biraraya getiren bir başvuru kaynağı olarak değerlendirmek mümkün

değildir. Özellikle 20. yüzyılın ortalarına doğru her ülkenin kendi ansiklopedisini oluşturmaya

başlamasıyla birlikte diğer bilgi kaynakları gibi ansiklopediler de içinden çıktıkları toplumların

gerek siyasi, ekonomik ve sosyal koşullarından etkilenmiş gerekse de siyasi, ekonomik ve

sosyal oluşumlarını yansıtmaya başlamıştır. Bu anlamda bu çalışma, ansiklopedi kavramı ve

ansiklopedinin ortaya çıkışını ve gelişimini ortaya koymaya çalışmakla birlikte ansiklopedinin

toplumsal ve siyasal bir projeye dönüştürülerek, belirli bir döneme damgasını vuran ve diğer

toplumları da etkileyen “ansiklopedizm”i incelemeyi konu edinmektedir. Betimleyici bir çalışma

olan bu makalede mevcut literatür taranmış ve elde edilen veriler kronolojik bir sıralamaya

konularak bir sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ansiklopedi, Ansiklopedizm, Siyasal Oluşum, Toplumsal Oluşum

Kaynakça

• Alfabetik Okul Ansiklopedisi (1990). Ansiklopedi Maddesi. 2, Görsel Yayınlar Ansiklopedik Neşriyat Ticaret ve Sanayi A.Ş.
• Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi (1993). “Ansiklopedi Maddesi”, Cilt 2, Ana Yayıncılık. A.Ş.
• Burke, Peter ( 2001). Bilginin Toplumsal Tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Büyük Larousse Ansiklopedisi (1995). “Ansiklopedi Maddesi”, 2. Cilt, İstanbul: Milliyet Gazetecilik A.Ş. Cumhuriyet Ansiklopedisi (?). “Ansiklopedi Maddesi”, İkinci Cilt, İstanbul: Arkın Kitabevi.
• Çetinkaya, Bayram Ali (2008). “Meşrutiyet Dönemi ( 1876-1909) Aydın ve Devlet Adamının /Bürokratının Kimlik Yapısı, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2): 75-120.
• Dayanç, Muharrem (2012). “Ahmet Midhat Efendi ve Üss-i İnkılap Üzerine”, Turkish Studies, Winter: 7(1): 837-847.
• Dictionnaire Larousse (1994). “Ansiklopedi Maddesi,”Cilt 1, Milliyet Gazetecilik A.Ş.
• Diderot ve D’Alembert (2000). Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü, Çev., Selahattin Hilav 2. baskı, İstanbul: YKY.
• Gelişim Hachette (1993). Ansiklopedi Maddesi, 1, Interpres Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• Genç, Ernur (2007). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kimlik, Misyon ve Vizyonu Bağlamında Türk Aydını, Akademik İncelemeler, 2(1): 133- 174.
• Genç Larousse Ansiklopedisi (1993). Ansiklopedi Maddesi, Cilt 1, Gerçek Yayıncılık
• Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi (1987). 2, Görsel Yayınlar.
• Grand Master ( 1992). Ansiklopedi Maddesi, 1, Milliyet.
• Hilav, Selahattin (2000). “Ansiklopedi ve Aydınlanma Felsefesi”, Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü (Seçilmiş Maddeler), Diderot ve D’Alembert, 2. baskı, İstanbul: YKY.
• İnönü Ansiklopedisi (1949). Ansiklopedi Maddesi, Cilt III, Ankara, Milli Eğitim Basımevi.
• Kafadar, Osman (1997). Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma, Ankara: Vadi Yayınları.
• Karamanoğlu, Osman Korkmaz (2007). Ansiklopedik “İzmler” Sözlüğü, Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Korkmaz, Ali ve İbrahim E. Bilici (2011). “Şerif Mardin’in Sosyal Değişim ve Kültürel Tartışmalarında Modernleşme, İletişim ve Dil Bağlantısı”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(2): 31-55.
• Koyuncu, Ahmet Ayhan (2013). “Özne ve Hakikat Bağlamında Modern ve Postmodern Epistemolojinin Eleştirisi: Vasat’ı Yakalama Üzerine Bir Deneme”, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı-I, 6- 8 Mayıs,
• Bursa, Star Matbaacılık, ss. 7-19.
• Mardin, Şerif (2002). Türk Modernleşmesi. Makaleler 4. Mümtaz’er Türköne / Tuncay Önder. 11. Baskı, İstanbul, İletişim.
• Mardin, Şerif (2012). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri, 18. baskı, İstanbul, İletişim.
• Meydan Larousse (1992). Ansiklopedi Maddesi, Sabah.
• Oskay, Ünsal (2008). Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım. İstanbul: YKY Cogito.
• Öztürk, Nurettin (2001). “Aydınlanma Hareketi ve Yeni Türk Edebiyatı”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 9: 45-58.
• Pamuk, Orhan (1994). Sessiz Ev. 11. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Temel Britannica ( 1992), Ansiklopedi Maddesi, Cilt 1, Hürriyet Ofset.
• Uğurlu, Seyit Battal ve Macit Balık (2009), “Sessiz Ev’in Hayaleti: Güdük Bir Aydınlanma Projesi”, Turkish Studies. Fall, 4(8): 2307-2339.
• Yeni Rehber Ansiklopedisi (1993), Ansiklopedi Maddesi, 2, İhlas Gazetecilik Holding A.Ş.
• Yiğitbaş, Maksut (1998), “İlk Romantiğimiz: Ahmet Midhat Efendi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. Sayı: 10: 123-128.