Ahmet Hamdi Tanpınar’s View On Journalism

Yıl 2019, Sayı: 32, 589 - 605, 31.12.2019

Özge Cengiz

https://doi.org/10.31123/akil.618130

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar is an important writer who has produced novels, stories, essays and criticisms in Turkish Literature. Tanpınar’s work, History of 19th Century Turkish Literature, is one of the studies that should be given in Turkish Press History as well as in History of Literature. In this study, firstly Ahmet Hamdi Tanpınar’s place in the Turkey’s intellectual life is examined, then 19th Century Turkish Literature’s importance in Turkish Press History is evaluated by Tanpınar’s views on newspapers and journalists and Tanpınar’s mode is revealed.

According to the findings, Tanpınar’s findings regarding the history of the press are shaped within the framework of three characteristics; holistic perspective, emphasis on journalist identity, dialogue. It is understood that Tanpınar used a holistic perspective when dealing with the journalists of the early period and considered these writers together with their literary connections and observed the mutual interaction between their works. For Tanpınar, it is more important who created them, rather than how the periodicals were formed. With his emphasis on the identity of journalists, he emphasized the effects of the writers of the literary background on newspapers, and attributed a great role to newspapers especially in the name of changing / transforming society. While making all these evaluations, Tanpınar tried to develop a dialogue with the authors; he tried to understand the writers according to the conditions of their time and criticized them according to their aesthetic, philosophical, political, ideological and social concerns.

Anahtar Kelimeler

History of Press, Ahmet Hamdi Tanpınar, History of 19th Century Turkish Literature, literature, journalism

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Gözünden Gazeteciliğe Bakış

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar,
Türk Edebiyatı içerisinde roman, hikâye, deneme ve eleştiri türlerinde eserler
ortaya koyan önemli bir yazardır. Tanpınar’ın 19. Yüzyıl Türk Edebiyatı Tarihi
adlı çalışması, Türkiye Edebiyat Tarihi içerisinde olduğu kadar Türkiye Basın
Tarihi içerisinde de önem verilmesi gereken çalışmalardan birisidir. Bu
çalışmada öncelikli olarak Tanpınar’ın Türkiye düşünce hayatındaki yeri
irdelenmekte, sonrasında ise 19. Yüzyıl Türk Edebiyatı Tarihi adlı çalışmanın
Türkiye basın tarihi içerisindeki önemi Tanpınar’ın gazeteler ve gazetecilere
yönelik tespitleri üzerinden değerlendirilerek, Tanpınar’ın üslubu ortaya
konmaktadır.

Elde edilen bulgulara
göre, Tanpınar’ın basın tarihine yönelik tespitleri üç özellik çerçevesinde
şekillenmektedir; bütüncül perspektif, gazeteci kimliğine vurgu, diyalog.
Tanpınar’ın ilk dönem gazetecilerini ele alırken, bütüncül bir perspektif
kullandığı, bu yazarları edebi bağlantılarıyla birlikte ele alarak eserleri
arasındaki karşılıklı etkileşimi gözettiği anlaşılmaktadır. Tanpınar için dönem
gazetelerinin nasıl oluştuklarından ziyade, onları kimin oluşturduğu önemlidir.
Gazeteci kimliğine yaptığı vurgu ile dönemin edebiyat kökeninden gelen
yazarlarının gazeteler üzerindeki etkilerine vurgu yapmış, gazetelere ise özellikle
toplumu değiştirme/dönüştürme adına büyük bir rol atfetmiştir. Tanpınar bütün
bu değerlendirmeleri yaparken, yazarlarla bir diyalog geliştirmeye çalışmış;
yazarları hem kendi dönemlerinin koşullarına göre değerlendirmiş, hem de onları
kendi döneminin estetik, felsefi, siyasi, ideolojik, toplumsal kaygılarına göre
eleştirmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Basın Tarihi, Ahmet Hamdi Tanpınar, 19. Yüzyıl Türk Edebiyatı Tarihi, edebiyat, gazetecilik

Kaynakça

• Aydın, M. (2010). Kayıp Zamanın İzinde Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Doğubatı Yayınları.
• Çelebi, A. H. (2014). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. A. Uçman (ed). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yirmi Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları, s.627-630.
• Çıkla, S. (2009). Tanzimat’tan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi. Türkbilig-Türkoloji Araştırmaları, 18: s.34-63.
• Dizdaroğlu, H. (2014). Edebiyat Tarihçisi Ahmet Hamdi Tanpınar. A. Uçman (ed). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yirmi Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları, s.630-634.
• Enginün, İ.; Kerman, Z. (2008). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa. Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Eralp, H. V. (2008). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. A. Uçman ve H. İnci (ed). Bir Gül Bu Karanlıklarda Tanpınar Üzerine Yazılar. İkinci Baskı. İstanbul: 3F Yayınevi, s.39-42.
• Erdoğan, M. (2009). Bir Eleştirmen Olarak Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Gürbilek, N. (2015). Sessizin Payı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Issı, A. C. (2004). Yenileşme Dönemi Gazeteleri, Edebiyatın Yenileşme Döneminde Gazeteyle İlişkisi, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Dağınık Birkaç Dikkat. Hece, 94: s. 40-43. Işın, E. (2003). A’dan Z’ye Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları.
• İnuğur, M. N. (1993). Basın ve Yayın Tarihi. Üçüncü Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
• Jeanneney, J. N. (1998). Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi. E. Atuk (Çev), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kaplan, M. (2003). Tanpınar’ı Tahlili Okumak. S. Uğurcan (ed). Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Kitabevi, s.13-18.
• Kaplan, M. (2014). Önsöz. A. Uçman (ed). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yirmi Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları, s.634-636.
• Koloğlu, O. (2013). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Köprülü, M. F. (1989) Türk Edebiyatı Tarihi’nde Usul. S. Ç. Şan (ed). Edebiyat Araştırmaları I. İstanbul: Ötüken, s.3-47.
• Sakallı, C. (2012). Edebiyat Tarihçisi Olarak Tanpınar. Dil ve Edebiyat Dergisi / Journal of Linguistics and Literature, 9(2): s.13-31.
• Taner, H. (2019). Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil. Üçüncü Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1970). Yaşadığım Gibi. İstanbul: Türkiye Kültür Enstitüsü Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2014). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yirmi Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Topuz, H. (2014). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. Beşindi Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uçman, A. (2003). Ölümünün 40. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar. S. Uğurcan (ed). Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Kitabevi, s.109-130.
• Ülken, H. Z. (2014). Düşünür Bir Şairin Edebiyat Tarihi. A. Uçman (ed). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yirmi Üçüncü Baskı. İstanbul: Dergah Yayınları, s.636-640.
• Yılmaz, D. (1992). Türkiye’de Gazetecilik Dilinin Doğuşu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(2): s.171-176.