Kitle ve Kültür Turizmi Bağlamında JollyTur ve EtsTur Seyahat Acentelerine Ait İnternet Reklamlarının İçerik Analizi

Yıl 2020, Sayı: 33, 318 - 337, 30.06.2020

Zeynep Nihan Bakır Hasan Cem Çelik

https://doi.org/10.31123/akil.695931

Cited By: 2

Öz

Kapitalizm, dünya genelinde hâkimiyeti ele geçirirken ulusları, sömürenler ve sömürülenler olmak üzere iki ayrı kutba ayırmış ve iş gücünden doğal kaynaklara kadar dünya üzerindeki hemen hemen bütün kaynakları sömürü unsuruna dönüştürmüştür. Bağımlılık Kuramına göre bu sömürü unsurlarının en önemlilerinden bir tanesi, günümüzde turizm sektörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna göre Batılı merkez ülkeler, az gelişmiş ve gelişmekte olan çevre ülkelere, onların bağımlı konumlarını yeniden üretecek şekilde, kitle turizmini dayatırken, nispeten daha temiz ve prestijli olan kültür turizmini kendi hegemonyaları altında tutmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de reklam izleyenlere ne tür bir turizmin teşvik edildiğini ortaya koyabilmek amacıyla, JollyTur ve Ets Tur seyahat acentelerinin 2019 senesi boyunca yayınlamış oldukları internet reklamları, niceliksel içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Yapılan çözümlemede, her iki seyahat acentesinin de kitle turizmi temalı reklamlara fazlasıyla yer verdikleri, turizm anlayışını neredeyse tamamı ile deniz-kum-güneş üçlüsü ile sınırladıkları ve kültür turizmini görmezden geldikleri bulgulanmıştır. Çözümleme için belirlenen kategorilerin görüntüsel ve metinsel tekrarları aracılığı ile sözü edilen seyahat acentelerinin, kültür turizmini belli başlı lokasyon ve etkinlik ile sınırladıkları ve reklam izleyenleri kitle turizmine teşvik ettikleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık Kuramı, Kitle Turizmi, Kültür Turizmi, Reklamlar, İçerik Analizi

Teşekkür

Doktora ders dönemi kapsamında gerçekleştirmiş olduğumuz bu çalışmayı, derginize gönderme fırsatı sunduğunuz için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akman, D. (2007). Turizm Gelişmesinin Yarattığı Doğal Ve Kültürel Değişimler: Kaş Örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alaeddinoğlu, F. ve Yıldız, M.Z. (10-15 Eylül 2007). “Türkiye’de Kültür Turizmi ve Algılanışı, Kültürel Değişim, Gelişim ve Hareketlilik”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları, Ankara.
• Ansal H. ve Çetindamar, D. Teknolojik Gelişmelerin Ölçek Ekonomisine Etkileri, Kapitalist Üretim Esneklik Kazanıyor: Post-Fordizm. İktisat Dergisi, 30(346)
• Atay, L. ve Yıldırım, M. (2009). “Türkiye’de Seyahat Acenteciliğinin Gelişimi” Türk Turizm Tarihi. Ş. Çavuş, Z. Ege, O. Eralp (drl.) Detay Yayıncılık, Ankara
• Aydoğan, F. (2000). Medya ve Serbest Zaman. İstanbul: Om Yayın Evi.
• Aytaç, Ö. (2002). Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231-260.
• Aytaç, Ö. (2005). Kapitalizm ve Boş Zaman. 14 Kasım 2016 tarihinde (http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ogusbd/article/view/5000080813/5000074926) adresinden edinilmiştir.
• Başkaya, F. (2005). Azgelişmişliğin Sürekliliği. Ankara: Maki Basın Yayın.
• Beaud, M. (2015). Kapitalizmin Tarihi .(F. Başkaya, Çev.), İstanbul: Yordam Kitap.
• Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research. Glencoe IL, Free Press.
• Claveria, O., Monte, E., and Torra, S. (2015). Common Trends İn İnternational Tourism Demand: Are They Useful To İmprove Tourism Predictions?. Tourism Management Perspectives, (16), 116-122.
• Csapo, J. (2012). The Role and Importance of Cultural Tourism in Modern Tourism Industry, Strategies For Tourism İndustry- Micro and Macro Perspectives. M. Kasımoğlu ve H. Aydın (drl.). Croita: Vana Persen.
• Dağtaş,E ve Dağtaş,B. (2006). Tüketim Kültürü, Yaşam Tarzları, Boş Zamanlar ve Medya Üzerine Bir Literatür Taraması. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 4(14), 4-31.
• Dağtaş, B. ve Dağtaş, E. (2009). Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Ankara: Ütopya Yayınları.
• DPT, Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989
• Er, K. (2014). Üretim İlişkileri Temelinde Modernizm ve Post Modernizmin Azgelişmiş Ülkeler Üzerine Etkileri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(16), 413-453.
• Eralp, Z. (1983). Genel Turizm. Ankara: Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu.
• Erbay, E.R. ve Özden, M. (2013). İktisadi Kalkınma Kuramlarına Eleştirel Yaklaşım. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Metinleri, (3).
• Goeldner, R.C., Ritchie, B. and Mcintosh, R. (2000). Tourism: Principles, Practises, Philosophies, 8th Edition, John Wiley.
• Gülbahar, O. (2009). 1990’lardan Günümüze Türkiye’de Kitle Turizminin Gelişimi ve Alternatif Yönelimler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1)
• Gülcan, B. (2010). Türkiye’de Kültür Turizminin Ürün Yapısı ve Somut Kültür Varlıklarına Dayalı Ürün Farklılaştırma İhtiyacı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(1) Haller, M., Hadler, M., and Kaup, G. (2013). Leisure Time in Modern Societies: A New Source Of Boredom and Stress?. İnternational Journal Of Methodology, 111(2), 403-434.
• Kara, T. (2014). Kültür Endüstrisi Kavramı Çerçevesinde Medya Ürünleri: Eleştirel Yaklaşım. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4(1).
• Karamustafa, K. ve Örnek, N. (2019). Modernite ve Postmodernite Etrafında Şekillenen Turizm Olgusu ve Gelişimi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 259-290.
• Kızılırmak, İ. ve Kurtuldu, H. (2005). Kültürel Turizmin Önemi ve Tüketici Tercihlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 100-120.
• Kozak, N. (2012). Genel Turizm Bilgisi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Kozak, M., Evren, S. ve Çakır, O. (2013). “Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması”. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1): 7-22.
• Küçükaslan, N. (2007). Özel İlgi Turizmi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Morgan, D. L. (1993). Qualitative Content Analysis: Aguide to Paths Not Taken. Qualitative Health Research. 02 Ocak 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/14741101 adresinden edinilmiştir.
• Ovalı, P. (2007). Kitle Turizmi ve Ekolojik Turizmin Kavram, Mimari ve Çevresel Etkiler Bakımından Karşılaştırılması. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E-Dergisi (2), 64-79.
• Özgüler, V. (2003). Yeni Ekonomi Anlayışı Kapsamında Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler: Türkiye Örneği. T.C Anadolu Üniversitesi Yayınları; No:1479 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları (179).
• Öztaş, K. ve Karabulut, T. (2006). Turizm Ekonomisi: Genel Turizm Bilgileri. Ankara: Nobel Yayın.
• Öztürk, Ö. (2006). “Emperyalizm Kuramları ve Sermayenin Uluslararasılaşması”, Praksis, (271-309).
• Pekin, F. (2011). Çözüm: Kültür Turizmi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Purkis, S. (17-19 Haziran 2009). Dünya Turizm Endüstrisinin Örgütlenmesi ve Marmaris Örneği. Econ Anadolu2009: Anadolu International Conference İn Economics. Eskişehir, 1-15.
• Roney, S. (2002). Fordizmden Post Fordizme Geçiş Sürecinin Turizme Yansımaları: Kitle Turizmi ve Alternatif Turizm, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 13(1), 9-14.
• Sharpley, R. (2000). Tourism and Sustainable Development: Exploring the Theoretical Divide. Journal of Sustainable Tourism, 8(1), 1-19.
• Sallangül, S. (2006). Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa Yeni Liberalizm ve Muhafazakârlık Kıskacında Refah Devleti. Ankara: Ebabil Yayıncılık.
• Sezgül, İ. (2009). “Küreselleşme, Neo-Liberalizm ve Etik”. Tübav Bilim Dergisi, 2(4), 504-509.
• Soyak, A. (2010). Turizm Sektöründe Bağımlılığın Sonuçları ve Politika Önerileri. 22 Aralık 2016 tarihinde http://alkansoyak-yazilari.blogspot.com.tr/2011/04/turizm-sektorunde-bagmllgn-sonuclar-ve_24.html. adresinden edinilmiştir.
• Soyak, M. (2013). Uluslararası Turizmde Son Eğilimler ve Türkiye’de Turizm Politikalarının Evrimi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, (4).
• Soyak, M. (2016). Türk Turizm Sektörünün Yapısal Analizi ve SWOT Matrisine Dayalı Sektörel Stratejiler. 1. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, (10): 47-71.
• Stone, P.J., Dunphy, D.C., Smith, M.S., and Ogilvie D.M. (1966). The General İnquirer: A Computer Aproach to Content Anaylsis. MIT Press, Cambridge.
• Taşkaya, M. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Aktarımında Ekonomik ve Politik Arka-plan: Toplumsal Hafıza, Aidiyet, Kimlik, İdeoloji, Medya ve Turizm Endüstrisi. 24 Aralık 2016 tarihinde http://akademikstok.com/somut-olmayan-kulturel-mirasin-aktariminda-ekonomik-ve-politik-arka-plan-toplumsal-hafiza-aidiyet-kimlik-ideoloji-medya-ve-turizm-endustrisi-oku-323.html adresinden edinilmiştir.
• Toskay, T. (1993). Turizm. İstanbul: Der Yayınları.
• Tuna, M ve Yanardağ, A. (2012). Turizm Sosyolojisi. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Tuncer, E. (2010). Televizyon Reklamlarında Geleneksel Anne İmgesi: Bingo Örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uçkun, G ve Türkay, O. (2003). Alternatif Turizm Sürdürülebilirliği. Ankara Üniversitesi Çankırı Meslek Yüksek Okulu Konferans Bildirileri.
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı. (E. Tataroğlu ve İ. Yıldız, Çev.), Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. (R. G. Öğdül, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Uygur, M. ve Baykan, E. (2007). Kültür turizmi ve turizmin kültürel varlıklar üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 30-49.
• Üngüren, E., Algür, S. ve Doğan, H. (2009). Konaklama ve Seyahat Acenteleri Yöneticilerinin Her Şey Dâhil Sistemine Yönelik Tutumları: Antalya örneği. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Aralık: 95- 112.
• Yağcı, Ö. (2007). Turizm Ekonomisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yaylagül, L. (2019). 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçiminin Sabah ve Sözcü Gazetelerindeki Sunumunun Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Akdeniz İletişim Dergisi, (32), 323-339.
• Yentürk, N. (1993). Post-Fordist Gelişmeler ve Dünya İktisadi İş Bölümünün Geleceği. Toplum ve Bilim Dergisi, Bahar: 56-61.
• Wallerstein, I. (2000). Bildiğimiz Dünyanın Sonu. (T. Birkan, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.