Postmodern Kentsel Mekanda Kültürel Belleğin İnşa Süreci: Televizyon Dizilerinde Öne Çıkan Nostaljik Eğilimler

Yıl 2020, Sayı: 34, 102 - 121, 31.12.2020

Cem Tutar

https://doi.org/10.31123/akil.781252

Öz

Sermayenin mekânsal hareketliliğine koşut, kültürel olarak postmodern, modern ve geleneksel ilişkilerin iç içe yaşandığı kentsel mekanlar, neoliberal üretim politikalarının ve ideolojilerinin yarattığı eşitsizlikler ve toplumsal farklılıklarla görünüm kazanmıştır. Atomize olan, yalnızlaşan insanlar; geleneksel toplumda ya da örgütlü modernlik dönemindeki sınırları belirli bir toplumsal yapı içerisindeki güvenilir mekânsal ilişkiler ve kimlik algısına duyulan özlemle medya tüketimine yönelmektedirler. Televizyon çeşitli program içerikleriyle toplumsal belleğin oluşmasına katkı sağlarken prime time yayın akışı içinde dolaşımda olan diziler söz konusu belleği sürekli güncelleyerek, geleneksel, modern ilişkileri postmodern dünyanın yörüngesine nostaljik unsurları kullanarak sürüklemektedir. İzleyiciler, geçmişin bu tanıdık kültürel yaşam kalıplarına takılarak, daimi izleyici statüsüne yerleşirken, dizilerin temsil ettiği gündelik yaşam pratikleri üzerinden kendiliklerini yeniden inşa etmektedirler.
Bu çalışmada postmodern kentteki mekânsal pratikler ve kültürel yapıyla ilişkili olarak son dönemde öne çıkan TRT 1’de yayınlanan “Tutunamayanlar” adlı dizi, alanla ilgili kuramsal perspektif üzerinden irdelenmektedir. Buna göre söz konusu dizi bir yandan sosyo-ekonomik ve kültürel olarak toplumsal yapıyla bütünleşemeyenlerin gündelik hayatından fragmanları temsil ederken diğer yandan eskinin anlam boyutuna yapılan vurgularla günün sorunlarının nasıl aşılmaya çalışıldığını ortaya koymaktadır. Dizide postmodern kültürdeki genel anlam kaybına karşılık tarihsel momentteki önemli figür ve olaylara yapılan yolculuk sürecinde imgesel olarak eklektik, nostaljik unsurlar bir tarihsel arka fon olarak bireylerin gündelik hayatına eşlik ederken tüketim ekonomisine eklemlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Postmodern kent, Kültürel bellek, Nostalji, Tüketim Kültürü, Televizyon dizisi

Kaynakça

• Adanır, O. (1994). Sinemada Anlam ve Anlatım. İzmir: Kitle Yayınları.
• Anderson, S. (2001). History, TV and Popular Memory. Edgerton, G. R. ve P. C. Rollins (Edt.). in Television Histories Shaping Collective Memory in the Media Age. (19-36). USA: University Press of Kentucky.
• Augé, M. (2013). Çağdaş Dünyaların Antropolojisi. H. U. Tanrıöver (Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Atik & Erdoğan, A. Ş. (2014). Toplumsal Bellek ve Medya. Atatürk İletişim Dergisi. Sayı 6. 1-16.
• Assmann, J. (2018). Kültürel Bellek. A. Tekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2004). Tüketim Toplumu. H. Deliceçaylı ve F. Keskin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Akışkan Modernite. S. O. Çavuş (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Bauman, Z. (2020). Akışkan Hayat. A. E. Pilgir (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2005). Siyasallığın İcadı. N. Ülner (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berger & Luckmann, P. T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası. V. S. Öğütle (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Berger & Luckmann, P. T. (2015). Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi. M. D. Dereli (Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Cassin, B. (2018). Nostalji. S. Kıvrak (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Connerton, P. (2018). Modernite Nasıl Unutturur. K. Kelebekoğlu (Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Connerton, P. (2019). Toplumlar Nasıl Anımsar? A. Şenel (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cross, G. (2018). Tüketilen Nostalji Hızlı Kapitalizm Çağında Hatıralar. E. Turan (Çev.). İstanbul: The Kitap.
• Dayan & Katz, D. & E. (2011). From Media Events: The Live Broadcasting of History J. K. Olick, V. V. Seroussi and D. Levy (Edt.). in The Collective Memory Reader. (361-364). Oxford: Oxford University Press.
• Diker, C. (2020). Bir Bölüm Daha: Netflix’teki Seri-İzleme Davranışının Tüketim Kültürü Bağlamında İncelenmesi E. Sirer (Edt.) Yeni İzlence Yeni İzlerkitle içinde. (147-181). Konya: Literatürk Academia.
• Erll, A. (2008). Literature, Film and the Mediality of Cultural Memory A. Erll and A. Nünning (Edt.). in Cultural Memory Studies. (389-398). Berlin: Walter de Gruyter.
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hansen, J. G. (2011). Media and Memory. Edinburgh: Edinburgh University Press. Harvey, D. (2010). Postmodernliğin Durumu. S. Savran (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2011). Umut Mekanları. Z. Gambetti (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hobsbawm, E. (2006). Gelenekleri İcat Etmek E. Hobsbawm ve T. Ranger (Der.). Geleneğin İcadı. M. M. Şahin (Çev.). İstanbul: Agora Yayınları.
• İlhan, M. E. (2018). Kültürel Bellek. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• İpşiroğlu, Z. (1996). Uyumsuz Tiyatroda Gerçekçilik. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. N. Plümer ve A. Gölcü (Çev.). Ankara: Nirengi Yayınları.
• Karataş, M. ve Doğan, O. N. (Senarist), Doğan, O. N. ve Zaloğlu, M. (Yönetmen). (2020). (Televizyon Dizisi Bölümü; 12. 13. ve 14. Bölümler). Şanlıer, O. ve Güven, A. T. (Baş Yapımcı). Tutunamayanlar. İstanbul: İstanbul Medya Akademisi ve Neden Film
• Kaplan, Y. (1992). Televizyon. G. Kaplan (Çev.). İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Katznelson, I. (2019). Marksizm ve Kent. C. Göğüş (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kaya, Ş. Ş. (2011). Televizyon, Tarih ve Toplumsal Bellek. Sosyoloji Dergisi. Sayı 25. 103-123.
• Kiper, P. (2007). Küreselleşme Sürecinde Değişen Kentler Yitirilen Değerler A. Mengi (der.). Kent ve Politika. (77-87). Ankara: İmge Kitabevi.
• Lefebvre. H. (2013). Kentsel Devrim. S. Sezer (Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi. I. Ergüden (Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent. G. Koca ve T. Tosun (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Mutlu, E. (1991). Televizyonu Anlamak. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Öncü, A. ve Weyland, P. (2010). Küreselleşen Kentlerde Yaşam Alanları ve Kimlik Mücadeleleri A. Öncü ve P. Weyland (Der.). Mekan Kültür İktidar. (9-39). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özen, S. Ç. (2010). Bir Bellek Mekanı Olarak Televizyon: Bu Kalp Seni Unutur mu?. Mülkiye Dergisi. Cilt 34 Sayı 269. 171-197.
• Postman, N. (2004). Televizyon Öldüren Eğlence. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Robins, K. (1999). İmaj. N. Türkoğlu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2011). Yeni Kapitalizm Kültürü. A. Onacak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soja, E. (2017). Postmodern Coğrafyalar. Y. Çetin (Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve Kültür. A. Eker (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Urry, J. (1999). Mekanları Tüketmek. R. G. Öğdül (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek. H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yırtıcı, H. (2009). Çağdaş Kapitalizmin Mekansal Örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.