Türkiye-ABD İlişkilerinde Basının Yeri: Missouri Zırhlısı’nın Türkiye Ziyareti

Yıl 2021, Sayı: 35, 196 - 216, 30.06.2021

Melek Tuğba Kocaman , Abdulkadir Gölcü

https://doi.org/10.31123/akil.888622

Cited By: 1

Öz

Dünyanın iki ana bloğa bölündüğü Soğuk Savaş döneminde, yönünü muasır medeniyetler seviyesine yükselme düsturunun da etkisiyle Batıya dönen Türk siyasetçileri ve diplomatları tercihlerini Amerika Birleşik Devletleri ile yakınlaşmaktan yana kullanmışlardır. Bu yakınlaşmanın görünür yanını ise kuşkusuz Amerikan ordusunun güzide savaş gemisi Missouri Zırhlısı’nın Türkiye ziyareti oluşturmaktadır. Bu ziyaret Türkiye’nin dış politikasındaki paradigma değişiminin başat noktası olan Truman ve Marshall yardımları ve Askeri Kolaylıklar Anlaşmaları gibi süreçlerin de fitilini ateşlemiştir. Böylesine önemli bir ziyarete kayıtsız kalması mümkün olmayan yazılı basın ise, bu ziyareti haberleştirirken Türk kamuoyunu pozitif bir algı ekseninde şekillendirmek için elinden gelen çabayı göstermekten çekinmemiştir. Missouri Zırhlısı’nın Türkiye’ye gelişinin Türk basınındaki izdüşümünü araştıran bu çalışmada dönemin basınından Akşam, Cumhuriyet, İkdam, Tanin, Ulus ve Vakit gazeteleri örneklem olarak seçilmiştir. İncelenen gazetelerin tarihleri Missouri’nin Türkiye’de karşılandığı 5 Nisan 1946 ile Türkiye’den gidişinin ertesi günü olan 10 Nisan tarihleri arasıdır. Gazetelerin incelenmesinde nitel araştırma yaklaşımlarından birisi olan betimsel analiz kullanılmıştır. Basının bu ziyaret özelinde hükümetin Amerika ile yakınlaşmasında bir meşrulaştırma aracı olarak çalıştığı ve yayınlarını Amerika-Türkiye dostluğu vurgusuyla yaptığı görülmektedir. Ziyareti haberleştiren gazetelerin birçok sayfası propagandist görseller ve fotoğrafla süslenmiş, basın Missouri’nin ziyaretini bir şenlik, bir bayram havasında kamuoyuna aktarmayı tercih etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Missouri Zırhlısı, Türk Basını, Meşrulaştırma, Amerika, Betimleyici Analiz

Kaynakça

• Akalın, C. (2003). Missouri'nin Ziyaretinin Tarihsel Anlamı. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (3).
• Akandere, O. (1998). Milli Şef Dönemi: Çok-Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler 1938-1945. İstanbul: İz Yayıncılık
• Akarçay, P. ve Ak, G (2018). 1940’ların Türkiye’sinde Amerikan Emperyalizmi Ve ‘Hami Arayışı’ Âdeti İlişkisi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi Journal Of Modern Turkish History Studies XVIII/36 (2018-Bahar/Spring), ss.265-293
• Akbulut, Y. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, A. Şimşek (Ed). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını
• Aktar, A. (2001). Varlık Vergisi ve ‘Türkleştirme’ Politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları
• Aksu, Z. (2019). İnsani Müdahalelerde Medyanın Rolü: Libya ve Bahreyn Karşılaştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16
• Alan, A.E. “Propaganda Aracı Olarak Ganbot Diplomasisi” G. Ülger (Ed.), Propaganda Algı, İdeoloji ve Toplum İnşasına Dair İncelemeler (83-98), Beta Yayınları, İstanbul 2015.
• Arcayürek, C. (1987). Şeytan Üçgeninde Türkiye. İstanbul : BilgiYayınları
• Bakar, B . (2016). İstanbul’da Ekmek Karnesi Uygulamasi, Karne ve Ekmek Suistimalleri (1942-1946). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 12 (24), 1-60. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuydta/issue/17081/178758
• Berkes, Niyazi. (1997). Unutulan Yıllar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boratav, K. (2006). Türkiye’de Devletçilik. Ankara: İmge Kitabevi
• Bulut, S (2008). Sovyet Tehdidine Karşı Güvenlik Arayışları: I. ve II. Menderes Hükümetlerinin (1950-1954) NATO Üyeliği ve Balkan Politikası, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 41, Mayıs 2008, s. 35-61
• Bülbül, İ . (2012). İkinci Dünya Savaşının Türkiye'de Sosyal Hayata Olumsuz Yansimalari. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0 (9), 1-51. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuydta/issue/947/10679
• Çalışkan, S. (2020). 12 Eylül Darbesi'nde Televizyon Yayınlarında Propaganda Faaliyetleri Üzerine İnceleme. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 10 (1), 85-116 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-kiad/issue/55208/681337
• Çaplı, B. (2016). Haberde Tarafsızlık Algısı. Y. İnceoğlu ve S. Çoban (Der.) Haber Okumaları. (s.65-79) içinde İstanbul : İletişim Yayınları
• Duman, M. (2019). Türkiye’nin ABD’de Gerçekleştirdiği Kamu Diplomasisi Üzerine Erken Bir Değerlendirme: Memleketimizi Tanıtmak Meselesi (1948). Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (AKİL) Aralık (32), s. 379-397
• Erdoğan, İ. (2014). Medya Teori ve Araştırmaları. Ankara : Erk Yayınları
• Ertem, B. (2013). İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri ve Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri İle Yakınlaşmasına Etkileri, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/7 Summer 2013, p. 157-183, Ankara-Turkey
• Gevgilili, A. (1987). Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Bağlam Yayınları
• Gültekin, M. (2017). Türkiye-ABD İlişkilerinin Psikolojisi. İstanbul: Pınar Yayınları
• Güngör, N. (2011). İletişim / Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gürbüz, M. (2010). Türk-Amerikan İlişkilerinde İttifak Sürecinin Başlaması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 139-170. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/issue/28416/302509
• Herman, E.S. ve Chomsky, N, (2012). Kitle Medyasının Ekonomi Politiği Rızanın İmalatı, E. Abadoğlu (Çev.). İstanbul: Bgst Yayınları.
• İşler, E. ve Analı, S. (2015). Kore Savaşı’na Katılma Sürecinde Basın Yoluyla Halkın Onayını Arttırmak. Erciyes İletişim Dergisi, 4 (2) , DOI: 10.17680/akademia.89437
• Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarih, İstanbul: Timaş Yayınları
• Kavoğlu, S. (2020). Meşrulaştırma Aracı Olarak Medya: Rusya'nın Kırım’ı İlhakı Üzerine Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2020 (50) , 97-116 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ikad/issue/56157/748362
• Kıncal, R. ve vd., (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Nobel yayınları.
• Koçak, C. (2007). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945) Cilt 2. İstanbul: İletişim Yayınları
• Koçak, C. (2019). Geçmişiniz İtinayla Temizlenir. İstanbul: İletişim Yayınları
• Metinsoy, M. (2020). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Sever, A. (1997). Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Ortadoğu, 1945-1958. İstanbul: Boyut Kitapları
• Oran, B. (2009). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt 1:1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları
• Özkan, S. (2017). Gerbner’in Kültürel Göstergeler Kuramı Bağlamında Televizyon Haber İçeriklerine İlişkin Bir Araştırma, Abant Kültürel Çalışmalar Dergisi (AKAR). 2 (4). 129-141
• Yetkin, Ç. (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri Ankara: Seçkin Yayıncılık.