Türkiye’deki Senaristlerin Bakış Açısıyla Değişen Dizi Sektörü Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Sayı: 36, 72 - 89, 31.12.2021

Pelin Oduncu , Sibel Karaduman

https://doi.org/10.31123/akil.989010

Cited By: 2

Öz

Televizyon insanların farklı amaçlar doğrultusunda kendisine bağlı oldukları başat iletişim araçlarından biridir. Başka insanlar, coğrafyalar ya da toplumlar hakkında bilgi edinmeden içerdiği dizi, yarışma programı, belgesel ve daha birçok türler vasıtasıyla eğlence ihtiyacını da gideren televizyon, günümüzde gelişen iletişim teknolojileri ile başka bir boyuta ulaşmıştır. Özellikle internet teknolojisinin yükselmesi ve yayıncılık dâhil tüm alanlarda yaşanan dijital gelişmeler televizyon ve izleme pratiklerini de dönüştürmüştür. Televizyonun temel program türlerinden biri olan ve oldukça geniş bir izleyici kitlesine sahip olan diziler, dijitalleşme ile birlikte televizyonun yanı sıra dijital platformların da gözdesi olmaya devam etmiştir. Bununla birlikte dizilerin başarı kriterini artıran temel faktörlerden biri olan senaryoların, bu değişimden nasıl etkilendiği merak konusudur. Değişen dizi sektörünü, özellikle senaristler açısından değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışma, yayıncılıkta yaşanan dönüşümü ve bu dönüşümün gerek üretici gerekse izleyicilere etkisini ortaya çıkarması açısından önem arz etmektedir. Bu doğrultuda hem televizyona hem de dijital yayın platformlarına dizi yazmış olan senaristlerle derinlemesine görüşme yapılmış, veriler betimsel içerik analizi ile kategorilendirilerek değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler; yükselen dijital içerik izleme alışkanlığına karşın televizyonun hala gücünü korumaya devam ettiğini, dijital platformlarda dizi sürelerinin kısalmasının, senaryo yazma aşamasında birtakım zorluklar yaşattığı ancak aynı zamanda daha özgün hikâyeler yaratma fırsatı sunduğunu saptamıştır. Çalışma bulguları dijital dönüşümle birlikte değişen izleme pratikleri nedeniyle, senaristlerin dijitale yazdıkları metinlerde, özgür, aktif ve katılımcı izleyici tercih ve taleplerine göre, pek çok yeni dinamiği gözönünde bulundurarak üretim yapmaları gerektiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Yayıncılık, İnternet Dizisi, Televizyon, Senaryo

Teşekkür

dergi editoryal ekibine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Adda, J., Ottaviani, M., Demange, G., ve Auriol, E. (2005). The transition to digital television. economic policy, 20(41), 161-209. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/3601066
• Aguiar, L., & Waldfogel, J. (2018). Netflix: global hegemon or facilitator of frictionless digital trade?. Journal of Cultural Economics, 42(3), 419-445.
• Akaydın, A. (2014). Değişen televizyon platformlarının izleyiciye sunduğu seçenekler. Erciyes İletişim Dergisi, 3(4), 18-24.
• Altay, Derya. (2005). McLuhan, N. Rigel (Der.) Kadife karanlık (9-48) içinde. İstanbul: Su Yayınları.
• Atabek, Ümit (2005). İletişim teknolojileri ve yerel medya için olanaklar. S. Alankuş (Der), Yeni İletişim Teknolojileri ve Yeni Medya (61-90) içinde. İstanbul: İletişim Vakfı Yayınları.
• Binatlı, C. (2011). Yeni teknolojiler ve kitabın geleceği üzerine birkaç söz. Z. Hepkon (Der) İletişim ve Teknoloji (13-20) içinde. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Çağıl, F. ve Masdar Kara, F. (2019). Dijital dönüşüm bağlamında Türkiye’de dizi sektörü ve geleceği. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 8-18.
• Çöteli, S. (2016). İnternet’ten izlenen dizi ve seriyallerin “araç iletidir” ve “kullanımlar doyumlar” bağlamında incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2) , DOI: 10.17336/igusbd.21108, 119-134
• Ergüney, M . (2017). Türkiye’de internet dizilerinin gelişmesine zemin hazırlayan tarihsel ve teknolojik süreç. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 2 (1) , 52-59. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/itbhssj/issue/30281/317371
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, (C. Güzel, Çev.), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Hlynka, D. (2010). Deconstructing “Digital”. Educational Technology, 50(6), 62-63. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/44429884
• Karaduman, S. (2018). Television broadcasting in new media platform and interaction, Public Relations Cultural & Media Studies, 115-129
• Karaduman, S., & Aciyan, E. P. (2019). Netflix’in ilk Türk dizisi “Hakan Muhafiz” üzerine bir alımlama analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (32), 669-687.
• Koyuncu, E. (2017). TV yayıncılığı alanındaki dijital TV platformları sosyal paylaşım ağlarını neden kullanırlar? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 315-335.
• Steiner, E. ve Xu K. (2020). Binge-watching motivates change: uses and gratifications of streaming video viewers challenge traditional TV research. Convergence. 26(1):82-101. doi:10.1177/1354856517750365
• Maigret, E. (2014). Medya ve iletişim sosyolojisi. (H. Yücel, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mehta, M., ve Patti, L. (2019). Imagining virtual audiences: digital distribution, global media, and online fandom. Lee S., Mehta M., ve Ku R. (Der.), Pop Empires: Transnational and Diasporic Flows of India and Korea, (249-267). Honolulu: University of Hawai'i Press. doi: 10.2307/j.ctv7r429w.22
• Mutlugün, A. M. (2017). TV dizilerinin pazarlama stratejisi bağlamında yeni bir ürün olarak sunum, E. B. Erdoğan, N. T. Akbulut, M. A. Mutlugün (Der.), Medyayı Okumak içinde. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Öztürk, M., Atik, A. (2016). Ulusal pazardan küresel pazarlara uzanan süreçte Türk dizilerinin gelişimi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 66-82.
• Postman, N. (1990). Televizyon: öldüren eğlence, (Çev. O. Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Söğüt, F. (2020). Dizilerin yeni mecrası olarak internet: televizyon dizileri ile internet dizileri arasında karşılaştırmalı bir analiz, Conference: II. Gelenekselden Dijitale Uluslararası Medya Araştırmaları Sempozyumu.
• Waldfogel, J. (2017). “How digitization has created a golden age of music, movies, books, and television.” The Journal of Economic Perspectives, 31(3), 195–214, Erişim adresi: www.jstor.org/stable/44321286
• Williams, R. (2003). Televizyon, teknoloji ve kültürel biçim. (A. U. Türkbağ, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• “BluTV Nedir?” erişim adresi: https://www.blutv.com/ adresinden 04.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• BTK, (2021). Pazar Verileri Raporu, erişim adresi: https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/2021-1-kurumdisi-son.pdf adresinden 06.07.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Deloitte. (2014). Dünyanın en renkli ekranı Türkiye’de dizi sektörü. Deleoitte Yayınları. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/technology- mediatelecommunications/tr-media-tv-report.pdf adresinden 06.07.2021 tarihinde erişilmiştir.
• DoğuşDigital, https://www.dogusdigital.com/ adresinden 04.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• “Binge watching”, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/binge-watching adresinden 07.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• “Gain Üyelik Koşulları”, https://www.gain.tv/uyelik-kosullari adresinden 04.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• “'Fi' dizisi 10 günde 10 milyon izlendi!” (2017). https://www.milliyet.com.tr/cadde/fi-dizisi-10-gunde-10-milyon-izlendi-2431252 adresinden 07.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Ilıcalı, Acun, (7 Şubat 2021). “Acun Ilıcalı: Sınırım Gökyüzü” (Röportaj Aslı Sözbilir), https://www.capital.com.tr/is-dunyasi/soylesiler/sinirim-gokyuzu adresinden 04.05.2021 tarihinde erişilmiştir.
• RTÜK (2018). “Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması”, https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/televizyonizlemeegilimleriarastirmasi2018.pdf adresinden 04.05.21 tarihinde erişilmiştir
• Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. https://fenitay.files.wordpress.com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri-analizi.pdf adresinden 08.06.2021 tarihinde erişilmiştir.
• “The Story of Netflix”, erişim adresi: https://about.netflix.com/en adresinden 04.05.2021tarihinde erişilmiştir.