Savaş İletişimi: Rusya-Ukrayna Savaşı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Sayı: 41, 94 - 116, 30.08.2023

Ergün Köksoy , Samet Kavoğlu

https://doi.org/10.31123/akil.1307447

Cited By: 2

Öz

Savaş iletişimi, savaş dönemlerinde devletlerin ve hükümetlerin iç ve dış kamuoyu başta olma üzere hedef kitlelerini bilgilendirmek ve etkilemek amacıyla kullandıkları iletişim yöntemlerini, araçlarını ve uygulamalarını ifade etmektedir. Makalede savaş iletişimi kavramından hareketle Rusya-Ukrayna savaşındaki yayıncılık ve gündem oluşturma faaliyetlerine odaklanılmıştır. Bu kapsamda kitle iletişim araçlarının içerik sağlayıcısı olan, iç ve dış kamuoyuna dönük içerik üreten ve bu özelliğiyle dikkate değer savaş iletişimi araçlarının başında gelen resmi haber ajanslarının (TASS ve Ukrinform) içerikleri mercek altına alınmıştır. İki ülkenin resmi haber ajanslarının savaşı nasıl ele aldığı, savaşı ve savaşan tarafların iddialarını nasıl haberleştirdikleri, hangi konularda haberler ürettikleri ve savaş iletişimi bağlamında hangi mesajları ön plana çıkardıkları incelenmiştir. Çalışmanın kaleme alındığı dönemde bir yılını dolduran savaş sürecinin tamamını incelemek marjinal faydayı azaltacağından 1-31 Ocak 2023 tarihleri arasındaki bir aylık dönemde üretilen içerikler örneklem olarak seçilmiştir. Elde edilen veriler nitel ve nicel içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda ajansların haber içeriklerinin bağlı oldukları ülkenin iddialarını, mesajlarını ve meşruiyet yaratma çabalarını destekleyecek şekilde oluşturulduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Savaş iletişimi, Rusya, Ukrayna, Haber ajansı, Tass, Ukrinform

War Communications: A Review on the Russia-Ukraine War

Öz

War communication refers to the communication methods, tools and practices used by states and governments in order to inform and influence their target audiences, especially the domestic and foreign public opinion, during times of war. Based on the concept of war communication, the article focuses on broadcasting and agenda setting activities in the Russia-Ukraine war. In this context, the contents of the official news agencies (TASS and Ukrinform), which are the content providers of the mass media, produce content for the domestic and foreign public, and which are among the most remarkable war communication tools with this feature, were scrutinized. It was examined how the official news agencies of the two countries handled the war, how they reported the war and the claims of the warring parties, what news they produced, and which messages the parties highlighted in the context of war communication. At the time the study was written, the war had completed one year. Since examining the entire war process would reduce the marginal benefit, the content produced in the one-month period between 1-31 January 2023 was chosen as a sample. The obtained data were analyzed with qualitative and quantitative content analysis technique. As a result of the study, it was revealed that the news contents of the agencies were created to support the claims, messages and legitimacy efforts of their countries.

Anahtar Kelimeler

War communications, Russia, Ukraine, News agency, Tass, Ukrinform

Kaynakça

• Akpamuk, G. (2022). Rusya gazı keserse Avrupa'nın enerji alternatifleri ne olabilir? Retrieved 12.05.2023 from https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60556792
• Aktürk, Ş. (2022). Sebepleri ve sonuçlarıyla Rusya’nın Ukrayna’yı işgali. Retrieved 12.05.2023 from https://www.aa.com.tr/tr/analiz/sebepleri-ve-sonuclariyla-rusya-nin-ukrayna-yi-isgali/2512248
• Alkan Özcan, S. (2020). Roma, İstanbul ve Moskova Arasında Ukrayna’da Kiliseler Sorunu. Avrasya Etüdleri, 57, 179-196.
• Babacan, K., & Tam, M. S. (2022). The Information Warfare Role of Social Media: Fake News in the Russia - Ukraine War. Erciyes İletişim Dergisi, 5. Kültürel Bilişim, İletişim ve Medya Çalışmaları Kongresi Özel Sayısı, 75-92. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1137903
• Batur, A., & Bostancı, M. (2022). Rusya-Ukrayna Savaşının Algı Yönetimi ve Dijital Diplomasi Bağlamında Türkiye’ye Yansımaları. İletişim ve Diplomasi, 9, 123-146. https://doi.org/10.54722/iletisimvediplomasi.1198050
• BBC. (2022). Volodimir Zelenskiy: Ukrayna'nın televizyon starlığından devlet başkanlığına yükselen lideri kimdir? Retrieved 07.03.2023 from https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60521754
• Bektaş, A. (2002). Siyasal Propaganda. Bağlam Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
• Clausewitz, C. v. (2011). Savaş Üzerine (S. Koçak, Trans.). Doruk Yayınları.
• Çetin, B. (2014). Propaganda Olgusu Ve Propagandanın Amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 239-266.https://doi.org/10.18069/fusbed.61313
• Demir, T. (2020). Katoliklik-Ortodoksluk Çatışması Çerçevesinde Ukrayna’nın Jeopolitiği. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 9(1), 205-220.
• Durmuş, A. (2023). Sosyal Medyada Propaganda: Rusya-Ukrayna Savaşı Örneği. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 14(52), 41-69.
• Euronews. (2022). Stalin devrinde açlıktan ölen Ukraynalılar: Holodomor kıtlık mı, soykırım mı? Retrieved 02.04.2023 from https://tr.euronews.com/2022/11/27/stalin-devrinde-acliktan-olen-ukraynalilar-holodomor-kitlik-mi-soykirim-mi
• Girgin, A. (2014). Haber ajansı. Selçuk İletişim, 2(2), 107-116.
• Gölcü, A., & Nurlanova, A. (2022). Savaşın Söylemi, Söylemin Savaşı: Sputnik Haber Ajansının Rusya-Ukrayna Çatışması Haberlerinin Söylemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49, 231-250.
• Horbyk, R. (2022). “The war phone”: mobile communication on the frontline in Eastern Ukraine. Digi War, 3, 9–24. https://doi.org/10.1057/s42984-022-00049-2
• Kaneva, N., Dolea, A., & Manor, I. (2023). Public diplomacy and nation branding in the wake of the Russia–Ukraine War. Place Branding and Public Diplomacy, 19, 185–189. https://doi.org/10.1057/s41254-022-00293-z
• Karadağ, C. (2022). Almanya, Holodomor trajedisini "soykırım" olarak tanımaya hazırlanıyor. Retrieved 14.12.2022 from https://www.aa.com.tr/tr/dunya/almanya-holodomor-trajedisini-soykirim-olarak-tanimaya-hazirlaniyor/2748363
• Kavoğlu, S. (2020). Meşrulaştırma Aracı Olarak Medya: Rusya'nın Kırım’ı İlhakı Üzerine Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 50, 97-116.
• Kohut, Z. E. (1994). History as a Battleground: Russian Ukrainian Relations and Historical Consciousness in Contemporary Ukraine. In The Legacy of History in Russia and the New States of Eurasia (pp. 123-146). M.E. Sharpe.
• Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology. Sage Publications.
• Kurt, H. (2012). Ukrayna. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 42, pp. 72-73). TDV Yayınları.
• Kurt, S. (2020). Güvenlikleştirme Kuramı Açısından Rusya Federasyonu-Ukrayna Çatışmasını Anlamak. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(1), 1-30. https://doi.org/10.33630/ausbf.669998
• Makhanov, K. (t.y.). Geography of the Presidential Elections in Ukraine. Retrieved 17.05.2023 from https://www.eurasian-research.org/publication/geography-of-the-presidential-elections-in-ukraine/
• May, E. R. (1994). Kissinger’s ‘Diplomacy’. https://www.nytimes.com/1994/05/01/books/l-kissinger-s-diplomacy-841706.html
• Nato_Review. (2022). Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve uluslararası güvenlik, NATO ve ötesi açısından sonuçları. Retrieved 31.12.2022 from https://www.nato.int/docu/review/tr/articles/2022/07/07/rusyanin-ukraynayi-isgali-ve-uluslararasi-guevenlik-nato-ve-oetesi-acisindan-sonuclari/index.html
• Nisch, S. (2023). Invasion of Ukraine: Frames and sentiments in Zelensky’s Twitter communication. Journal of Contemporary European Studies, 1-15. https://doi.org/10.1080/14782804.2023.2198691
• Ortahamamcılar, B. (2019). İstanbul Rum Patrikhanesi Ukrayna Kilisesi'nin bağımsızlığını resmen onayladı. Retrieved 17.11.2022 from https://tr.euronews.com/2019/01/05/ukrayna-kilisesinin-bagimsizligi-icin-istanbul-dan-resmi-onay
• Öztürk, Y. (2012). Ukrayna – II. Tarih. In TDV İslam Ansiklopedisi (pp. 73-73). TDV Yayınları.
• Pavlik, J. V. (2022). The Russian War in Ukraine and the Implications for the News Media. Athens Journal of Mass Media and Communications, 8, 1-17.
• Sallan Gül, S., & Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal Bilimlerde İçerik ve Söylem Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(1), 181-198.
• Saraçlı, M. (2015). Rusya Federasyonu’nun Yakın Çevre Politikası’nda Dış Rusların Yeri ve Kırım Meselesi. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 45, 69-88.
• Tacar, P. (2013). Avrupa Birliği’nin Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı ile Mücadele ile Soykırımının ve İnsanlığa Karşı Suçların İnkârının Cezalandırılmasına İlişkin Çerçeve Kararı. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 44, 57-84.
• TASS. (2023). About TASS. https://tass.com/today
• Tecer, Ö. Ç. (2014). Jeopolitik ve Tarihsel Bir Rekabet Sahası Olarak Ukrayna ve Dış Politika Parametreleri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 97-125.
• Tokgöz, E., & İmik Tanyıldızı, N. (2023). Gündem Belirleme Ve Çerçeveleme Teorileri Bağlamında Tass Ve Ukrinform Haber Ajanslarının Rusya-Ukrayna Savaş Sunumlarının İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 61-92.
• Tokgöz, O. (1972). Haber Toplayan ve Satan Kuruluşlar: Haber Ajansları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2(27), 143-157.
• TRT_Haber. (2022). Rusya'ya uygulanan yaptırım sayısı 9 bini aştı. Retrieved 20.03.2023 from https://www.trthaber.com/haber/dunya/rusyaya-uygulanan-yaptirim-sayisi-9-bini-asti-674128.html
• TRT_Haber. (2023). Finlandiya NATO üyesi oldu. Retrieved 22.05.2023 from https://www.trthaber.com/haber/dunya/finlandiya-nato-uyesi-oldu-758330.html#:~:text=Son%20olarak%2027%20Mart'ta,te%20resmen%20ittifak%C4%B1n%20%C3%BCyesi%20oldu.
• Ukrinform. (2023). INFORMATION ON AGENCY. https://www.ukrinform.net/info/about_agency.html
• Yağmurlu, A. (2018). Bir Aşk ve Nefret Hikayesi: Halkla İlişkiler ve Propaganda. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 46, 41-58.