Trust and Verification in Social Media News: A Field Study on University Students

Yıl 2024, Sayı: 47, 263 - 288, 31.12.2024

Sevcan Beşikci , Şimal Çelikkol

https://doi.org/10.31123/akil.1558740

Öz

Social media has become ubiquitous in recent years, serving diverse purposes such as news consumption, communication, content sharing, socializing, and e-commerce. Despite its widespread use, it remains a platform where users often struggle with trust. Numerous studies highlight user skepticism towards news encountered on social media. In Turkey, as of 2024, nearly 75 million internet users, with 57 million also being social media users, underscore the imperative for social media platform owners and managers to prioritize user and consumer trust in such a vast market. Currently, a significant portion of news consumption occurs through social media, yet the accuracy of news disseminated on these platforms are frequently questioned. Therefore, investigating consumer trust in news published on social media is of paramount importance. This study aims to assess trust in news shared on social media platforms by examining the factors influencing users' trust and verification levels regarding news consumed from various sources within these platforms. Furthermore, the study explores whether these factors vary based on users' demographic characteristics. Employing a quantitative research method with a survey-based technique, the study focused on students at a foundation university. The findings reveal that participants' trust levels in news read on social media differ based on news genre verification/trust, motivations for trusting news, and motivations for trusting and verifying social media news. The results indicate that as participants' motivations for trusting and verifying social media news increase, so do their levels of verifying news genres and their motivations for trusting news in general.

Anahtar Kelimeler

Social Media, Social Media Trust, News Trust, News Verification, News Consumer Trust

Sosyal Medya Haberlerine Güven ve Doğrulama: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Saha Araştırması

Öz

Sosyal medya; son yıllarda haber almak, iletişim kurmak, içerik paylaşmak, sosyalleşmek, e- ticaret yapmak gibi çok farklı gerekçelerle kullanılmaktadır. Kullanım alanı geniş olmakla birlikte, kullanıcıların güven duymakta zorlandıkları bir mecra olma özelliği de taşımaktadır. Özellikle kullanıcıların sosyal medyada yer alan haberlere karşı şüphe ile yaklaştıklarını ifade eden birçok çalışma bulunmaktadır. Bununla birlikte Türkiye’de 2024 yılı itibariyle 75 milyona yakın internet kullanıcısının, 57 milyonunun aynı zamanda sosyal medya kullanıcısı olduğu bilinmektedir. Söz konusu rakamlar; sosyal medya platformu sahibi işletmelere ya da yöneticilerine, bu denli büyük bir pazarda yer alan, kullanıcı ve tüketici güvenini dikkate alma zorunluluğu getirmektedir. Günümüzde kullanıcıların haber tüketimlerini genellikle sosyal medya aracılığı ile gerçekleştirdikleri görülmektedir. Ayrıca sosyal medya ortamlarında yayınlanan haberlerin doğruluğu sorgulanmaktadır. Bu nedenle sosyal medya ortamlarında yayınlanan haberlere yönelik tüketici güveni araştırılmasının gerekliliği büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı; sosyal medya ortamlarında yayınlanan haberlere güveni değerlendirmek amacıyla kullanıcıların sosyal medya üzerindeki farklı ortamlardan okudukları haberlere olan güven ve doğrulama düzeylerini etkileyen faktörlerin ölçülmesidir. Ayrıca kullanıcıların bu faktörlerin demografik değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Bu bağlamda araştırmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış ve ankete dayalı araştırma tekniği uygulanmıştır. Bir vakıf üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılan anket çalışması ile elde edilen bulgularda; katılımcıların sosyal medya üzerinden okudukları haberlere ilişkin güven düzeylerinin haber türleri doğrulama/güven, sosyal medya haberlerine güven motivasyonları ve sosyal medya haberlerine güven ve doğrulama motivasyonları arasında farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların sosyal medya haberlerine güven ve doğrulama motivasyonları arttıkça sosyal medya haber türlerini doğrulama düzeyleri ve sosyal medya haberlerine güven motivasyonları düzeyleri artmakta olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, Sosyal Medya Güven, Gerçeklik ve Algı, Habere Güven, Haberi Doğrulama, Haber Tüketici Güveni

Kaynakça

• Agboola, K. A., Essien, C. F., & Okpanachi, M. F. (2016). Credibility of News on Social Media: A Perceptual Survey of Abuja Residents. Advances in Multidisciplinary Research Journal, 2(3), 117–132.
• Algül, A. (2015). Kurumsal ve Demografik Özelliklerin İnternet Haber Medya Güvenilirliği Üzerine Etkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11(44), 257–273. https://doi.org/10.14783/od.v11i44.5000080014
• Ata, F. (2023). Yerel İnternet Haberciliğinde Doğrulama: Okurlara Yönelik Bir Saha Araştırması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 61, 200–222. https://doi.org/10.47998/ikad.1181727
• Balcı, Ş., & Bekiroğlu, O. (2014). Medyanın Kritik ve Süreğen Dönemeci: Üniversite Öğrencilerinin Gözünden Medya Haberlerinin Güvenilirliği. Selçuk İletişim, 8(2), 192–217. https://doi.org/10.18094/SI.98299
• Balcı, Ş., Sarıtaş, H., İldız, S., & Mohammed, R. (2024). Sosyal Medyaya Güven Düzeyinin Dijital Ortamlarda Sağlık Bilgisi Edinme ve Teyit Davranışı Üzerindeki Etkisinde Kullanım Süresinin Aracılık Rolü. Yeni Medya Dergisi, 16. https://doi.org/10.55609/yenimedya.1456726
• Becan, C. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığının Haber Takibi Motivasyonları Üzerine Etkisi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 238–256. https://doi.org/10.17680/ERCIYESAKADEMIA.350085
• Bozdağ, Ç., & Koçer, S. (2022). Skeptical Inertia in the Face of Polarization: News Consumption and Misinformation in Turkey. Media and Communication, 10(2), 169–179. https://doi.org/10.17645/MAC.V10I2.5057
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi.
• Çetin, B. N. (2019). Üretüketim Olgusu Bağlamında Örtülü Emek Olarak Dijital Üretüketici Emeği. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi/Journal of Social Policy Conferences, 77, 349–382. https://doi.org/10.26650/jspc.2019.77.0099
• Çömlekçi, M. F. (2019a). Hakikat-Ötesi Dönemde Medyaya Güven: Uluslararası Raporlar Üzerinden Bir İnceleme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Süreli Elektronik Dergi, 49, 107–121. https://orcid.org/0000-0002-4811-5558
• Çömlekçi, M. F. (2019b). Sosyal Medyada Dezenformasyon ve Haber Doğrulama Platformlarının Pratikleri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(7), 1549–1563. https://doi.org/https://doi.org/10.19145/e-gifder.583825
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Sosyal Medya Haberlerine Güven ve Kullanıcı Teyit Alışkanlıkları Üzerine Bir İnceleme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 30, 55–77. https://doi.org/10.16878/GSUILET.518697
• Dabbous, A., Aoun Barakat, K., & de Quero Navarro, B. (2022). Fake news detection and social media trust: a cross-cultural perspective. Behaviour and Information Technology, 41(14), 2953–2972. https://doi.org/10.1080/0144929X.2021.1963475
• Dijital News Report. (2023). Reuters Institute for the Study of Journalism. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2023
• Duong, H. T., Nguyen, L. T. Van, & Vu, H. T. (2020). With whom do consumers interact?: Effects of online comments and perceived similarity on source credibility, content credibility, and personal risk perception. Journal of Social Marketing, 10(1), 18–37. https://doi.org/10.1108/JSOCM-02-2019-0023
• Dursun, Ç. (2004). Haberde Gerçekliğin İnşa Edilmesi Ne Demektir? In Dursun & Çiler (Eds.), Haber Hakikat İktidar İlişkisi (pp. 37–66). Elips.
• Dursun, Ç. (2005). Haber ve Habercilik, Gazetecilik Üzerine Düşünmek. In S. Alankuş (Ed.), Gazetecilik ve Habercilik (pp. 69–91). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Erkan, G., & Ayhan, A. (2018). Siyasal İletişimde Dezenformasyon ve Sosyal Medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29. Özel Sayı, 202–223. https://doi.org/https://doi.org/10.31123/akil.458933
• Eroğlu, E. (2023). Seçim Dönemlerinde Sosyal Medya Dezenformasyonu: 2023 Genel Seçimleri Üzerine Bir İçerik Analizi. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi, 5(2), 142–151. https://doi.org/10.54089/ecider.1397632
• Gil de Zúñiga, H., Weeks, B., & Ardèvol-Abreu, A. (2017). Effects of the News-Finds-Me Perception in Communication: Social Media Use Implications for News Seeking and Learning About Politics. Journal of Computer-Mediated Communication, 22(3), 105–123. https://doi.org/10.1111/JCC4.12185
• Girgin, A., & Özay, S. (2013). Haber Yazmak. Der Yayınları.
• Gönenç, Ö. (2018). Medyada Algı Yönetimi. Der Yayınları.
• Gül, K. (2024). Yeni Medyada Yalan Haber Olgusu ve Doğrulama Platformu Olarak Teyit.Org Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 419–458. https://doi.org/10.17932/iau.iausbd.2021.021/iausbd_v16i3005
• Habermas, J. (2010). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. İletişim Yayınları.
• Hameleers, M., Brosius, A., & de Vreese, C. H. (2022). Whom to trust? Media exposure patterns of citizens with perceptions of misinformation and disinformation related to the news media. European Journal of Communication, 37(3), 237–268. https://doi.org/10.1177/02673231211072667
• Heuer, H., & Breiter, A. (2018). Trust in news on social media. ACM International Conference Proceeding Series, 137–147. https://doi.org/10.1145/3240167.3240172
• Holtrup, S., Henke, J., Steffan, D., & Möhring, W. (2023). The Reciprocal Effects of Perceived Accuracy and Trust in News Media: A Two-Wave Online Panel Study in the Context of the 2021 German Federal Election. Journalism and Mass Communication Quarterly, 101(1), 156–177. https://doi.org/10.1177/10776990231202692
• İnal, A. (1996). Haberi Okumak. Temuçin Yayınları.
• Irshad, M., & Ahmad, M. S. (2019). Investigating the Determinants of Consumers’ Attitude towards Social Media Marketing: Moderating Role of Gender. Online Journal of Communication and Media Technologies, 9(4). https://doi.org/10.29333/ojcmt/5865
• Irvan, S. (2001). Gündem Belirleme Yaklaşımının Genel Bir Değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(9), 69–108.
• Karlsen, R., & Aalberg, T. (2021). Social Media and Trust in News: An Experimental Study of the Effect of Facebook on News Story Credibility. Digital Journalism, 11(1), 144–160. https://doi.org/10.1080/21670811.2021.1945938
• Kavaklı, N. (2019). alan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 663–682. https://doi.org/https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.453398
• Kazancı, M. (2002). Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(1), 56–86.
• Kılıç, D., & İspir, B. (2020). Sosyal Medyada Haber İçeriklerine Güven ve Kullanıcı Motivasyonları. Kurgu, 28(1), 269–288.
• Kocabay Şener, N. (2017). Haberlerde Gerçeğin Yeniden Üretilmesi: Batı Medyasında Doğu İmgesi. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 2(1), 1–7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbsjcs/issue/29737/305400
• Kuyucu, M. (2017). Medyada güven sorunsalı ve bunun geleneksel medya i̇le yeni̇ medyaya olan yansımaları. Ulusal Multidisipliner Hakemli Sosyal Bilimler ve Araştırmalar Dergisi, 0(1), 28–55. https://doi.org/10.17373/msbad.2017.1.2
• Lee, S. K., Lindsey, N. J., & Kim, K. S. (2017). The effects of news consumption via social media and news information overload on perceptions of journalistic norms and practices. Computers in Human Behavior, 75, 254–263. https://doi.org/10.1016/J.CHB.2017.05.007
• Marketing Türkiye, & Xsight. (2022). Türkiye’de Medyaya Güven Araştırma Raporu.
• Narmanlıoğlu, H. (2016). İnternet Haber Sitelerinde Eşik Bekçiliği/Gatekeeping at Online News Sites. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1). https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/24591/260353
• Park, S., Fisher, C., Flew, T., & Dulleck, U. (2020). Global Mistrust in News: The Impact of Social Media on Trust. International Journal on Media Management, 22(2), 83–96. https://doi.org/10.1080/14241277.2020.1799794
• Pelenk Özel, A. (2011). Sosyal Medya ve Güven: Hükümet, Sivil Toplum Örgütleri ve Ticari Kuruluşlara Yönelik Ampirik Bir Araştırma. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 2(4), 1–31. https://doi.org/https://doi.org/10.5824/1309-1581.2011.3.003.x
• Pjesivac, I. (2017). The Effects of Culture and Performance on Trust in News Media in Post-Communist Eastern Europe: The Case of Serbia. Journalism & Mass Communication Quarterly, 94(4), 1191-1214.
• Rubin, V., Chen, Y., Rubin, V. L., & Conroy, N. J. (2015). Towards News Verification: Deception Detection Methods for News Discourse. In Hawaii International Conference on System Sciences, 5–8. https://doi.org/10.13140/2.1.4822.8166
• Sarkhoh, N., & KhosraviNik, M. (2020). Social media discourses of Arabism and the negotiation of Self in the Middle East. World Englishes, 39(4), 609–622. https://doi.org/10.1111/weng.12502
• Schweiger, W. (2000). Media credibility - Experience or image? A survey on the credibility of the World Wide Web in Germany in comparison to other media. European Journal of Communication, 15(1), 37–59. https://doi.org/10.1177/0267323100015001002
• Soon, J. M. (2020). Consumers’ awareness and trust toward food safety news on social media in Malaysia. Journal of Food Protection, 83(3), 452–459. https://doi.org/10.4315/0362-028X.JFP-19-415
• Sterrett, D., Malato, D., Benz, J., Kantor, L., Tompson, T., Rosenstiel, T., Sonderman, J., & Loker, K. (2019). Who Shared It?: Deciding What News to Trust on Social Media. Digital Journalism, 7(6), 783–801. https://doi.org/10.1080/21670811.2019.1623702
• Turcotte, J., York, C., Irving, J., Scholl, R. M., & Pingree, R. J. (2015). News Recommendations from Social Media Opinion Leaders: Effects on Media Trust and Information Seeking. Journal of Computer-Mediated Communication, 20(5), 520–535. https://doi.org/10.1111/JCC4.12127
• Ulaş, M., & Yeşil, A. (2020). Batı Dijital Medyasının Türkiye’ye Yönelik Algı Manipülasyonu: Koronavirüs Haberleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 939–963. https://doi.org/10.17680/ERCIYESILETISIM.715586
• Wang, J., & Xie, J. (2023). Exploring the factors influencing users’ learning and sharing behavior on social media platforms. Library Hi Tech, 41(5), 1436–1455.
• Weeks, B. E., Ardèvol-Abreu, A., & De Zúñiga, H. G. (2017). Online influence? Social media use, opinion leadership, and political persuasion. International Journal of Public Opinion Research, 29(2), 214–239. https://doi.org/10.1093/ijpor/edv050
• Williams, A. E. (2012). Trust or Bust?: Questioning the Relationship Between Media Trust and News Attention. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 56(1), 116–131. https://doi.org/10.1080/08838151.2011.651186
• Yaşa, H., & Şen, R. (2024). Hız, ÜreTüketici ve Sonsuz Kaydırma Kavramları Ekseninde Sosyal Medya Kültürü. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 40, 553–575. https://doi.org/10.29000/rumelide.1502887
• Yaşar, İ. H. , & Uğurhan, Y. Z. C. (2021). Haber Edinme Amaçlı Sosyal Medya Kullanım Sıklığının Haber Paylaşma Davranışı Üzerindeki Rolü: Bir Saha Çalışması. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1182–1198. https://doi.org/10.33206/MJSS.779984
• Yılmaz, S. S. (2016). Medya Güvenilirliği: Gençlerin Medya Güvenilirliği Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 393–417. https://doi.org/10.19145/GUIFD.03692