Intertextuality and Relational Aesthetics in the Film Do Not Disturb

Yıl 2024, Sayı: 47, 40 - 60

Ercan Geçgin , Emrah Doğan

https://doi.org/10.31123/akil.1558944

Öz

Analyses of human beings in modern society have a layered structure. Various concepts have been used to understand this layered structure. These sociological concepts are the terms society of spectacle, risk society, fluid modernity, and infocracy in the digital age. These terms give a framework for understanding modern man's identity and social relations. In this context, Cem Yılmaz's films provide good examples for understanding the layered structure of today's world and audience interaction. His film Do Not Disturb was chosen as an example for this study because it is a postmodern work that references other films and reflects the cultural context of the period. His film represents the tensions that arise when people from different cultural worlds meet in a space in the era of late modernity and information society. While the character of Ayzek in the film represents a social type frequently seen in his works, it can also be considered an example of fluid modernity in Turkish reality. For this reason, in this study, intertextual analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used, and the references, quotations and similarities with themes and motifs in other films were examined. At the same time, the relationship between the cultural context the social and political dynamics of the period and the audience experience were analysed. As a result, the film is not only a means of entertainment but also an important work that helps us understand the complex social structure and individual relationships of today.

Anahtar Kelimeler

Relational Aesthetics, Self-Reflection, Intertextuality, Do No Disturb

Do Not Disturb Filmine Metinlerarasılıkla ve İlişkisel Estetikle Bakmak

Öz

Modern toplumda insana dair çözümlemeler katmanlı bir yapıya sahiptir. Bu katmanlı yapıyı anlamak için çeşitli kavramlar kullanılmıştır. Bu sosyolojik kavramlar, gösteri toplumu, risk toplumu, akışkan modernlik ve dijital çağda enfokrasi terimleridir. Bu terimler, modern insanın kimliğini ve toplumsal ilişkilerini anlamak için bir çerçeve verir. Bu bağlamda Cem Yılmaz’ın filmleri, günümüz dünyasının katmanlı yapısını ve izleyici etkileşimini anlamamız açısından iyi örnekler sunar. Onun Do Not Disturb filminin postmodern bir yapıt olması, başka filmlere göndermelerde bulunması ve dönemin kültürel bağlamını yansıtması nedeniyle bu araştırmaya örnek olarak seçilmiştir. Onun bu filmi, geç modernite çağında ve enformasyon toplumunda farklı kültürel dünyalardan insanların bir mekândaki buluşmalarında ortaya çıkan gerilimleri temsil etmektedir. Filmdeki Ayzek karakteri, onun eserlerinde sıkça görülen bir toplumsal tipi temsil ederken aynı zamanda Türkiye gerçekliğinde akışkan modernitenin bir örneği olarak da değerlendirilebilir. Bu nedenle bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan metinlerarası çözümleme yöntemi kullanılmış, filmdeki göndermeler, alıntılar ve diğer filmlerdeki tema ve motiflerle olan benzerlikler incelenmiştir. Aynı zamanda, kültürel bağlamda dönemin sosyal ve politik dinamikleriyle ilişkisi ve izleyici deneyimi analiz edilmiştir. Sonuç olarak film, yalnızca bir eğlence aracı olmanın ötesinde günümüzün karmaşık sosyal yapısını ve bireysel ilişkileri anlamamıza yardımcı olan önemli bir eser olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İlişkisel Estetik, Kendini Yansıtma, Metinlerarasılık, Do No Disturb

Kaynakça

• Akıner, N., Biçer, T., & Kıncı, S. (2023). Sinemada Bir İstanbul Etnografyası: Do Not Disturb Ayzek’le Bir Gece Filminin Roland Barthes’ın Göstegebilim Kuramıyla Analizi. İçinde D. Özkan (Ed.), Sinema Alanında Güncel Tartışmalar (ss. 115-144). Bidge Yayınları.
• Akıner, N., Sarıkaya, Z. Y., & Ültemek, G. (2023). Cem Yılmaz’ın Ayzek Karakteriyle Göstergebilim Bağlamında Bir İstanbul Etnografyası: Karakomik Filmler-2 Arada’da Mekân, Göç, Kimlik, Aidiyet ve İdeoloji. İçinde D. Özkan (Ed.), Sinema Alanında Güncel Tartışmalar (ss. 6-45). Bidge Yayınları.
• Aktulum, K. (2021). Bir Çözümleme Yöntemi Olarak Sanatta Göstergelerarasılık. Folklor/Edebiyat, 27(107), 661-686.
• Altun, D. A. (2021). Anayurt Oteli Filmi Üzerinden Mekânsal Bir Çözümleme. EKSEN Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10.
• Baştürk, M. (2015). “Anayurt Oteli” ve “Dünya Ağrısı”nda Otel (S)İmgesi. Folklor/Edebiyat, 21(84), 131-144.
• Baudrillard, J. (2003). Simülakrlar ve Simülasyon (O. Adanır, Çev.; 2. Baskı). Doğu Batı Yayınları.
• Bauman, Z. (2011). Bireyselleşmiş Toplum (Y. Alogan, Çev.; 2. Baskı). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite (S. O. Çavuş, Çev.). Can Yayınları.
• Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru (K. Özdoğan & B. Doğan, Çev.). İthaki Yayınları.
• Bourriaud, N. (2005). İlişkisel Estetik (S. Özen, Çev.). Bağlam Yayınları.
• Bozkurt, A. (2016). Toplu Kahkaha. Altyazı Dergisi, 157, 34-41.
• Castells, M. (2005). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Ağ Toplumunun Yükselişi (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cengiz, E. P. (2017). Anayurt Oteli. https://altyazi.net/yazilar/elestiriler/anayurt-oteli-2/
• Debord, G. (2006). Gösteri Toplumu ve Yorumlar (A. Ekmekçi & O. Taşkent, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Ekşi Sözlük. (2024). Do not disturb a night with ayzek. ekşi sözlük. https://eksisozluk.com/do-not-disturb-a-night-with-ayzek--7300632
• Esen Kuyucak, Ş. (2002). Sinemamızda Bir ‘Auteur’ Ömer Kavur. Alfa Yayınları.
• Geçgin, E. (2018). Kültürel Farklılaşma Açısından ‘Arif’ ve ‘Recep İvedik’ Karakterleri. İçinde G. Taşkıran & E. Geçgin (Ed.), Current Debates in Gender Cultural Studies (ss. 183-195). İjopec Publication.
• Geçgin, E. (2019). Navigasyonlu Gençlik: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Toplumsal Karakter Araştırması. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(17), 45-80.
• Gencelli, E. (2014). 2000 Sonrası Türkiye’de Komedyen Sineması [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı.
• Gön, A. (2016). Kurmacaya Hükmetmek: Komedi ve Sanat Filmlerinde (Öz)Düşünümsellik. Moment Dergi, 3(2), 339-368.
• Gülbay, M. Y. (2023). 2000 Sonrası Türkiye Bilim Kurgu Sinemasında Özel Efekt ve Görsel Efekt Kullanımları Arasındaki İlişkiler: AROG, GORA ve Arif V 216 Örneklemleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Görsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı.
• Güloğlu Ulusal, Ş. (2014). Küresel / Yerel Eksende Cem Yılmaz Filmleri: G.O.R.A., A.R.O.G. ve Yahşi Batı Filmleri Örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Han, B.-C. (2016). Şiddetin Topolojisi (D. Zaptçıoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2022). Enfokrasi: Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Han, B.-C. (2024). Anlatının Krizi (M. Erşen, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Hayward, S. (2012). Sinemanın Temel Kavramları (U. Kutay & Çavuş, Metin, Çev.; 1. Baskı). Es Yayınları.
• Karadoğan, A. (2018). Modernist Estetik: Türkiye’de Sanat Sineması Tarihine Giriş. De Ki Yayınları.
• Kızıl, A. (2019). Yeni Türkiye Sinemasında Özdüşünüm: Masumiyet ve Pek Yakında [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kadir Has Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kovacs, A. B. (2015). Modernizmi Seyretmek: Avrupa Sanat Sineması (E. Yılmaz, Çev.). De Ki Yayınları.
• Kuhn, A., & Westwell, G. (2012). Oxford Dictionary of Film Studies (1. Baskı). Oxford University Press.
• Ntvmsnbc. (2004). Ahmet Uluçay: Köylü ve Ödüllü Sinema Yönetmeni. http://arsiv.ntv.com.tr/news/254331.asp
• Oksijen TV (Direktör). (2023). Em Yılmaz ve Ahsen Eroğlu Yeni Netflix Filmi “Do Not Dısturb”ü Anlatıyor [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=Ocub_84dKSA
• Özbek, F. (2023). 2000 Sonrası Türk Komedi Sinemasındaki Absürt Filmler: Cem Yılmaz Sineması Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rajabi, V., Nazeri, A., & Khodabakhshi, S. (2023). Perspectives of Intertextuality in Cinema, with Special References to the Work of Kristeva, Barthes, and Jenny: A Comparative Study. Avanca Cinema Journal, 14, 437-446.
• Reisman, D., Glazer, N., & Denney, R. (2016). Yalnız Kalabalık: Amerikan Toplumsal Karakterinin Değişimi Üzerine Bir İnceleme (Y. Erdem, Çev.). Heretik Yayınları.
• Shahariar, Md. G. (2023). Intertextuality in Arts and Literature: A Postmodern Phenomenon. South Asian Research Journal of Arts, Language and Literature, 5(06), 190-195.
• Sözen, M. (2008). Anlatı Mesafesi-Anlatı Perspektifi Kavramları, Sinematografik Anlatı ve Örnek Çözümlemeler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(8), 123-146.
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisini Giriş (Ç. Asatekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Şavk, S. (2023). İki Platform Dizisinde Sinema Tarihi Tasvirleri ve Yeşilçam’ı Tekrar Ziyaret Etmek. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 38, 59-83.
• Şimşek, A. (2014). Yeni Orta Sınıf ‘Sinik Stratejiler. Agora Yayınları.
• T24 (Direktör). (2023). Muammer Brav’la Ekşın: Cem Yılmaz, “Do Not Disturb” filmini anlatıyor: Karakterler şeytani boyutta birbirine yakın [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=snv2v24Ftf4&t=1193s&ab_channel=T24
• TRT. (1995). Erol Evgin Show. https://www.youtube.com/watch?v=jCfkKs_saQ4
• Yeğin, M. O. (2016). Türk Sinemasında Ürün Yerleştirme Uygulamaları: Cem Yılmaz Filmleri Örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H. (2023). Sinematik Mekân ve Türk Sinemasında Mekân Temsilleri. Sabah Ülkesi Kültür-Sanat ve Felsefe Dergisi, 75, 78-93.