Dünyada Yağ Gülü Piyasası ve Türkiye'nin Rolü

Yıl 2022, Sayı: 13, 85 - 94, 01.07.2022

Orhan Orçun Bıtrak , Selim Adem Hatırlı

Öz

Kozmetik sektörü insanlığın varoluşundan beri sürekli gelişmekte ve katma değeri yüksek olan imalat sanayi kollarından birisidir. Kozmetik sektörünün önde gelen firmaları Avrupa’da yer almakla birlikte bu şirketler dünyada yüksek ihracat hacmine sahiptir. Kozmetik ve parfümeri sektöründe kullanılan en değerli girdilerden bir tanesi de içerisinde barındırdığı yüksek koku bileşenlerinden dolayı dünyadaki en pahalı uçucu yağlardan birisi olan gül yağıdır. Bu çalışmanın temel amacı kozmetik sektörü için büyük önem taşıyan gül ve gülden elde edilen uçucu yağların dünyadaki üretim ve ticaret yapısının ele alınmasıdır. Bu amaçla çalışma, dünya gül ürünleri talebinin yaklaşık %90’ını karşılıyor olması nedeniyle, Türkiye ve Bulgaristan kapsamında, ulusal ve uluslararası istatistiksel veriler, sektör raporları ve konu ile ilgili yapılan mevcut araştırmalardan yararlanılarak yapılmıştır. 2016-2020 yılları arasında, gül ürünleri ortalama ihracat hacmi Türkiye’de 12,6 milyon Euro olarak gerçekleşirken, Bulgaristan’da ise 17,5 milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, dünya gül ürünleri sektöründeki en önemli sorunların yüksek maliyetler, fiyat dalgalanmaları ve dünya talebi olduğu tespit edilmiştir. Nitekim 2016 yılından 2020 yılına gelindiğinde, gül ürünleri ihracat gelirleri Türkiye’de yaklaşık %42 oranında, Bulgaristan’da ise %76 oranında azalmıştır. Gül yağı ihracat fiyatları ise, 2016 yılından 2019 yılına gelindiğinde, Türkiye’de yaklaşık %51 oranında azalırken Bulgaristan’da ise %33 oranında azalmıştır. Bu durum dünya gül ürünleri piyasasının geleceğine ilişkin birtakım önlemlerin alınması gerektiğini göstermektedir. Buna ek olarak, Türkiye’nin gül ürünleri sektöründe önde gelen ülkelerden birisi olmasına rağmen ihracatın nihai ürün olarak yapılmaması, ihracat gelirlerini sınırlandırmaktadır. Türkiye’nin daralan dünya talebi ve fiyat dalgalanmalarına karşı alacağı önlemlerin yanı sıra sektörde katma değerli üretim yaparak kozmetik ve parfümeri alanına ağırlık vermesi, mevcut ihracat gelirlerini arttıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Yağ Gülü, Gül Ürünleri, Gül Yağı, İhracat-İthalat, Kozmetik Sektörü

Oil Rose Market in the World and Role of Turkey

Öz

Cosmetics sector has been one of the manufacturing industry branches with high added-value and constant development since the existence of humankind. Leading companies of the cosmetics sector take place in Europe, with a significant export volume. One highly valuable input of the cosmetics and perfumery industries is the rose oil, considered to be one of the most expensive essential oils in the world due to high fragrance components. The main goal of this study is to focus on oil rose, which carries great importance for cosmetics sector, as well as the global production and trade of the essential oils obtained from rose. To that end, the study has been conducted with, on account of supply nearly 90% of the global rose products demand, within the scope of Turkey and Bulgaria, national and international data, sectoral reports along with present studies in the field. Average export volume of rose products between the years of 2016 and 2020 were as 12.6 million Euros for Turkey, and 17.5 million Euros for Bulgaria. In accordance with results of the study, the most major problems in the global rose products sector were determined to be high costs, price fluctuations as well as global demand. Thus, from 2016 to 2020, the rose oil exports income of Turkey and Bulgaria reduced by 42% and 76% respectively. For the prices of rose oil export from 2016 to 2019, the rates lowered by around 51% for Turkey and 33% for Bulgaria. This indicates the necessity of taking certain precautions regarding the future of rose product market. In addition, although Turkey is one of the leading countries in the rose product market, the fact that exports are not made as a final product makes export revenues limited. Alongside the measures will take against the price fluctuations and the narrowing global demand, supplementing the cosmetics and perfumery industry by making added-value productions will increase the present export income in response to narrowing global demand.

Anahtar Kelimeler

Oil Rose, Rose Products, Rose Oil, Export-Import, Cosmetics Sector

Kaynakça

• Al Dirani, A. A. (2016). “Exploring the Determinants of an Agricultural Anomaly: The Case of the Damask Rose (Rosa damascena) Value Chain in Qasarnaba, Lebanon”, Yüksek Lisans Tezi, Environmental Sciences of the Interfaculty Graduate Environmental Sciences Program (Ecosystem Management) of the Faculty of Agriculture and Food Sciences at the American University of Beirut, Beirut, Lebanon.
• Aslancan Ateş, B ve Toprak, A. (2018). "Gül Ürünleri Üreten İşletmelerde Birleşik Mamul Maliyetlerinin Belirlenmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı: 23-1, s. 319-331.
• BAKA, (2020), Yağ Gülü Tarımı ve Endüstrisi Fizibilite Raporu, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı.
• Baydar H. (2015). "Yağ gülü Tarımı ve Endüstrisi", Harmantime, 29; 1-11, ISSN 2147-6004.
• Baydar, H. ve Göktürk Baydar N. (2010). "Organik ve Konvensiyonel Gül (Rosa damascena Mill.) Yağlarının Koku Kalitesinin Karşılaştırılması", Ziraat Fakültesi Dergisi, sayı: 5-2, s. 9-14.
• Bektaşoğlu, S. (2006), Uçucu Yağlar, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME).
• Bozhkov, S. (2021). "Oil-Bearing Rose Production in Bulgaria and the Activities of Nikola Pushkarov Institute to Increase Its Saturation with Machinery”, Proceedings of the Scientific Forum with International Participation Ecology and Agrotechnologies-Fundamental Science and Practical Realization, volume 2, Agricultural Academy, Nikola Pushkarov Institute of Soil Science, Agrotechnologies and Plant Protection, Sofia, 2021.
• Bretonès, D. D. ve Scheel, C. (2011). "Transforming an Industrial Districtinto a High-Tech Cluster: Assessing the Cosmetics Valley’s Readiness and Benefits", International Business Research, sayı: 4-4, s. 3-14.
• Chalova, I. C.,Manolov, I. G. ve Manolova, V. S. (2017). "Challenges for Commercial Organic Production of Oil-bearing Rose in Bulgaria", Biological Agriculture & Horticulture, sayı: 33-3, s. 183-194.
• Dağlı, İ. (2019). "Türkiye'de Yağ Gülünün Son On Yıldaki Ekonomik Gelişimi ve Sektöre İlişkin Mevcut Sorunların Analizi'', Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ), sayı: 1-1, s. 10-20.
• Demircan, V. (2005). "Isparta İlinde Gülün Üretim Girdileri, Maliyeti ve Karlılığının Belirlenmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, sayı: 9-3, s. 64-71.
• Georgiev, P. V. (2016). “What Can Be Learned About the Development of the Bulgarian Rose Oil Industry by Employing the Cluster Approach?”, Yüksek Lisans Tezi, Lund University School of Economics and Management.
• Giray, F. H. ve Örmerci Kart, M. C. (2012). "Economics of Rosa damascena in Isparta, Turkey", Bulg. J. Agric. Sci., sayı: 18, s. 658-667.
• Gökdoğan, O. (2011). "Isparta Yöresinde Gül ve Gülyağı Üretiminde Mekanizasyon Uygulamalarının Araştırılması”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makineleri Anabilim Dalı, Konya.
• Gökdoğan, O. (2013), “Isparta Yöresinde Yağ Gülü Yetiştiriciliğinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Gül Özel Sayısı, s. 51-58.
• Güneş, E. (2005). "Turkey Rose Oil Production and Marketing: A Review On Problem And Opportunities", Journal Of Applied Science, sayı: 5-10, s. 1871-1875.
• Hocaoğlu D. ve Çakmakçıoğlu, B. A. (2016). “Yerel Bir Markanın Tasarım ile Yeniden Konumlandırılması: Gülbirlik Rosense Örneği”, International Congress of Management Economy and Policy (ICOMEP), Proceedings Book, s. 3794-3807.
• https://bnr.bg/tr/post/101472596, (Erişim Tarihi: 18.11.2021).
• ITSO. (2020), E Bülten, Isparta Ticaret ve Sanayi Odası, Haziran, 2020.
• Kıneci, S. (2005). “Gülyağı Eldesinde Verim Artırıcı Yeni Tekniklerin Araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kovacheva, N., Rusanov, K. ve Atanassov, I. (2010). "Industrial Cultivation of Oil Bearing Rose and Rose Oil Production in Bulgaria During 21st Century, Directions and Challenges", Biotechnol Equip., sayı: 24-2, s. 1793-1798.
• MZH, (2020). Vŭzmozhnostiza Sŭtrudnichestvo v Zemedelieto, Ministerstvo na Zemedelieto, Khranite i Gorite, Sofiya, 2020 g.
• NSI, (2021), Foreign Trade of Essential oils by Harmonized System, National Statistical Institute of Bulgaria, (Erişim Tarihi: 29.09.2021).
• Oktavianawati, I., Letisya, N., Citra, P., Utari, D. P., Wineta, I. N. A., Handayani, W. ve Nugraha, A. S. (2019). "Essential Oil Composition of Rose Flowers from Karangpring Village Jember District Extracted by Distillation and Enfleurage", Jurnal Ilmu Dasar, sayı: 20-2, s. 67-74.
• Örmeci Kart, M. Ç., İkiz, M. ve Demircan, V. (2012). "Türkiye’de Yağ Gülü (Rosa damascena) Üretimi ve Ticaretinin Gelişimi", Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, sayı: 7-1, s. 124-134.
• Özçelik, H. ve Korkmaz, M. (2015). "Çeşitli Yönleriyle Türkiye Gülleri", SDU Journal of Science (E-Journal), sayı: 10-2, s. 1-26.
• Öztürk, P., Karamürsel, D., Emre, M. ve Kaçal, E. (2008). "Türkiye’de Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.) Yetiştiriciliği ve Yakın Gelecekte Beklenen Gelişmeler", VIII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Gıda İşletmeciliği, s. 374-384, Bursa.
• Singh, K. ve Singh, V. (2001). "Economics of Cultivation and Distillation of Damask Rose: A Case Study in Palampur (Himachal Pradesh)", Indian Journal of Agricultural Economics, sayı: 56-4, s. 696-707.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2020), 2019 Yılı Gül Çiçeği Raporu, Esnaf, Sanatkarlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Nisan 2020.
• Temel, M., Tınmaz, A. B., Öztürk, M. ve Gündüz, O. (2018). "Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti", KSÜ Tar Doğa Derg, sayı: 21 (Özel Sayı), s. 198-214.
• Timor, A. N. (2011). "World Production Oil Rose and Rose Oil", e-Journal of New World Sciences Academy Nature Sciences, sayı: 6-2, s. 93-110.
• Trade Map (2021), List of Exporters for Selected Products, International Trade Centre (ITC), (Online) Available at: <https:// https://www.trademap.org/>, (Erişim Tarihi: 09.12.2021).
• TÜİK, (2021), GTİP ve Ülkeye Göre Dış Ticaret, Türkiye İstatistik Kurumu, (Erişim Tarihi: 23.11.2021).
• Uysal, M. (2016).“Isparta'da Kozmetik Sektörü Rekabet Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• VUZF, Vunshna Turgoviya I Pandemiya, Visshe Uchilishtepo Zastrakhovane i Finansi, Sofiya, 2021, ISBN 978-619-7622-09-6.
• Widrlechner, M. P. (1981). "History and Utilization of Rosa damascena", Economic Botany, sayı: 35-1, s. 42-58.
• Worlbank (2022), Local Currency Units Relative to the U.S. Dollar, The World Bank, (Online), Available at: <https://data.worldbank.org/indicator/PA.NUS.FCRF?locations=TR-BG>, (Erişim Tarihi: 17.03.2022).
• Yalçın-Heckmann, L. (2019). "Pecunianonolet but Does Rose Money Smell? On Rose and Rose Oil Prices and Moral Economy in Isparta, Turkey", The Politics and Ethics of the Just Price: Ethnographies of Market Exchange Research in Economic Anthropology, sayı: 39, s. 71-90.