Öz
Birinci Dünya Savaşı’nın kaybedilmesi ile Osmanlı İmparatorluğu’nun tasfiye süreci tamamlanmıştı. İstanbul yönetimi bu durumu bir yazgı olarak kabul etmişti. Türk Milleti, galip devletlerin kendisine dayattığı şartlara karşı çıkmış, istiklaline ve istikbaline sahip çıkmak, hür ve müstakil yaşamak adına Milli Mücadele hareketine girişmişti. Bu çetin mücadele süreci, aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin küllerinden, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni bina etmek süreciydi de. Askeri açıdan verilen varlık-yokluk mücadelesi yanında, bir taraftan da eğitim, sağlık, bayındırlık gibi işlerle uğraşılmış, modern Türkiye’nin kuruluşu konusunda kurumsallaşmak da önemsenmişti. TBMM Hükümeti, bu doğrultuda, ülkenin ve milletin mevcut durumunu tespit ederek, acil ihtiyaçların karşılanması, halkın eğitim, sağlık, refah seviyesi bakımından yükseltilmesi gibi konuları kapsayan tespitlerde bulunmuş, yol haritaları oluşturmak için yetkililerden mevcut durum hakkında raporlar istemişti.
Bu konuda atılan adımlardan birisi de Sıhhi ve içtimai coğrafya çalışmalarıydı ve Umur-ı Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti de (Sağlık Bakanlığı), ülke çapında sıhhi ve içtimai durumun tespiti konusunda, Sıhhiye müdürlerini bölgeleri hakkında rapor hazırlamakla görevlendirmiştir. Hazırlanan ve merkezde toplanan bu raporlar peyder pey kitaplar halinde basılmış ve yayınlanmıştı. Konya Vilayeti de bu konuda incelemeler yapmış, tespitlerini rapor halinde merkeze göndermiştir. Bu rapor, 1922 yılında kitap haline getirilerek, 8. Cilt olarak basılmıştır. İncelediğimiz Akşehir Kazası ile ilgili bölüm, kitabın 40-59 sayfaları arasında yer almakta ve kazanın sıhhi ve içtimai durumu hakkında detaylı bilgiler vermektedir. Akşehir’in sağlık ve sosyal durumu, iktisadi, coğrafi yapısı ve folkloru gibi konularda kayda değer bilgiler ve tespitler içermektedir.
Bu çalışmada, genel olarak yeteri kadar işlenmemiş ve değerlendirilmemiş olan bu bilgiler gündeme taşınarak, Akşehir’in yakın geçmişteki sosyal, ekonomik, sıhhi ve kültürel yapısına ışık tutulmaya çalışılacaktır. Çalışmanın aynı zamanda, Akşehir örneği üzerinden, 20. Yüzyıl başlarında Anadolu’nun sosyal, kültürel, iktisadi seviyesi hakkında bir kanaat oluşturacağını da ümit ediyoruz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Cöhçe S. (2006). “XX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Gelibolu Sancağı’nın Sıhhi, İçtimai Durumu”, Çanakkale I-Savaşı ve Tarihi, İstanbul BB Kültür ve Turizm Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü, İstanbul, (489-500).
- Gümüşçü, O. (1999) “Milli Mücadele Dönemi Türkiye Coğrafyası için Bilinmeyen Bir Kaynak, Türkiye’nin Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası”, ATAM Dergisi, (939-968).
- Öztürk, K. (1968). Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları. İstanbul. TDV İslam Ansiklopedisi, 1989 C. II, İstanbul, (298-299).
- Umur-ı Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti (1922). Türkiye’nin Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası-Konya Vilayeti, Cilt: 8. Öğüt Matbaası, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ekonomi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 15 |
- Makale Dosyaları