Yemek İletişimi ve Mutfağın Cinsiyeti

Yıl 2024, Sayı: 17, 167 - 174, 30.06.2024

Şerife Özgün Çıtak

Öz

Yemek yeme, beslenme ve karın doyurma eyleminin ötesinde anlamlar barındıran, gündelik hayata ve içinde yaşanılan toplumu anlamaya yardım eden sembollerle dolu bir iletişim biçimidir. Hem mutfak işleri hem de yenilenler; statülere, cinsiyete, inanca ve kültüre göre değişiklik göstermektedir. Mutfaklar gündelik hayatta iktidar ilişkilerinin en çok görüldüğü mekanlardandır. Bu çalışmada, mutfakların ve üretimden tüketime kadar yeme içme ile ilgili tüm işlerin cinsiyet kodlarına dayalı olması durumu incelenmiştir. Buna göre bazı yaklaşımlar, mutfakları kadınların kalesi gibi görürken, diğerleri ise yine aynı mutfakları kadınların prangası olarak değerlendirmektedir. Mutfaktaki bu cinsiyetçi yaklaşım sadece iş bölümünde değil, gıdanın paylaşımında da kendini göstermektedir. Bazı yiyecek ve içecekler kadınlara, bazıları ise erkeklere yakıştırılmaktadır. Yenilen yemeğin porsiyonu da yine cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Sofra adabı ve yeme-içme ile ilgili görgü kuralları da toplumsal cinsiyet kodlarından etkilenmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı gündelik hayatın en çok kullanılan yeri olan mutfakların ve mutfaklarda üretilen yemeğin toplumsal cinsiyet kodlarından bağımsız olmadığı üzerine bir değerlendirme yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Yemek kültürü, toplumsal cinsiyet, yemek iletişimi

Kaynakça

• Adams, Carol J.(2013). Etin Cinsel Politikasi: Feminist-Vejeteryan Eleştirel Kuram, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Aksoy, M. ve Kırmızıkuşak, D. (2021). “Geleneksel Ailede Yemek ve Güç İlişkisi”, Journal of Gastronomy Hospitality and Travel (JOGHAT), sayı: 4 (2), s.83-98. doi: 10.33083/joghat.2021.67.
• Ashley, Bob. (2004). Food and Cultural Studies, London, New York: Routledge.
• Belasco, Warren James. (2008). Food: The Key Concepts, Oxford, New York: Berg.
• Cantek, F. (2011). “Mutfakta Pişer, İnternete de Düşer: Yemek Blogları Kadınlara Neler Vaad Ediyor?”, Kültür ve İletişim Dergisi, sayı: 14 (1) (27), s.9-39.
• Counihan, Carole0. (1999). The Anthropology of Food and Body: Gender, Meaning, and Power, New York: Routledge.
• Çarpar, M. C. (2020). “Beslenme, Kimlik ve Erkeklik: Et Yemenin Sosyolojisi”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, sayı: 40 (1), s.249-277 doi: 10.26650/SJ.2020.40.1.0041.
• Çıtak, Ş. Ö. (2022). “Kültür Endüstrisi Perspektifinden Değişen Yemek Kültünü ve Medya”. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimlen Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Gazetecilik Doktora Programı.
• Dagaşan, G. (2017). “Otel Mutfaklarına Gire(meye)n Kadınlar”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dalı.
• Gough, B. (2007). “‘Real Men Don’t Diet’: An Analysis of Contemporary Newspaper Representations of Men, Food and Health”, Social Science & Medicine, sayı: 64 (2), s.326-37. doi: 10.1016/j.socscimed.2006.09.011.
• Herman, C. P. ve Polivy, J. (2010). “Sex and Gender Differences in Eating Behavior”. Ss. 455-69 içinde Handbook of Gender Research in Psychology, editör J. C. Chrisler ve D. R. McCreary, New York: Springer New York.
• İnce, Ş. (2014). “Toplumsal Ve Kültürel Dönüşümlerin Gündelik Hayata Yansımaları: 2000’lerde Türkiye’nin Mutfağı”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Karaca, E. ve Altun, I. (2017). “Toplumsal Cinsiyetin Geleneksel Türk Mutfağına Yansıması”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, sayı: 10 (20). s.335-42.
• Kubberød, E, Ueland, Ø. Rødbotten, M. Westad, F. ve Risvik, E. (2002). “Gender Specific Preferences and Attitudes towards Meat”, Food Quality and Preference, sayı: 13 (5), s.285-94. doi: 10.1016/S0950-3293(02)00041-1.
• Lugosi, Peter. (2013). “Food, Drink and Identity”. Ss. 20-50 içinde Food and drink: the cultural context, editör D. Sloan, Oxford: Goodfellow Publ.
• McIntosh, Wm. Alex, ve Mary Z. (2004). “Women as Gatekeepers of Foodconsumption: A Sociologicalcritique”, Ss. 132-53 içinde Food and gender: identity and power, Food in history and culture, editör C. Counihan, London: Routledge.
• Oinonen, Eriikka. (2008). Families in Converging Europe: A Comparison of Forms, Structures and Ideals, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Parkin, Katherine. J. (2006). Food is Love: Food Advertising and Gender Roles in Modern America, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Sumpter, K. C. (2015). “Masculinity and Meat Consumption: An Analysis Through the Theoretical Lens of Hegemonic Masculinity and Alternative Masculinity Theories”, Sociology Compass, sayı: 9 (2), s. 104-14. doi: 10.1111/soc4.12241.
• Swenson, Rebecca. (2013). “Domestic Divo? Televised Treatments of Masculinity, Femininity, and Food”, içinde Food and Culture: A Reader, editör C. Counihan ve P. Van Esterik, New York: Routledge.
• Telfer, Elizabeth. (2002). Food for Thought: Philosophy and Food, London, New York: Routledge.
• Vester, Katharina. (2015). A Taste of Power: Food and American Identities, First edition, Oakland, California: University of California Press.