Sürdürülebilir Turizm Ve Pazarlama Konulu Araştırmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Sayı: 18, 81 - 97, 31.12.2024

Mete Sezgin , Ceren Bilgiç , Seda Özdemir Akgül

Öz

Son yıllarda yaşanan çok sayıda kriz, çevre sorunları küreselleşen dünya için sürdürülebilirlik kavramını, üzerinde titizlikle çalışılması gereken bir konu olarak birinci sıraya taşımıştır. Kaynağı doğal, tarihi ve kültürel çevre olan turizm sektörü için de sürdürülebilirlik üzerinde dikkatle durulması gereken öncelikli bir konudur. Sürdürülebilirlik kavramının uygulanmasında ve sürdürülebilir tüketici oluşturulmasında pazarlamanın sorumluluk alması ve kullandığı yaklaşımların çevreci/sorumlu mesajlar iletmesi önemlidir. Pazarlama; araştırma/geliştirme sonuçlarını değerlendirerek ilerleyen bir disiplindir. Turizmde sürdürülebilirlik ve pazarlama ile ilgili çalışmaların mevcut olan durumunun araştırılması alan yazınında turizme ve kaynaklarına verilen değerin göstergesi olacağı için önemlidir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, sürdürülebilir turizm anlayışının pazarlama alanı kapsamında gerçekleştirilen bilimsel araştırmalara yansıması ile ilgili bilgi toplamaktır. Çalışma amacına uygun olarak bibliyometrik analiz ve bibliyometrik analiz prosedürlerinden biri olan performans analizi kullanımı tercih edilmiştir. Scopus veri tabanı üzerinde “sustainable tourism (sürdürülebilir turizm) - marketing (pazarlama)” anahtar kelimeleri kullanılarak gelişmiş arama (advanced search) gerçekleştirilmiş ve toplam 698 adet çalışma olduğu tespit edilmiştir. Analizlerin gerçekleştirilmesinde Scopus veri tabanının “Analyze Results” özelliği kullanılmıştır. Analiz sonucunda; yayın yılı, yayın türü, araştırmaların yapıldıkları alanlar, yayınlandıkları ülkeler, çalışmaların yazarları, yayınlandıkları kurumlar, araştırmaların yayınlandıkları kaynaklara göre dağılımları ve yatırım sponsorları incelenerek alanın mevcut durumu ortaya konulmuştur. Yıllara göre dağılımlar incelendiğinde akademik araştırmaların 1993 yılında başladığı, 2024 yılında ise en yüksek seviyeye ulaştığı görülmektedir. Araştırmalar türlerine göre incelendiğinde yüksek oranda makale biçiminde yayınlandığı belirlenmiştir. Ülkelere göre bakıldığında ise söz konusu arama terimleri ile ilgili en fazla akademik araştırmayı Amerika Birleşik Devletleri’nin gerçekleştirdiği görülmektedir. Elde edilen çalışma sonuçlarıyla, alanın bilimsel üretimiyle ilgili mevcut durumu ortaya konularak bütüncül bir şekilde değerlendirilmesi ve alan yazına yeni bakış açılarının kazandırılmasının sağlanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilir turizm, pazarlama, bibliyometrik analiz, performans analizi, scopus veri tabanı

Kaynakça

• Akış, S. (1999). “Sürdürülebilir Turizm ve Türkiye”, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, s.36-46.
• Alada, A., Gürpınar, E. ve Budak, S. (1993). “Rio Konferansı Üzerine Düşünceler”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (3-4-5).
• Bahar, O. ve Kozak, M.(2012) Turizm ve Rekabet, Ankara, Detay Yayıncılık, 2012.
• Boyacıoğlu, Ebru Z.(2013). Turizm İşletmelerinin Çevresel Etkileri. İçinde Turizmde Güncel Konu ve Eğilimler (Ed. Aydın Tükeltürk, Ş. ve Boz, M.). Detay Yayıncılık, Ankara, 2013.
• Boz, M.(2019) Sürdürülebilir Pazarlama Bakış Açısıyla Turizm Endüstrisi, Bursa, Ekin Yayınevi, 2019.
• Bozloğan, R. (2005). “Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, s.1011-1028.
• Butler, R. W. (1999). “Sustainable tourism: A state‐of‐the‐art review”, Tourism Geographies: An International Journal of Tourism Space, Place and Environment, 1(1), s.7-25.
• Çalık, İ. (2019). Ekoturizm ve Sürdürülebilirlik. İçinde Turizmin Geleceği: Yeni Arayışlar (Ed. Kanca, B. ve Ertaş, Ç.). Detay Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N. ve Lim, W. M. (2021). “How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines”, Journal of Business Research, 133, s.285-296.
• Dünya Turizm Örgütü (2005). Sustainable Development. https://www.unwto.org/sustainable-development Erişim Tarihi: 10.11.2024
• Ferjanić Hodak, D. ve Krajinović, V. (2020). “Examining recent research in the field of sharing economy in tourism: Bibliometric and content analysis”, Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 68(4), s.402-414.
• Font, X. ve McCabe, S. (2017). “Sustainability and marketing in tourism: its contexts, paradoxes, approaches, challenges and potential”, Journal of Sustainable Tourism, 25(7), s.869–883.
• Güneş, S. Gül ve Akyurt Kurnaz, H. (2019). Gelecekte Eko Oteller Geleceğin Dijital Otelleri. İçinde Turizm 4.0 Dijital Dönüşüm (Ed. Sezgin, M., Özdemir Akgül, S. ve Atar, A.). Detay Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Hall, C. M. (2019). “Constructing sustainable tourism development: The 2030 agenda and the managerial ecology of sustainable tourism”, Journal of Sustainable Tourism, s.1–17.
• Idayu, S.I., Asari, S., Hussin, N., Zam, A., ve Samsudin, H. (2017). “The Need for Research on Record Keeping Metadata Standardization of Electronic Health Records System Integration”, Journal of Information and Knowledge Management, 7(2), s.8-21.
• Kale, Emine ve Belber, Burcu Gülsevil.(2018). Konaklama İşletmelerinin Enerji Kullanımı. İçinde Turizmde Güncel Konu ve Eğilimler 2 (Ed. Aydın, Ş. ve Boz, M.). Detay Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Kozak, M. (2021). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri, Ankara, Detay Yayıncılık, 2021.
• Nemli, E. (1998). “Sürdürülebilir Kalkınma ve İşletmelerin Rolü”, Öneri, 2(9), s.287-294.
• Oesselman, D. ve Pfeifer-Schaupp, U. (2012). “Sustainability – Six Dimensions of a Holistic Principle”, Amazon, Organizations and Sustainability, 3(2), s.121-132.
• Özdemir, G. (2014). Destinasyon Yönetimi ve Pazarlaması, Ankara, Detay Yayıncılık, 2014.
• Pelit, E., Baytok, A. ve Soybalı, H.H. (2015). “Sürdürülebilir Turizm mi? Turizmde Sürdürülebilirlik mi? Kavramsal Bir Tartışma”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(14), s.39-58.
• Pencarelli, T., Splendiani, S. ve Fraboni, C. (2015). “Enhancement of the “Blue Flag” Eco-label in Italy: an empirical analysis”, Anatolia, 27(1), s.28–37.
• Sarkım, Mustafa (2014). Turistik Ürün Çeşitlendirmesinde Sürdürülebilirlik. İçinde Turistik Ürün Politikası (Ed. Timur, A.). Detay Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Sezgin, M. ve Karaman, A. (2008). “Turistik Destinasyon Çerçevesinde Sürdürülebilir Turizm Yönetimi ve Pazarlaması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), s.429-438.
• Sığrı, Ünsal.(2021) Nitel Araştırma Yöntemleri, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2021.
• Streimikiene, D., Svagzdiene, B., Jasinskas, E. ve Simanavicius, A. (2020). “Sustainable tourism development and competitiveness: The systematic literature review”, Sustainable Development, 29(1), s.259–271.
• Sucheran, R. ve Arulappan, L. (2020). “Eco-labels in the tourism sector in South Africa: benefits and barriers”, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure. 9(6), s.979-996.
• Şahin, Yusuf (2022) Kentleşme Politikası, Bursa, Ekin Yayınevi 2022.
• Şimşir, İsmail (2022). Bibliyometri ve Bibliyometrik Analize İlişkin Kavramsal Çerçeve. İçinde Bir Literatür İncelemesi Aracı Olarak Bibliyometrik Analiz (Ed. Öztürk, O. ve Gürler, G.). Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Tölkes, C. (2018). “Sustainability communication in tourism – A literature review”, Tourism Management Perspectives, 33, s.10-21.
• Yıldırım, A., Şimşek, H.(2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Yılmaz, Özer ve Zeybek, Fatma.(2023). Turizm Pazarlaması Açısından Sürdürülebilir Turizm Kavramı ve Uygulama Örnekleri. İçinde Sosyal Bilimlerde Yeşil Yaklaşımlar Dijitalleşme ve Enerji (Ed. Başarır, Ç. Ve Yılmaz, Ö.). Özgür Yayınları, Gaziantep, 2023.
• Yükselen, C.(2020) Pazarlamanın Yeni Paradigması Sürdürülebilirlik Bugün Geç Kalmadan Harekete Geçme Zamanı, Ankara, Detay Yayıncılık, 2020.
• Zupic, I. ve Cater, T. (2015). “Bibliometric methods in management and organization”, Organizational Research Methods, 18(3), s.429-472.