BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN YETİŞTİRİCİLERİNİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE İLİŞKİN ALGILARI: AKŞEHİR ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Sayı: 19, 60 - 72, 30.06.2025

Duygu Dündar Öztaşçı , Zehranur Sanioğlu Tanış , Hacı Arif Tunçez , İbrahim Özmen

Öz

İklim krizi, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini tehdit etmektedir. Özellikle sera gazı salınımı, su kıtlığı ve arazi kullanımındaki değişiklikler, hayvan yetiştiriciliğinin çevresel etkilerini artırmakta, sürdürülebilirliği zorlaştırmaktadır. Bu bakımdan hayvancılığın iklim krizine etkileri ve üreticilerin bu krize karşı algı ve tepkileri önemlidir. Türkiye’nin İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi’nde alternatif protein kaynaklarına yönelik somut bir politika bulunmamakta, hayvancılık sektörü bağlamında iklim dostu uygulamalara ilişkin stratejik eylemler eksik kalmaktadır. Bu araştırma, Akşehir’de büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiricilerinin iklim krizine yönelik farkındalıklarını ve uyum stratejilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma, 163 yetiştirici ile yapılan anket çalışmasına dayanmaktadır. Katılımcıların %97’si iklim krizinin yaşandığını belirtmiş, ancak %77.3’ü konuya dair kurumlardan yeterli eğitim almadığını ifade etmiştir. Katılımcıların tamamı erkek olup, %90.8’i lise ve altı düzeyde eğitime sahiptir. Büyük çoğunluğun 11 yıl ve üzeri yetiştiricilik deneyimine sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde kültür ırklarının (%67.4) yaygın olduğu, küçükbaşta ise merinos ırkının öne çıktığı görülmüştür. Yetiştiriciler iklim krizini fark etseler de bu farkındalık etkili stratejilere dönüşmemektedir. Eğitim düzeyinin düşüklüğü ve kurumsal bilgilendirme eksikliği, uyum kapasitesini sınırlamaktadır. Bulgular, yerel politikaların ve eğitim programlarının güçlendirilmesine yönelik somut bir ihtiyaç olduğunu ortaya koyar.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma , Hayvan yetiştiriciliği , Kültür et.

Etik Beyan

Çalışmada yüzyüze görüşme yöntemi ile anket uygulaması yapılmış olup, bu uygulama için Selçuk Üniversitesi Akşehir İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Bilimsel Etik Değerlendirme Kurulu'ndan etik onayı alınmıştır (07.05. 2024 tarihli ve 750514 sayılı yazı). Çalışmanın diğer bütün aşamalarının da bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun yürütüldüğünü beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

24401187

Kaynakça

• Al-Barakeh, F., Khashroum, A. O., Tarawneh, R. A., Al-Lataifeh, F. A., Al-Yacoub, A. N., Dayoub, M., & Al-Najjar, K. (2024). Sustainable sheep and goat farming in arid regions of Jordan. Ruminants, 4(2), 241-255.
• Anwar, M. R., Wang, B., Simmons, A., Herrmann, N., Li Liu, D., Cowie, A., & Waters, C. (2024). Modelling the impacts of future climate change on mixed farming system in southeastern Australia. European Journal of Agronomy, 160, 127328.
• Atılgan-Türkmen, B. (2021). The Analysis of Climate Change Awareness at Local Level in Bilecik. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (25), 457-462.
• Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (Vol. 2nd edition). New York: Routledge.
• Chetroiu, R., Rodino, S., Dragomir, V., Turek-Rahoveanu, P. A., & Manolache, A. M. (2024). Economic Sustainability Foraging Scenarios for Ruminant Meat Production—A Climate Change Adapting Alternative. Sustainability, 16(22), 9858.
• Eisen, M. B., & Brown, P. O. (2022). Rapid global phaseout of animal agriculture has the potential to stabilize greenhouse gas levels for 30 years and offset 68 percent of CO2 emissions this century. PLoS Climate, 1(2), e0000010.
• Gninkplékpo, E. L. R., Koura, B. I., Lesse, P., Toko, I., Demblon, D., Houinato, M. R., & Cabaraux, J. F. (2024). Small ruminant farmers’ feeding strategies to cope with climate change across five agroecological zones of Benin, West Africa. Heliyon, 10(21).
• GFI, Good Food Instutie (2022), State of Global Policy, https://gfi.org/resource/alternative-proteins-state-of-global-policy/ [Erişim Tarihi, 1 Şubat, 2024].
• İDAS, İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi ve Eylem Planı: 2024-2030 (2024), Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı.
• Karimi, M., Tabiee, M., Karami, S., Karimi, V., & Karamidehkordi, E. (2024). Climate change and water scarcity impacts on sustainability in semi-arid areas: Lessons from the South of Iran. Groundwater for Sustainable Development, 24, 101075.
• Kurt, G., & Akdur, R. (2024). Under What Conditions Does Climate Change Worry Contribute to Climate Action in Turkey: What Moderates This Relationship?. Sustainability, 16(6), 2269.
• Martín-Collado, D., Díaz, C., Ramón, M., Iglesias, A., Milán, M. J., Sánchez-Rodríguez, M., & Carabaño, M. J. (2024). Are farmers motivated to select for heat tolerance? Linking attitudinal factors, perceived climate change impacts, and social trust to farmers' breeding desires. Journal of Dairy Science, 107(4), 2156-2174. Neufeld Dorothy (2020), The Carbon Footprint of the Food Supply Chain, Visual Capitalist, https://www.visualcapitalist.com/visualising-the-greenhouse-gas-impact-of-each food/#google_vignette [Erişim Tarihi, 10 Mart, 2024].
• Philip Stahlmann-Brown, Sabrina Swerdloff & Dennis Wesselbaum (30 Jul 2024): Climate belief, accuracy of climatic expectations, and pro-environmental action, Environmental Hazards, DOI: 10.1080/17477891.2024.2384406
• Pilevneli, T., Capar, G., & Sánchez-Cerdà, C. (2023). Investigation of climate change impacts on agricultural production in Turkey using volumetric water footprint approach. Sustainable Production and Consumption, 35, 605-623.
• Peker, I. B., & Sorman, A. A. (2021). Application of SWAT using snow data and detecting climate change impacts in the mountainous eastern regions of Turkey. Water, 13(14), 1982.
• Poore, J., & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987-992.
• Ritchie Hannah (2020), “You want to reduce the carbon footprint of your food? Focus on what you eat, not whether your food is local” Published online at OurWorldInData.org. https://ourworldindata.org/food-choice-vs-eating-local [Erişim Tarihi, 10 Mart, 2024].
• TGR (2022). Türkiye Cumhuriyeti Güncellenmiş Birinci Ulusal Katkı Beyanı. https://iklim.gov.tr/guncellenmis-birinci-ulusal-katki-beyani-sunuldu-haber-1139 [Erişim Tarihi: 02.11.2023]
• Tulu, D., Hundessa, F., Gadissa, S., & Temesgen, T. (2024). Review on the influence of water quality on livestock production in the era of climate change: perspectives from dryland regions. Cogent Food & Agriculture, 10(1), 2306726.
• Verma, S. K., Singh, R., Pradhan, S. S., & Kushuwaha, M. (2024). Impact of climate change on agriculture: A review. Int J Enviornment Clim Change, 4(3), 615-20.
• Yılmaz Gültekin, Mehmet Arda Çolak, İbrahim Kaan Özgencil, Melisa Metin, Mustafa Korkmaz, Serhat Ertuğrul, Melisa Soyluer, Tuba Bucak, Ülkü Nihan Tavşanoğlu, Korhan Özkan, Zuhal Akyürek, Meryem Beklioğlu & Erik Jeppesen (2021) Decadal changes in size, salinity, waterbirds, and fish in lakes of the Konya Closed Basin, Turkey, associated with climate change and increasing water abstraction for agriculture, Inland Waters, 11:4, 538-555, DOI: 10.1080/20442041.2021.1924034