Reflectıon of the Reasons for the Revelatıon of the Surah Yusuf to the Narratıves of Joseph and Zulaıkha

Yıl 2022, , 45 - 56, 16.05.2022

Çağdaş Albayrak

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1079551

Öz

The story of the prophet Yusuf, whose origin is based on the holy texts (Torah, Bible, Qur'an), has taken on an important literary identity in the hands of poets and writers who aim to ensure that people have a good time by providing both religious-moral dimension and aesthetic interest and appreciation. The story of the prophet Yusuf has been an important narrative for almost all world literature, including East-West. There are many examples of the story of Hazrat Yusuf, which has an important place in Turkish literature, both in verse and in prose. The main purpose of this study is to express that some of the Joseph and Zulaikha narratives written in verse in Turkish literature -by leaving the classical mathnawi verse form- were included in their works by the poets -as a classical commentator- and to determine which poets, under the guidance of tafsirs, narrated the examples of the causes of the revelation of the surah Yusuf, which did not relate to the essence of the story of Prophet Yusuf, which were turned into a literary poem. Again, based on this determination, it will be tried to verify whether the reasons for the revelation of the surah Yûsuf expressed by the mathnawi poets overlap with the information in the tafsir.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, Joseph and Zulaikha, mathnawi, reason for descent, tafsir

Yûsuf Suresinin Nüzul Sebeplerinin Yûsuf u Züleyhâ Anlatılarına Yansıması

Öz

Kökeni kutsal metinlere (Tevrat, İncil, Kur’ân) dayanan Yûsuf Peygamber’in kıssası hem dinî-ahlaki boyutu ile hem de estetik bir ilgi ve beğeni sağlayarak insanların hoşça vakit geçirmesi gayesinde olan edip ve şairlerin elinde önemli birer edebî hüviyete bürünmüştür. Yûsuf Peygamber’in hikâyesi, Doğu-Batı olmak üzere hemen hemen tüm dünya edebiyatları için önemli bir anlatı olagelmiştir. Türk edebiyatında da önemli bir yeri olan Hz. Yûsuf’un hikâyesinin manzum ve mensur olmak üzere kaleme alınmış birçok örneği bulunmaktadır. Bu çalışmadaki temel gaye Türk edebiyatında manzum olarak kaleme alınmış Yûsuf u Züleyhâ anlatılarının bir kısmında bazı şairler tarafından -mesnevi nazım şekli klasik tertibinin dışına çıkılarak bir müfessir edasıyla- Hz. Yûsuf’un semavi kitaplarda yer alan hikâyesinin esasına taalluk etmeyen Yûsuf suresinin nüzul sebeplerinin edebî bir manzume hâline getirilmiş örneklerinin tefsirler rehberliğinde hangi şairler tarafından tahkiye edildiğini tespit etmek olacaktır. Yine bu tespitten hareketle mesnevi şairlerinin dile getirdikleri Yûsuf suresinin nüzul sebeplerinin tefsirlerdeki bilgilerle örtüşüp örtüşmediği tevsik edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, Yûsuf u Züleyhâ, mesnevi, esbâb-ı nüzûl, tefsir

Kaynakça

• Albayrak, Çağdaş (2021); Türk Edebiyatında Yûsuf u Züleyhâlar ve Giritli Sırrı Paşa’nın Ahsenü’l-Kasas’ı (Mukayeseli İnceleme), (Basılmamış Doktora Tezi) Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Edirne.
• Ay, Halil (2015); Şerîf’in Kıssa-i Yûsuf Mesnevisi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Kütahya.
• Cin, Ali (2004); Ali, Kıssa-i Yūsuf (H.630/M.1233) (İnceleme-Metin-Dizin), (Basılmamış doktora tezi) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı (Yeni Türk Dili) Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Doğan, Ramadan (2005); Ahmedî-i Âmidî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sı (Metin ve İnceleme), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul.
• Fahruddîn Er-Râzî (2002); Tefsîr-i Kebîr Mefâtîhu’l-Gayb, C. 13, Tercüme: Suat Yıldırım, Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, C. Sadık Doğru, Huzur Yayınevi, İstanbul.
• Göre, Zehra (2009); Bilâl Kıssa-i Yûsuf (İnceleme-Metin), Öncü Kitap, Ankara.
• İsmail Hakkı Bursevî (2012); Muhtasar Rûhu’l-Beyân Tefsîri, C. 4, İhtisar eden: Muham-med Ali Sabûnî, Damla Yayınevi, İstanbul.
• Karahan, Leyla (1985); Erzurumlu Mustafa Darîr Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ), (Ba-sılmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ankara.
• Karakaya, Burcu (2012); Garîb’in Yûsuf u Züleyhâ’sı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), (Basılmamış yüksek lisans tezi) Ahi Evran Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Kırşehir.
• Köktekin, Kâzım (1994); Süle Fakih’in Hz. Yûsuf ve Zeliha’sı (İnceleme-Metin-Dizin), C. 1, (Basılmamış doktora tezi) Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Erzurum.
• Kuzubaş, Muhammet (2010); Kıssa-i Yûsuf u Zelîhâ, Karadeniz Dergisi Yayınları, İstanbul.
• Mazıoğlu, Hasibe (1999); “Yûsuf u Züleyhâ Yazarı Sulı Fakîh’in Adı Sorunu”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, C. 1-2, S. 42, s.169-176.
• Sırrî-i Girîdî (1309); Ahsenü’l-Kasas Tefsîr-i Sûre-i Yûsuf Aleyhisselâm, Şirket-i Müretti-biye Matbaası, C. 1-2-3, İstanbul.
• Süyûtî (2012); Hadislerle Kur’ân Tefsiri ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Ter-cüme: Zekeriya Yıldız, Ocak Yayıncılık, C. 8, İstanbul.
• Tezcan, Semih (1994); “Anadolu Türk Yazınının Başlangıç Döneminde Bir Yazar ve Çarh-name’nin Tarihlendirilmesi Üzerine”, Türk Dilleri Araştırmaları, C. 4, s. 75-88.
• Ünver, İsmail (1986); “Mesnevî”, Türk Dili Dergisi-Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), s. 430-463.
• Ünver, İsmail (2001); “Sulı, Suli, Sula, Sule, Süle ve Süli Fakih Rivayetleri Üzerine”, Tür-koloji Dergisi, C. 14, S. 1, s. 15-20.