CHOPCHULUK(QUACK DOCTORING) AS A TRADITIONAL APPLİCATION METHOD

Yıl 2018, , 123 - 140, 01.01.2018

Fuzuli Bayat

https://doi.org/10.31126/akrajournal.364573

Öz

One of the professions spread very much in quack doctoring is “chopchuluk”. “Chop-chu” (a quack doctor) is a name giving to a quack doctor who cleans the throat from the seeds, meat pieces, bones and other food remainders with traditional ways, including blowing. If the profession of a bone-setter, midwifery and others have been begun to be forgotten, to mix to the history with the attitude of the alternative branches of the modern medicine, but the “chopchuluk” has protected its influence power, even during 20-25 years it has been increased. So “chopchuluk” is treated only by the quack doctors, especially by women. Especially the event of having food remainders in 3-8 years of children’s throat is impossible due to the modern medi-cine. But the doctors are compelled to affirm that the child having the high temperature and not having the meal for many days can be only treated by quack doctors. The part between the windpipe and gullet is called “chop” and the food falls usually to that place during the eating process. In general the olds solve this problem easily with the help of cough. But the kids, the little children can’t do it.    

“Chopchuluk” is a profession of a talented people. According to their thought to learn this profession is impossible, it must be given a person as a gift. On the other hand it is said that this ability is given by the family. Due to these characters “chopchuluk” takes place in the same semantic circle.

In the report it is also mentioned that in order to clean the windpipe and the gul-let two methods are used.

1. Whith blowing

2. By the passing

Anahtar Kelimeler

Chopchuluk, the traditional medicine, gift, blowing, passing

GELENEKSEL TIBBİ BİR UYGULAMA OLARAK ÇÖPÇÜLÜK

Öz

Geleneksel tıbbın (türkeçareliğin) en geniş bilinen sahalarından biri de çöpçülüktür. “Çöpçü” boğazda ilişip kalan çeğirdek, et parçası, kemik ve diğer gıda kalıntılarını geleneksel yolla, çoğu zaman üflemekle çıkaran tabiplere verilen isimdir. Eğer sınıkçılık, ebecilik (mamaçalık), hacamatçılık artık çağdaş tıbbın daha çok gelişmekte olan alternatif sahalarının etkisiyle yavaş-yavaş unutulmağa, tarihe karışmağa yüz tutmuşsa, çöpçülük halen de kendi etki gücünü korumakta, hatta son 20-25 yılda daha çok artım göstermektedir. Modern tıbbın da aciz kaldığı boğazda gıda kalıntısının kalmasını halk arasındaki çöpçü denilen insanlar, esasen de kadınlar tedavi edirler. Özellikle 3-8 yaş arası çocukların boğazlarında çöp kalması olayı çağdaş tıbba göre imkansızdır. Ancak şunu doktorların kendileri de tastik etmeğe mecburdurlar ki yemekten-içmekten kesilen, ısıtması düşmeyen çocuğu yalnız çöpçü tedavi etmektedir. O halde çöp dediğimiz rahatsızlığı şöyle tanımlamak mümkündür. Yemek zamanı gıdanın nefes ve gıda borusunun arasındaki küçük deliğe düşen kısmına çöp denilir. Genelde büyükler bu problemi kolaylıkla – öksürmekle aradan kaldırırlar. Ancak bebekler, küçük yaşlı çocuklar bunu yapamazlar.

Çöpçülük vergili adamların mesleğidir. Çöpçülerin söylediklerine bakılırsa bu sanatı öğrenmek imkansızdır, o insana vergi olarak verilir. Diğer taraftan çöpçülüğün soyla keçdiği de bilinmektedir. Bu cihetleriyle çöpçülük şamanlıkla aynı anlam düzeyinde yer alır.  

Bildiride çöpçülerin gıda borusunda ilişip kalan çöpü çıkartmak için iki me-toddan yararlanmaları da kayd edilmiştir: 

1. Üfürme yoluyla. Çocukların burnuna üfürmekle onu öğüdür ve çöpü boğaz-dan dışarı salıverirler. 

2. Ötürme yoluyla. Çocuğun gıda borusuna barmakla hafifçe basmakla çöpü mideye ötürürler.

Anahtar Kelimeler

Çöpçülük, geleneksel tıbb, vergi, üfürme, ötürme

Kaynakça

• Alekberli F. (2001). Tısyaça i odin sekret Vostoka. Baku: İzdatelsko-poligrafiçeskiy tsentr “T”
• Alekberli F. (2005). “Меditsina v drevnem i srednevekovom Аzerbaydjane”, Azərbaycanda tibb elminin tarihi problemleri. I Respublika Elmi Konfransının Materialları. Bakı, 1-2 fevral 2005, s.168-169
• Azerbaycan etnografiyası (2007). III cild. Bakü: Şərq-Qərb
• Bayat F. (2004). Türk Şaman Metinleri. Efsaneler ve Memoratlar, Ankara: Piramit
• Bayat F. (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken
• Eyvazkızı R. Çöpçüler, yoksa asan yolla pul kazananlar?! “Azadqadın.az” Qadın İnformasiya Portalı. 20 dekabr 2012 (http://azadqadin.az/aktual/myd/1086-199214p199220l399 ryoxsaasanyollapulqazananlar.html)
• http://qadinlar.biz
• Kaynak kişi: Sümeyra Sinoğlu, 1991 doğumlu¬, Sandıktaş Köyü, Derepazarı/Rize, 2016 yılında derlendi
• Kaynak kişi: Gülcahan (Reyhan) Elekberova, 1928, okuma-yazma yok, Masallı şehri, 2014 yılında derlendi
• Kaynak kişi: Raysə Dadaşova, lise mezunu, Boradigah/Masallı, 2014 yılında derlendi
• Kaynak kişi: Tahir Hüseynov, 1953, öğretmen, Hıl köyü/Masallı ilçesi, 2014 yılında derlendi
• Kaynak kişi: Çöpçü Resmiye, 45 yaşlarında, lise mezunu Hutor 1. sıra, ev 5/Bakü, 2016 yılında derlendi
• Kaynak kişi: Çöpçü Fatma, 60-65 yaşlarında, lise mezunu, Surahanı/Bakü, 1999 yılında derlendi
• news.day.az/society/284793.html
• Zeynalova V., Mustafayeva S. “Halk tebabeti usulu ile...”, Region plus gazeti, 30 aprel 2013-cü il