Yu-, Yuğ-, Yuv- FİİLLERİ ÜZERİNE

Yıl 2019, , 181 - 191, 01.01.2019

Sezer Kızanbek

https://doi.org/10.31126/akrajournal.478036

Öz

Temizlik kültürü, Türk kültüründe çok eski ve
köklüdür. Temizlikle ilgili kelimelerden biri olan ve günümüzde de kullanılan
fakat unutulmaya yüz tutmuş bir kavram olarak gördüğümüz yu_ fiilinin pek çok
türevi vardır. Bu fiil bazı ses değişiklikleri ile Sümercede, Altaycada ve
Moğolcada dahi karşımıza çıkar. Eski Türkçe, Orta Türkçe,diğer Türk lehçeleri
ve Anadolu ağızları kaynaklarında yu_,yuğ_,yuv_ fiilleri örnekleriyle doludur.
Temizlik kültürümüz ile ilgili fiil ve isimlerin zenginliği bu sosyal
davranışımızın köklülüğünü, genişliğini ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, temizlik kültürü, köken bilimi

THE MEANİNG OF Yu-, Yuğ-, Yuv- VERBS

Öz

Cleaning culture is very ancient and deep- raated in Turkish culture. This is why there are a lot of words used on cleaning, being clean and cleanliness. In this work we will cover the verb "yu-", a word related to cleaning and still used today, especially still exists in many dialects, but a concept nearly getting forgotten. There are many variations of the verb Ò yu-Ò such as Ò yu-, yuv- , yuğ-Ò . The verb appears with some voice changes in Sumerian, Altai and also Mongolian. There are lots of examples of Ò yu- yuğ- yuv-Ò verbs in the source of the sources of Old Turkish, Middle Turkish and other Turkish and Anatolian dialects. İn this essay, the meanings of etymologic explanations, the morphological and phonetic changes of the verbs Òyu-, yuv- ,yuğ-Ò will be explained. As we begin with the range of examples, point out the importance of cleaning in Turkish social life once more , it is documented in our works and tried to be proved. İn the cleaning culture, the variety of raun and verbs indicate the wideness and essentialness of this behaviour in our culture. 

Kaynakça

• 1. ÖZTUNA, Yılmaz, Büyük Türkiye Tarihi, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 19782. SEIGNABOS, Charles, Avrupalı Milletlerin Mukayeseli Tarihi, Varlık Yayınları, İstanbul, 1960 3. ATEŞMEN, Mustafa, Avrupalı Gözüyle İslam, Yeni Asya Yayınları, İstanbul, 19234. DJEVAD , Pacha , Yabancılara Göre Eski Türkler , s.1645. D’ONSSON, Micael, 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Adetler, S. 2286. Türkçe Sözlük, TDK, Ankara, 19987. TUNA, Osman Nedim, Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi, TDK, Ankara, 19908. Altayca-Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurum Yayınları: 725, Ankara, 19999. Moğolca-Türkçe Sözlük 2 O-C(Z) , Türk Dil Kurumu Yayınları 829/52, Ankara, 200310.Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 260, A. Caferoğlu Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 196811. KAYA, Ceval, Uygurca Altun Yaruk: Giriş, Metin ve Dizin, TDK, Ankara, 199412. ATALAY, Besim, Divanü Lügatit Türk Tercümesi, TDK, Ankara, 198613. Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 199614. ERCİLASUN, Ahmet Bican, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 199115.Özbek Türkçesi-Türkiye Türkçesi ve Karşılıklar Kılavuzu, TDK, Ankara,199816. Türkmence-Türkçe Sözlük, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:18, Ankara,199517. ALYILMAZ, Cengiz, Eski Türkçenin Söz Varlığının Düz ve Ters Dizimi, Kurmay Yayınları, Ankara, 200418. GÜLENSOY, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, TDK, Ankara,201119. HACIEMİNOĞLU, Necmettin, Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 199220. DİLÇİN, Cem(Düzenleyen), Yeni Tarama Sözlüğü, TDK, Ankara, 198321. Derleme Sözlüğü, TDK, Ankara, 197522.Eren, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, Ankara, 199923.EYUBOĞLU, İsmet Zeki, Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yayınları, İstanbul, 1988