ŞEBİNKARAHİSAR’DA EVLİLİKLE İLGİLİ İNANÇ VE ADETLER

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 20, 83 - 109, 11.01.2020

Mustafa Bayar

https://doi.org/10.31126/akrajournal.643787

Öz

Toplumların devamı ve sürekliliği açısından aile, önemli bir kavramdır.  Ailenin kurulması toplumumuzda evlilikle gerçekleşir. Evlilik, insan hayatının önemli dönüm noktalarından biridir ve kadın ile erkeğin yeni bir aile meydana getirmek üzere kurduğu ilişkiler bütünü şeklinde tanımlanır. Tarihi süreç içerisinde pek çok toplumda olduğu gibi evlilik olayına gereken değeri veren Türk milleti bu olay etrafında birçok tören, töre, âdet ve gelenek oluşturmuştur. 

Bu çalışmada Giresun ili Şebinkarahisar ilçesinde yapılan düğün törenleri işlev, içerik ve tarihsel boyut açılarından incelenip analiz edilecektir. Araştırmanın verileri katılımlı gözlem ve mülakat yoluyla derlenmiştir. Görüşmeler sırasında önceden hazırlanmış bir soru formu kullanılmış ve katılımcıların verdikleri cevaplar raporlaştırılmıştır. Ayrıca araştırmada yazılı kaynaklardan da yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

âdet, gelenek, evlilik, düğün, aile, Şebinkarahisar

BELIEFS AND CUSTOMS ABOUT MARRIAGE IN ŞEBINKARAHISAR

Öz

Family is an important concept in terms of the continuation and continuity of societies. The establishment of the family takes place through marriage in our society. Marriage is one of the important turning points of human life and is defined as the whole of relationships between man and woman to create a new family. In the historical process, as in many societies, the Turkish nation has established many ceremonies, customs and traditions around this event.

In this study, wedding ceremonies performed in Şebinkarahisar District of Giresun province will be examined and analyzed in terms of function, content and historical dimension. The data of the study was compiled through participatory observation and interview.  A pre-prepared question form was used during the intreviews and the answers given by the participants  were reported. In addition, written sources were used in the research.

Anahtar Kelimeler

custom, tradition, marriage, wedding, family, Şebinkarahisar

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet; “Başlık”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C V, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.
• Akın, Galip; “Denizli Kırsal Kesiminde Akraba Evliliği ve Bunu Etkileyen Faktörler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. 40, S. 3-4, 2000.
• Akman, Ayşe; “Artvin’in Bazı Yerlerinde Evlenme Gelenekleri Üzerine Bir İnceleme”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları 1999, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
• Aksoy, Mustafa; “Sosyal Hayatımızdaki Başlık-Kalın ve Mehir Kavramlarının Sosyolojik Tahlili”, Aile Yazıları 4, Der. Beylü Dikeçligil-Ahmet Çiğdem, Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Yayınları, Ankara 1990.
• Arslan, Mustafa; Türk Popüler Dindarlığı, Dem Yayınları, İstanbul 2004.Balaman, Ali Rıza; Evlilik Akrabalık Türleri, Ankara, 2002.
• Binler, Mehmet Ziya; “Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nde Evlenme Gelenekleri ve Görenekler”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 127, Ağustos 2000.
• Canatan, Kadir; Muhafazakâr Endişe: Aile -Kuramsal, Tarihsel ve Çağdaş Bir Yorum-, Mana Yayınları, İstanbul 2018
• Çolak, Ali; İslam’a Göre Anadolu’da Düğün Adetleri, Kardelen Yayınları, İstanbul 2005.
• Dede, Behçet; “Artvin Yöresi Düğünlerinde Gelin-Güveyi Motifi”, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Konya 1995.
• Doymuş, Ergin; Her Yönüyle Kangal, Sivas 1999.
• Döndüren, Hamdi; Delilleriyle Aile İlmihali, Altınoluk Yayınları, İstanbul 1995.
• Eker, Gülin Öğüt; “Türk Kültürü İçinde Geleneksel Bolu Evlenme Adetlerinin Yeri”, Milli Folklor, Yıl 10, S. 40, 1998.
• Eker, Gülin Öğüt; “Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi”, Milli Folklor, Yıl 12, S. 46, 2000.
• Erdentuğ, Nermin; “Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri ve Törenleri II”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, S. 5, 1969.
• Erdentuğ, Nermin, “Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri ve Törenleri III”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, S. 6, 1971.
• Erdentuğ, Nermin; “Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, S. 7, 1972.
• Erdentuğ, Nermin; Sosyal Âdet ve Gelenekler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1977.
• Gökdağ, Bilgehan A; “Bir Yemin Olarak Evlilik Törenleri ve Evlenmeyle İlgili Pratikleri İfade Ederken Kullanılan Kelimelere Dair: Beşik Kertmek, Söz Kesmek, Nikâh Kıymak”, Karadeniz Araştırmaları, S 33, Bahar 2012.
• Günay, Ünver-Güngör, Harun; Türk Dini Tarihi, Lâçin Yayınları, Kayseri 1998.
• İnan, Abdülkadir; Tarihte ve Bugün Şamanizm: Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu, 6. Baskı, Ankara 2006.
• Kalafat, Yaşar; Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1990.
• Köksal, Hasan; “Türk Düğünlerinde Saçı Geleneği, buna Bağlı Ritler-Pratikler”, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Konya 1995.
• Köse, Nerin; “Türk Düğünlerinde Gerdek Sonrası Duvak Geleneği”, Milli Folklor, S. 60, 2003Meydan Larousse, “Nişanlanma”, c. 14
• Okutan, Hasan Tahsin; Şebinkarahisar ve Civarı (Coğrafya, Tarih, Folklor), Yeşil Giresun Matbaası, Giresun 1949
• Özçörekçi, Nilüfer Zeynep; “Gaziantep İli Evlenme Adetlerinin Kültürel Değişim Yönünden İncelenmesi”, V.Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Gelenek-Görenek-İnançlar Seksiyon Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1997.
• Ögel, Bahaeddin; Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
• Özhan, Hasan – Özdemir, Ali; İlçe Oluşunun 50. Yılında Şebinkarahisar, Tekışık Matbaası, Ankara 1982.
• Özdemir, Nutku; “Düğün”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994.
• Polat, Kemal; Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2008.
• Santur, Meltem; “İç Anadolu Bölgesinde Gelinin Kız Evinden Oğlan Evine Getirilmesi Sırasında Uygulanan Gelenekler”, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Konya, 1995.
• Santur, Meltem Cingöz; “Anadolu’nun Bazı Yörelerinde Gerdek Sabahı Gelinle İlgili Adet ve Uygulamalar Üzerine Bir Atlas Denemesi”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Gelenek-Görenek_inançlar Seksiyonu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1997.
• Selçuk, Ali; Tahtacılar, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.Sezen, Lütfi; “Türkiye’de Evlenme Biçimleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 27, 2005.
• Şişman, Bekir; Türk Kültüründe Evlilik, Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara 2017.
• Tan, Nail; “Türkiye’de Evlenemeyen Kızların Kısmetlerini Açma Pratikleri”, Türk Folklor Araştırmaları Yıllığı 1976, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1977.
• Tan, Nail; “Gelin ve Güveye Düğün Öncesi Akraba ve Dostları Tarafından Verilen Nasihatler”, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Konya, 1995.
• Tezcan, Mahmut; Kültürel Antropoji Açısından Başlık Parası Geleneği, Ankara 1981.Tezcan, Mahmut; “Sosyo-Kültürel İşlevleri Açısından Ülkemizde Akraba Evlilikleri”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları (1997), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
• Tezcan, Mahmut; “Çocuk Nişanlılığı”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları (1997), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
• Tuna, Sibel Turhan; “Türk Dünyasındaki Düğünlerde Koltuklama ve Kırmızı Kuşak Bağlama Geleneği”, Bilig, S. 38, Yaz 2006.
• Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler, Ed. Mustafa Turgut, Semiha Feyzioğlu, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları, Ankara 2014.
• Türk Ansiklopedisi, “Evlenme ve Evlilik”, c. XVI, MEB Yayınları, Ankara 1968.
• Türkten, Nevzat; “Kayseri Düğünlerinde Gelin ve Güveyinin Seçimlerinde Uygulanan Dikkat Çekici Unsurlar”, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Konya, 1995.
• Ünal, Asife; Yahudilikte, Hıristiyanlıkta ve İslam’da Evlilik, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
• Yardımcı, Mehmet; “Geleneksel Kültürümüzde ve Âşıkların Dilinde Kına”, Folklor/Edebiyat, c. 14, S. 54, 2008/2.
• Yargı, Mehmet Ali; “Günümüzdeki Mehir Uygulamaları ve İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S 8, 2006.
• Yeşil, Yılmaz; Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri, Eskişehir Valiliği Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2014.