HİTİT KÜTÜPHANE VE ARŞİVLERİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 23, 237 - 254, 10.01.2021

Okan Koç

https://doi.org/10.31126/akrajournal.769108

Cited By: 2

Öz

Yazının ve yazılı bilginin toplumsal, siyasi ve kültürel anlamda bir güç unsuru olarak görülmeye başlamasıyla birlikte kütüphane ve arşivlerin oluşturulmaya başladığı bilinmektedir. Anadolu topraklarında yazının keşfi ile birlikte ilk yazılı belgelerin üretildiği, elde edilen bilgi kaynaklarının ise saklanması korunması ve düzenlenmesi için kütüphane ve arşivlerde depolandığı ortaya çıkarılmıştır. Hitit kütüphane ve arşivleri yazının keşfinde olduğu gibi Mezopotamya uygarlıkları örnek alınarak oluşturulmuştur. Hititler tarafından kurulan bu kütüphaneler kütüphanecilik tarihi açısından oldukça değerli bir yere sahiptir. Araştırmada Hitit kütüphane ve arşivlerinin oluşum serüveni literatüre dayanılarak sunulmuştur. Kütüphane ve arşivlerde bulunan tabletlerin taşımış olduğu özellikler, kütüphanecilik açısından uygulanan teknikler belirlenmiştir. Ayrıca Hitit kütüphane ve arşivlerinin insanlık tarihi üzerindeki etkileri vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu kütüphaneleri, Hitit kütüphaneleri, Hitit arşivleri, Kil tabletler

HİTİT LİBRARY AND ARCHİVES

Öz

It is known that libraries and archives have begun to be established as written knowledge is seen as an element of power in social, political and cultural terms. With the discovery of writing in Anatolian lands, it was revealed that the first written documents were produced, and the obtained information sources were stored in libraries and archives for preservation, protection and organization. Hittite libraries and archives were created by taking the Mesopotamian civilizations as an example as in the discovery of writing. These libraries, founded by the Hittites, have a very valuable place in the history of librarianship. In our research, the formation adventure of the Hittite library and archives is presented based on the literature. The properties of the tablets in the library and archives and the techniques applied in terms of librarianship were determined. In addition, the effects of Hittite libraries and archives on human history are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Anatolian libraries, Hittite libraries, Hittite archives, clay tablets

Kaynakça

• Akurgal, E. (2019); Anadolu Kültür Tarihi, Phoenix Yayınevi, İstanbul.
• Alkan, N. (2015); Anadolu’nun ilk kütüphaneleri. 18 Haziran 2020 tarihinde https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ALKAN-Nazl%C4%B1-ANADOLU%E2%80%99NUN-%C4%B0LK-K%C3%9CT%C3%9CPHANELER%C4%B0.pdf adresinden erişildi.
• Alp, S. (1949); Hititlerde Sosyal Sınıf NAM. RA’lar ve İdeogramın Hititçe Karşılığı. Belleten, 13(50), 245-270.
• Alp, S. (2002); Hitit Çağında Anadolu: Çiviyazılı ve hiyeroglif yazılı kaynaklar. Tübitak. Ankara.
• Alparslan, M. (2006); II. Murşili ve Dönemi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü/ İstanbul.
• Archi, A. (2010); When did the Hittites begin to write in Hittite?. Pax Hethitica: Studies on the Hittites and their Neighbors in Honour of Itamar Singer, 37-46.
• Balkan, K. (1955); Kaniš Kārum'unun kronoloji problemleri hakkında müşahedeler (Vol. 28). Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Bilgiç, E. (1953); Kapadokya metinlerinde geçen yerli appellatifler ve bunlarin eski Anadolu dilleri içerisinde yeri (No. 88). Türk Tarih Kurumu Basimevi, Ankara.
• Bittel, K. (1976); The Great Temple of Hattusha-Boğazköy. American Journal of Archaeology, 80(1), 66-73. doi:10.2307/502939.
• Bossert, T.H. (1952); Hititlerde Yazı Malzemesi ve Yazı Aletleri, Belleten, XVΙ (61): 1-8.
• Bryce, T. (2003); Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, Dost Kitabevi, Ankara.
• Casson, L. (2001); Libraries in the ancient world. Retrieved from http://ebookcentral.proquest.com Created from balikesir-ebooks on 2020-06-15 06:09:19
• Çakın, İ. (1986); Kütüphanenin Toplumsal Konumu ve İşlevleri, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 35 (1), 8-16.
• Çığ, M. İ. (2006); Hititler ve Hattuşa: İştar’ın Kaleminden, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• Demiriş, B. (2002); Eskiçağ’da Yazı Araç ve Gereçleri. İstanbul.
• Digital Hammurabi, (2020); 18 Haziran 2020 tarihinde https://pages.jh.edu/~dighamm/ adresinden erişildi.
• Dinçol, A. M. ve Dinçol, B. (2002); “Büyükler, Prensler, Beyler Mühürleri Işığında İmparatorluk Yönetiminin Zirvesindekiler”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu: 1000 Tanrılı Halk, s. 428-431.
• Duran, Y. (2010). Boğazköy-Maşat Höyük-Ortaköy Çiviyazılı Belgelerine Göre Tarihi Coğrafya Araştırmaları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 18 Haziran 2020 tarihinde https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/37407/273260.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Gurney, O. (1993); 'The Treaty with Ulmi-Tešub'. Anatolian Studies 43. 13-28. DOI: https://doi.org/10.2307/3642962
• Güterbock, H. G. (1937); Etilerde Tarih Yazıcılığı. Devlet Basımevi.
• Güterbock, H. G. (1940); Siegel aus Boğazköy/1 Die Königssiegel der Grabungen bis 1938. Siegel aus Boğazköy.
• Jochum, U. (2004); “The Gnosis of Media”, Library Quarterly, 74 (1), 21- 41.
• Jones, M. (2019); Searching for Tarhuntassa: using GIS spatial analysis and diverse data-sets to investigate a question of historical geography in Hittite Southern Anatolia. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Birmingham. 15 Haziran 2020 tarihinde https://etheses.bham.ac.uk/id/eprint/8793/ adresinden erişildi.
• Karasu, C. (1995), Some Considerations On Hittite Scribes. Archivum Anatolicum 1, 117–122. 15 Haziran 2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/771370 adresinden erişildi.
• Karasu, C. (1997); Hattuša-Boğazköy Arşiv-Kitaplık Sistemleri Üzerine Bazı Yorumlar. 15 Haziran 2020 tarihinde https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/60438/22591.pdf?sequence=1 adresinden erişildi.
• Karasu, C. (2006); Hititler Devri (MÖ 1650-1190) ve Hitit Biliminin Kuruluşu”. Derleyenler: Ç. Atakuman ve diğerleri. İ. Koç (ed.) Hititler. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim. 1-13.
• Kempinski, A., ve Košak, S. (1982); CTH 13: the extensive annals of Hattušili I (?). Tel Aviv, 9(2), 87-116. DOI: 10.1179/tav.1982.9.2.87.
• Kloekhorst, A. (2020); "The Authorship of the Old Hittite Palace Chronicle (CTH 8): A Case for Anitta," Journal of Cuneiform Studies 72, 143-155.
• Koç, İ. (Ed.) (2006), Hititler, ODTÜ Geliştirme Vakfı, Ankara.
• Koropeckyj, D. (2019). Anatolian Women in the Linear B Texts. https://www.researchgate.net/profile/Damian_Koropeckyj/publication/338826270_Anatolian_Women_in_the_Linear_B_Texts/links/5e2cd05ba6fdcc70a14bd20e/Anatolian-Women-in-the-Linear-B-Texts.pdf adresinden erişildi.
• Mansikka, P. (2019); New chronology using solar eclipses. BoD-Books on Demand.
• Miller, J. (2014); Suzanne Herbordt, Daliah Bawanypeck and J. David Hawkins: Die Siegel der Grosskönige und Grossköniginnen auf Tonbullen aus dem Nişantepe-Archiv in Hattusa. (Deutsches Archäologisches Institut. Boğazköy-Ḫattuša XXIII.) xv, 308 pp., 60 plates. Darmstadt and Mainz: Philipp von Zabern, 2011. ISBN 978 3 8053 4331 2. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 77(1), 197-198. doi:10.1017/S0041977X13000979
• Pakrasi, M. (1994); The world of libraries in antiquity and the renaissance: The heritage of libraries and library science (Order No. 1358212). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (304199591). Retrieved from https://search.proquest.com/docview/304199591?accountid=15410.
• Payton, R. (1991); Uluburun Yazı Tahtası Takımı, Anatolien, XLI. (Çev. C. Karasu). 15 Haziran 2020 tarihinde https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/60418/22571.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Peters, J. (1905); The Nippur Library. Journal of the American Oriental Society, 26, 145-164. doi:10.2307/592887.
• Pritchard, J. B. (Ed.). (2016); Ancient Near Eastern texts relating to the Old Testament with supplement. Princeton University Press.
• Pulhan, G. (2003); Yakındoğu’da Yazının Ortaya Çıkışı. Toplumsal Tarih Dergisi 109, 46-51.
• Riemschneider, K. K. (1972); Keilschrifturkunden aus Boghazköi/43 Omina, Rituale und literarische Texte in hethitischer Sprache, zum Teil im alten Duktus/von Kaspar K. Riemschneider. Keilschrifturkunden aus Boghazköi.
• Rüster, C., ve Neu, E. (1989); Hethitisches Zeichenlexikon: Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Boğazköy-Texten (Vol. 2). Otto Harrassowitz Verlag.
• Singer, I. (1998); A City of Many Temples: Ḫattuša, Capital of the Hittites. In Sacred Space (pp. 32-44). Palgrave Macmillan, London.
• Symingtong. D. (1996); Geç Tunç Devri Yazı-tahtaları ve Kullanılışları: Anadolu ve Suriye’den Metin Kanıtları. (çev. C. Karasu). 15 Haziran 2020 tarihinde https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/60420/22573.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Ünal, A. (2002); Hititler Devrinde Anadolu. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Van den Hout, T. (2010); LÚ DUB.SAR.GIŠ = "Clerk"? Orientalia,79(2), nova series, 255-267. Retrieved June 17, 2020, from www.jstor.org/stable/43077915 Waal, W. (2011); They wrote on wood. The case for a hieroglyphic scribal tradition on wooden writing boards in Hittite Anatolia. Anatolian Studies, 61, 21-34. doi:10.1017/S0066154600008760.
• Yıldız, N. (2003); Kalıntılar ve Edebi Kaynaklar Işığında Antikçağ Kütüphaneleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Yiğit, T. (2005); Hitit Çivi Yazısının İlk Ortaya Çıkışı. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24(37), 79-86.
• Zimmermann, T., Özen, L., Kalayci, Y., & Akdoğan, R. (2010); The metal tablet from Boğazköy-Hattuša: first archaeometric impressions. Journal of Near Eastern Studies, 69(2), 225-229.