KONUM OLARAK CAMİDEN AYRI MİNARELER

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 23, 191 - 214, 10.01.2021

Ebru Elpe

https://doi.org/10.31126/akrajournal.805371

Cited By: 1

Öz

Cami, İslam dini için oldukça önemli bir yapıdır. Minare ise caminin önemli bir unsurudur. Her ne kadar ezan günümüzde kayıt edilip banttan yayınlansa bile, eskiden müezzin ezanı minareye çıkıp okurdu. Minare günümüzde de bu farklılığa rağmen cami inşasında ilave edilen bir mimari unsurdur. Sembolik olarak ezan ve namaz ile ilişkili olmaya devam etmektedir. Zaman içinde camilerin yıkılması gibi durumlarda ayakta kalan minareler var ise yeni cami o minareye göre uygun biçimde konumlandırılarak inşa edilir. Bazı minareler ise günümüze tek olarak gelmiştir bağlı olduğu cami yıkılmıştır. Bazı minareler ise arazi şartları, yer darlığı gibi sebeplerden dolayı inşa aşamasında camiden ayrı olarak konumlandırılmış ve ona göre inşa edilmiştir. Kiliseden camiye çevrilen yapılarda çan kulesi ya hiçbir değişiklik yapılmadan işlev değiştirmiş ya da üst kısmına petek ve külah eklenerek görünüm olarak da minareye çevrilmiştir. Bu uygulamanın sembolik bir anlamı olduğu da önemlidir. Bu çalışmada, camiden ayrı olarak konumlanmış minareler incelemeye çalışılmıştır. Anadolu dışı ve Anadolu olarak iki ana başlıkta ele alınan konu kendi içinde de alt başlıklar hâlinde incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Cami, Minare, Konum, Tuğla ve Taş Malzeme

MINARETS SEPARATE FROM THE MOSQUE AS LOCATION

Öz

The mosque is a very important structure for the religion of Islam. The minaret is an important element of the mosque. Even if the adhan was recorded and broadcast on the tape today, the muezzin adhan went up to the minaret and read it. Despite this difference, the minaret is an architectural element added to the construction of the mosque. It continues to be symbolically related to adhan and prayer. If there are minarets that survive such as the demolition of mosques over time, the new mosque is constructed by positioning it appropriately according to that minaret. Some minarets have survived to the present day and the mosque to which it is attached has been demolished. Some minarets, on the other hand, were positioned separately from the mosque during the construction phase due to land conditions, lack of space, and were built accordingly. In the buildings converted from a church to a mosque, the bell tower has either changed function without making any changes or has been converted into a minaret by adding honeycomb and cone to the upper part. It is also important that this practice has a symbolic meaning. In this study, it was tried to examine the minarets located separately from the mosque. The subject, which was handled in two main titles as out of Anatolia and Anatolia, was also examined in subtitles.

Anahtar Kelimeler

mosque, minaret, location, brick and stone material, structure separate

Kaynakça

• Altun, Ara (2006); Mardin Ulu Camii ve Çifte Minareler Üzerine Bir Not, Vakıflar Dergisi, S. IX. (Tıpkı Basım), s. 191-200, Ankara.
• Aslanapa Oktay-Altun, Ara (2006); Anadolu Dışı Kökenler, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı , C. 2, s. 75-79. Ankara.
• Anonim (1983); Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, C.III, VGM Yayınları, Ankara.
• Atasever, Olcay (2019); Antik Dönemden Günümüze Isparta’nın Kültürel Mirası, SDÜ Yayınları, Mayıs. Isparta. Aslanapa, Oktay (1973); Kazısı Tamamlandıktan Sonra Van Ulu Camii, Sanat Tarihi Yıllığı, S. 5, s. 1-25, İstanbul.
• Aslanapa, Oktay (2004); Osmanlı Devri Mimarisi, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2004. Aydın, Barış (2014); Osmanlı Dönemi Erzurum Murat Paşa Camii, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 2, S. 7, Aralık. s. 152- 160.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı (1989); Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri, (806-855/ 1403-1451), C. II, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 1989. 2. bs. İstanbul.
• Beksaç, Engin (2002); Kutup Minar, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 26, Ankara. s. 499-500, İstanbul.
• Bingöl, Zekeriya (2007); Anadolu’da İnanç Turizmi, Detay Yayıncılık. Ankara.
• Chmelnizkij, S. (2007); Mimari, İslam Sanatı ve Mimarisi, Literatür Yayınları, s. 354- 361, İstanbul.
• Çağlıtütüncügil, Ersel (2017); Bakü Cuma Camii , Caihannüma, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S.III/2, Aralık, s. 27-64, İzmir.
• Çeşmeli, İbrahim. (2007); Orta Asya Camilerinde Tipoloji (7-13. yüzyıllar), Sanat Dünyamız, S. 103, YKY, s. 314- 333, İstanbul.
• Çobanoğlu, Ahmet Vefa (2012); Akşehir Ulu Cami, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 42, s. 84-85, Ankara.
• Çobanoğlu, Ahmet Vefa (2012); Zengiler Mimari, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 44, s. 272-274, Ankara.
• Deniz, Bekir (1988); Aksaray’da (Niğde), Ahşap Sütunlu İki Köy Camii , Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi, C. IV. s. 19-56, İzmir.
• Erdal, Zekai (2014); Aksaray’da Türk Devri Mimarisi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, SBE, Sanat Tarihi ABD, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, C.I. Van.
• Erke, Sabih (1977); Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, C.II. V.G.M Yayınları. Ankara. Eravşar, Osman - Karpuz, Haşim vd. (2013); Büyük Selçuklu Mirası, Mimari, C.III, Selçuklu Belediyesi Yayınları. Konya.
• Grabar, Oleg (1998); İslam Sanatının Oluşumu, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Güler, Mustafa (2017); Urfa Ulu Camii, İslam Tarihi ve Medeniyetinde Şanlıurfa, C.II, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, No: 2, s. 198-226, Şanlıurfa.
• Gündoğdu, Hamza (2005); Dulkadirli Cami Minareleri, I. Kahramanmaraş Sempozyumu Bildiri Kitabı, 6-8 Mayıs 2004, s. 775-785, Kahramanmaraş. Halimov,Nazar (2018); Ürgenç’deki Eski Kültürel Abideler ve Restorasyonu, s.105-108,http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/1012/Halimov.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim Tarihi: 03-10, 2020)
• Kılcı , Ali (1987); Hasankeyf Vakıf Eserleri, Vakıf Haftası Dergisi, s. 159-188, Ankara.
• Kındığılı, Muhammed Lütfi (2018); Orta Asya’dan Anadolu’ya Bir Miras, Erzurum İç Kale Minaresi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 62, Mayıs, s. 251-282, Erzurum.
• Kurtbil, Zeynep Hatice; Bergama Ulu Cami, MEB. İslam Ansiklopedisi, C. 42, s. 85-86 İstanbul.
• Kurtbil, Zeynep Hatice; Aksaray Ulu Cami, MEB İslam Ansiklopedisi, C. 42, s. 83-84. İstanbul.
• Macchi, G. (2005); Saving Minarets at RiskAfghanistan, Structural Analysis of Historical Constructions- Modena i Lourenco& Roca, , s. 1375- 1382, London.
• Mustafa, F. A.- Zihman, K. İ. (2019); A Typologicial Study of the Historical Mosques in Erbil City, Sulaimani Journal for Engineering Sciences, Vol: 6, No: 3, s. 11- 28. Orman, İsmail (2012); Harran Ulu Cami, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 42, TDV Yayınları, s. 103), Ankara.
• Öztürk, Ş.- Kılavuz, B.- Nuri, K. Ü. Can (2007); Siirt Ulu Cami Minaresi, Vakıflar Dergisi, S.XXX, s. 385-406, Ankara.
• Parlak, Sevgi Kunt- Halil İbrahim Kocadağı-M. Argun ( 2013); Siirt Ulu Camii ve 2008 Yılı Restorasyonu, EFD, C. 30, S.1, Haziran, s. 167-198, Ankara.
• Ramazanoğlu, Gözde (2001); Kalan Camii, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 24, s. 222-223, Ankara.
• Sayan, Yüksel (2012); Türkmenistan Mimari, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 41, s. 605-607, Ankara.
• Sözen, Metin (1971); Diyarbakır’da Türk Mimarisi, İstanbul.
• Tay, Lokman (2017); Kırşehir, Mucur Camileri, SDÜ ART-E (Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, C.10, S. 20, Süleyman Demire Üniversitesi Yayınları, s. 691-729, Isparta.
• Thomas D. Pastoriİ- G. Cucco, İ. (2005); The Minaret of Jam Archaelogicial Project, Antiquity , Vol: 9, No: 303, March , s. 1-7.
• Tuncel, Metin (2003); Hal Feth (Hötüm Dede) Minaresi, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 27, s. 474-477, Ankara.
• Tuncel ,Metin (2003); Ak Minare Camii, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 27, Ankara, s. 475.
• Tuncer, Orhan (1981); Cizre Ulu Camii ve Medresesi, Yıllık Araştırmalar Dergisi, C.III, Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 95-137, Ankara.
• Ülgen, Ali. Sami (1962); Siirt Ulu Camii, Vakıflar Dergisi, S.V, s. 153-156, Ankara.
• Ünal, İ. (1974); Antalya Bölgesindeki Çinili Eserler, Türk Etnografya Dergisi, S. XIV. s. 15-55. Ankara.
• Unal, Rahmi Hüseyin (1974); Erzurum İli Dahilindeki İslami Devir Anıtları Üzerine Bir Değerlendirme, Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Edebiyat Dergisi, S. 6, (Ayrı Baskı), s. 49-142, Erzurum.
• Uysal, Ali Osman (1990); Anadolu Selçuklulardan Erken Osmanlı Dönemine Minare Biçimindeki Gelişmeler, Ankara Üniversitesi, DTCF Dergisi, C.33, S.1-2 , s. 505- 533, Ankara.
• Yetkin, Şerare, (1988); Abbasiler, TDV İslam Ansiklopedisi, C. I, s. 49-56, Ankara.
• Yıldırım, İbrahim (2012), Isparta Ulu Cami, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 42, s. 104-105, Ankara.