DÜŞÜNCELERİ İLE ZAMANA SIĞMAYAN AYNALKUDAT MİYANECİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 26, 109 - 120, 08.01.2022

Ülker Memmedova

https://doi.org/10.31126/akrajournal.970322

Öz

Aynalkudat Miyaneci XII. yüzyılın seçkin bir filozofu, yazarı ve şairidir. Onun hayatından bahseden kaynaklar sayıca çok olsa da fikirlerin çoğu birbirini tekrarlar. Makalede düşünürün ailesi ve hayatı hakkında bilgi verilmiştir. Filozofun aslı Miyane şehrinden olsa da dedesi mesleği ile alakalı Hemedan’a göçmüştür. Onun dedesi Ali Miyaneci ve babası Muham-med Miyaneci Hemedan’da kadı olmuşlar. O, Hemedan’da doğup yaşadığı için bazı kaynaklarda Hemedani gibi hatırlanır. Burada onlar hakkında Orta Çağ yazarlarının yüksek fikirleri veril-miştir. Onun dedesi Ali Miyaneci’nin şiirlerinden örnekler gösterilmiştir. Makalede Aynalkudat Miyaneci’nin yaratıcılığı hakkında genel olarak bilgi verildi. Burada düşünürün felsefi mazmunlu yaratıcılığının sanatsal özellikleri araştırılmıştır. Felsefi şiirlerdeki sanatsallık anlatılırken yazarın fikirlerinin ifade tarzı da analiz edildi. Vatan ve doğa konuların-daki düşünceleri ile düşünürün yaratıcılığından bazı örnekler verilmiştir. 2021 yılında, Aynalkudat Miyaneci’nin vefatının 890. ölüm yıldönümü münasebetiyle düşünür hakkında onun mirasına ve hatırasına saygı olarak bu makale hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aynalkudat Miyaneci, Orta Çağ, Azerbaycan edebiyatı, şiir, panteizm, felsefe

Destekleyen Kurum

Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Nizami Gencevi onuruna Edebiyat Enstitüsü

AYN AL-QUZAT MIYANEDJI WHOSE THOUGHTS DO NOT FIT INTO ERA

Öz

Ayn al-Quzat Miyanedji is an outstanding philosopher, writer and poet of the 12th century. Although the sources mentioning his life are numerous, most of the ideas repeat one another. In the article, information is given about the family and life of the thinker. Although the philosopher was originally from Miyane, his grandfather immigrated to Hamadan related to his profession. His grandfather Ali Miyanedji and his father Muhammed Miyanedji became judges in Hamadan. He is remembered as Hamadani in some sources because he was born and lived in Hamadan. Here are given the high ideas of medieval writers about them. Examples of his grandfather Ali Miyanedji’s poems are shown. In the article, general information is given about the creativity of Ayn al-Quzat Miyanedji. Here, the artistic features of the philosopher’s philosophical creativity are investigated. The expression style of the author’s ideas is analyzed while describing the artisticity in philosophical poems. The subjects of homeland and nature are mentioned. Some examples of the crea tivity of the thinker during the analysis are given. In 2021, 890th anniversary of Ayn al-Quzat Miyanedji’s death. This article about the thinker on the anniversary is an homage to his legacy and memory.

Anahtar Kelimeler

Ayn al-Quzat Miyanedji, Middle ages, Azerbaijani literature, poem, pantheism, philosophy

Kaynakça

• El-Bakuvi Ebdürreşid (1992); “Abidelerin” hülasesi ve güdretli hökmdarın möcüzeleri. (Arapcadan tercümesi, mukaddime ve şerhleri akademik Ziya Bünyadovundur). Bakı: Şur.
• El-Beyhegi (1351); Tetimmet sivan el-hikme. Lahut.
• El-Esnevi (1987); Tabakat eş-şafiiyyi. c. 2, Beyrut-Lubnan: Dar el-kutub el-ilmiyyi.
• İbn el-Esir; el-Lubab fi tehzib el-ensab. c. 3, Bagdad: Mektebetu-l-musenni.
• İbn el-Fuveti (1374); Mucem el-adab fi mucem el-algab. c. 2, Tehran: Vezarat es-segafe va el-irşad el-islamiyyi.
• İbn el-Mulkan (1997); el-İkd el-mezheb fi tabakat hamlet el-mezheb. Beyrut-Lubnan: Dar el-kutub el-ilmiyyi.
• İbn en-Neccar; Zeyl tarih Bagdad. c. 1, Beyrut – Lubnan: Dar el-kutub el-arabiyyi.
• El-Esgelani (2002); Lisan el-mizan. c. 6, Beyrut: Mekteb el-metbuat el-islamiyye.
• El-Esnevi (1987); Tabagat eş-şafiiyye. c. 2, Beyrut-Lubnan: Dar el-kutub el-ilmiyyi.
• El-Hemedani - El-Miyaneci Aynalkudat (1972): Nameha. c. 1, Tehran.
• El-Hemedani – el-Miyaneci Aynalkudat 1 (1341); Şekva el-garib. Tehran: Matba camia Tehran.
• El-Hemedani – el-Miyaneci Aynalkudat 2 (1341); Temhidat. Ba mogaddeme va tashih va tahşiye va talig Afif Useyran. Tehran: Çaphane daneşgah.
• El-Hemevi Yakut (1977); Mucem el-buldan. c. 5, Beyrut: Dar sadir.
• El-İsfehani İmadeddin (1999); Haridet el-gasr va ceridet el-asr fi zikr fudalai ehl faris. Tehran: Ayne miras.
• Kentli Gafar (1964); Görkemli Azerbaycan âlimi Aynalguzat Abdullah Miyaneci. Azerbaycan SSR EA Haberleri, İctimai ilimler seriyası. S. 4, s. 107-111.
• Mahmudov Malik (1983); Erebce yazmış azerbaycanlı şair və edibler (VII-XII esrler). Bakı: Elm.
• Memmedov Zakir (1978); XI-XIII yüzyıllarda felsefi fikir. Bakı: Elm.
• Memmedov Zakir (1994); Azerbaycan felsefesi tarihi. Bakı: İrşad.
• Memmedov Zakir (1992); Eynelgüzat Miyaneci. Bakı: Elm.
• Es-Sefedi Selah ed-Din 1 (2000); el-vafi bi-l-vefeyat. c. 17, Beyrut-Lubnan: Dar ihyai et-turas el-arabiyyi.
• Es-Sefedi Selah ed-Din 2 (2000); el-Vafi bi-l-vafayat. c. 20, Beyrut-Lubnan: Dar ahyai et-turas el-arabiyyi.
• Es-Semani (1984); el-Ensab. c. 11, El-Kahire: Mektebe ibn Teymiyye.
• Es-Subki 1 (1964); Tabakat eş-şafiiyye el-kubra. c. 5: İsa el-babi el-helebi.
• Es-Subki 2 (1964); Tabakat eş-şafiiyye el-kubra. c. 7: İsa el-babi el-helebi.
• Es-Süyuti (1840); Lebb el-lubab fi tehrir el-ensab. c. 2, Bagdad: Mektebetu-l-musenni.
• Useyran Afif (1341); Mugaddeme ale şekva el-garib. Tehran: Çaphane daneşgah.
• El-Yemeni el-Yafii (1997); Mirat el-cinan. c. 3, Beyrut-Lubnan: Dar el-kutub el-ilmiyyi.
• Ez-Zehebi (1985); el-İber fi haber men gaber. c. 2, Beyrut-Lubnan: Dar el-kutub el-ilmiyyi.