Hürriyet Gazetesi’nde (1868-1870) Osmanlı Devleti’nin Temel Meseleleri

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 29, 71 - 93, 25.01.2023

Murat Turna

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1224103

Öz

Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın müşterek çıkardıkları Hürriyet Gazetesi, edebiyat ve basın tarihi, fikir hareketleri ve sosyal tarih araştırmaları bakımından önem arz eder. Gazetede yer alan hürriyet, adalet, meclis, vergilendirme, eğitim, bürokrasi gibi kavram ve konular; Türk modernleşmesinin temel taşlarını oluşturur. Hürriyet, 1868 – 1870 yılları arasında, nispeten kısa bir süre zarfında varlığını sürdürür. Buna rağmen toplam 100 sayı çıkmış olan gazetenin, Osmanlı’nın temel sorunlarına iyice odaklandığı görülür. Bilhassa Abdülaziz devrini özetler mahiyettedir. Büyük bir devletin yıkılışının arifesini anlatan makaleleri, haberleri ve yorumları ile Hürriyet’in, bugünün sosyal bilimcileri için zengin bir veri havzası içerdiği tartışılmazdır. Bu çalışmada, gazetenin ele aldığı temel meselelerin ve sorunlara önerdiği çözüm tekliflerinin neler olduğu açıklanacak; bahsedilenlerin günümüz için taşıdığı öneme dikkat çekilecektir. Edebiyat biliminin bir işlevinin de toplumu aydınlatmak olduğu düşünüldüğünde, 154 yıl öncesinin aktüelini, tecrübelerini hatırlatmanın, insanımıza bilinç ve ufuk kazandırmak bakımlarından faydalı olacağı öngörülebilir. Makale, bu amaca hizmet etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Basın, Osmanlı, Sosyal Sorunlar, Hürriyet

Basic Issues of the Ottoman Empire in Hürriyet Newspaper (1868-1870)

Öz

Hürriyet Newspaper, published jointly by Namık Kemal and Ziya Pasha, is important in terms of literature and press history, intellectual movements and social history research. Concepts and issues in the newspaper such as freedom, justice, parliament, taxation, education, bureaucracy; it forms the cornerstones of Turkish modernization. Hürriyet existed for a relatively short period of time between 1868 and 1870. Despite this, it is seen that the newspaper, which has a total of 100 issues, focuses on the basic problems of the Ottoman Empire. In particular, it summarizes the period of Abdulaziz. It is indisputable that Hürriyet contains a rich data base for today's social scientists with its articles, news and comments describing the eve of the collapse of a great state. In this study, it will be explained what the main issues that the newspaper deals with and the solution proposals it offers to the problems; attention will be drawn to the importance of the aforementioned for today. Considering that one of the functions of the science of literature is to enlighten the society, it can be predicted that reminding the current events and experiences of 154 years ago will be beneficial in terms of bringing awareness and horizons to our people. The article serves this purpose. 

Anahtar Kelimeler

Hürriyet, literature, press, New Ottoman, social problems

Kaynakça

• Akgün, Adnan (1990). Hürriyet Gazetesinin Sistematik Tahlili. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bayram, Emine. (2018). Hürriyet Gazetesinin 1-50 Sayılarının İncelenmesi (Metin-Değerlendirme). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Berkes, Niyazi (2015). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Donbay, Ali (1992). Nâmık Kemâl’in “Hürriyet” Gazetesindeki Makaleleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ebuzziya Tevfik (2006). Yeni Osmanlılar – İmparatorluğun Son Dönemindeki Genç Türkler, İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Engelhardt (1999). Tanzimat ve Türkiye. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• İnalcık, Halil. - Seyitdanlıoğlu Mehmet (2011). Tanzimat – Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Cengiz Kırlı, “Kahvehaneler ve Hafiyeler: 19. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol”, s. 610-616, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mardin, Şerif (1998). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2015). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2021). Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Migdal, Joel S. (2021). Güçlü Toplumlar ve Zayıf Devletler, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Sürgünde Muhalefet: Namık Kemal’in Hürriyet Gazetesi 1-2 / Eksiksiz Tüm Koleksiyon (2019). (Haz: Alp Eren Topal). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• TDV İslam Ansiklopedisi (2001). Hanioğlu, M. Şükrü, “Jön Türkler”. s. 584-587, c. 23.İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• TDV İslam Ansiklopedisi (1988). Hüseyin Çelik “Hürriyet”. s. 505-507, c. 18, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• TTK, (2013). Namık Kemal’in Hususî Mektupları IV (Haz: Fevziye Abdullah Tansel). An-kara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Turna, Murat (2020). “Namık Kemal’in Mektupları Işığında Osmanlı’nın Sosyo-Politik Durumu”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3, 58-73.
• Ülken, Hilmi Ziya (2013). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yetiş, Kâzım (1989). Namık Kemal’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yılmaz, Gülşen (2018). Hürriyet Gazetesinin 51-100 Sayılarının İncelenmesi (Metin-Değerlendirme). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Yılmaz, Mustafa. Tarhan (2015). Namık Kemal ve Hürriyet Gazetesi. Ankara: Gece Kitaplığı.